SINQERITETI DHE NIJETI (QËLLIMI) NË TË GJITHA VEPRAT DHE FJALËT E HAPTA DHE TË FSHEHTA

All-llahu i Madhërishëm thotë:

“Porse u qe urdhëruar të adhurojnë ve­tëm All-llahun, që si besimtarë të sinqertë me sinqeritet t'i rrëfejnë fenë dhe të kryejnë namazin edhe të japin zekatin e ajo është fe stabile."[1]

(el-Bejjine 5)

“Tek All-llahu nuk arrin mishi i tyre as gjaku i tyre, por do të arrijë vepra e mirë dhe me sinqeritet nga ana juaj."

(el-Haxhxh, 37)

“Thuaj: “O e fshehët ju atë që keni në kraharorët tuaj, o e shfaqët haptazi, All-llahu atë e di."

(Ali Imran, 29)

Hadithi 1

Nga emiri i besimtarëve, Ebu Hafse Umer ibn el Hattab ibn Nufejl ibn Abduluzzi ibn Rijah ibn Abdil-lah ibn Kurt ibn Rezah ibn Adijj ibn Ka'b ibn Luejj ibn Galib el Kurshijj el-Adevijj, All-llahu qoftë i kënaqur me të,[2] transmetohet të ketë thënë: “E kam dëgju-ar të Dërguarin e All-llahut (s.a.v.s)[3] duke thënë: “Veprat janë sipas qëllimeve dhe çdokujt i takon ajo që e ka për qëllim. Prandaj, kush shpërngulet (bën hixhret) për shkak të All-llahut dhe të Dërguarit të Tij, shpërngulja e tij është për All-llahun dhe të Dërguarin e Tij. Ndërsa ai shpërngulja e të cilit është për të fituar disa të mira të kësaj bote ose për t'u martuar me ndonjë femër, i atilli nuk do të fitojë tjetër përveç çka ka pasur për qëllim."

(Muttefekun alejhi)

(Këtë hadith e trans­metojnë dy imamë muhadithë: Ebu Abdull-llah Muhammed ibn Ismail ibn Ibrahim ibn el-Mugireh el-Buhari dhe Ebu-l-Husejn Muslim ibn el-Ha­xhxhaxh ibn Muslim el-Kushejrij el-Nejsaburi në dy sahihët e tyre të cilët konsiderohen si dy përmbledhjet më të sakta të shkruara të haditheve)

Hadithi 4

Transmetohet nga Ebu Abdull-llah Xhabir ibn Abdull-llah el-Ensa­rijj ﷺ‬.a.: “Në një betejë ishim me të Dërguarin e All-llahut (s.a. v.s) me ç'rast na tha: “Vërtet në Medine ka burra të cilët kanë qenë me ju, qoftë kur keni ecur nëpër kodra, qoftë nëpër lugina. Ata i ka penguar sëmundja." Sipas një transmetimi tjetër: “Ata janë pjesëmarrës me ju në shpërblim."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 5

Kurse sipas transmetimit të Buhariut, hadithi i tra­nsmetuar nga Enesi ﷺ‬.a., thotë: “Ne u kthyem nga beteja e Tebukut me të Dërgu-arin e All-llahut (s.a.v.s), i cili tha: “Vërtet ka njerëz të cilët kanë mbetur në Medine pas neve, e të cilët janë me ne kudo që të shkoj-më; në kodra a në lugina, ata i ka penguar sëmundja."

Hadithi 6

Transmetohet nga Ebu Jezid Ma'n ibn Jezid ibn Ahnesi ﷺ‬.a., babai dhe gjy­shi i të cilit kanë qenë as-habë, të ketë thënë: “Babai im, Jezidi, i ka marrë disa dinarë (prej ari) që t'i ndajë sadaka dhe i la te një njeri në xhami. Pastaj unë shkova i mora dhe i solla, e ai më tha: “Pasha All-llahun, unë nuk t'i kam destinuar ty." Duke u grindur me të, erdha tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s., i cili na tha: “Jotja është ajo çka ke vendos, o Jezid, kurse jotja ajo që e ke marrë, o Ma'n."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 8

Transmetohet nga Ebu Hurejra Abdurrahman ibn Sahr ﷺ‬.a. se i Dër­guari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet All-llahu nuk shikon në trupat tuaj e as në fizionomitë tuaja, por shikon në zemrat tua­ja."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 9

Transmetohet nga Ebu Musa Abdull-llah ibn Kajs el-Esh'arij ﷺ‬.a.: “E kanë pyetur të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. për nje­riun që lufton për të treguar trimëri dhe që lufton nga urrejtja dhe për sy të botës: Cila prej këtyre (luftërave) është në rrugë të All-llahut?" I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. thotë: “Kush lufton (me armi­kun) vetëm për dominim dhe epërsi të Fjalës së All-llahut (fesë së Tij - Islamit), vetëm ai është në rrugë të All-llahut."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 10

Nga Ebu Bekrete Nufej'i ibn el-Harith eth-Thekafijj transmeto­het se Pej­gamberi (s.a.v.s) ka thënë: “Kur të përleshen dy musli­ma­në me shpatat e tyre (për ta vrarë njëri-tjetrin), edhe vrasësi edhe i vrari janë për Xhehenem." Atëherë i thashë: “O i Dërguari i All-lla­hut, për vrasësin është e qartë, por përse edhe i vrari?" Pejgam­be­ri atëherë përgjigjet: “Sepse edhe i vrari ka dëshiruar ta vrasë sho­kun e vet."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 11

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. përcjell se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: “Namazi i njeriut në xhemat është për njëzet e disa shkallë më i vlefshëm se namazi i tij në shtëpinë e tij a diku tjetër. Kush merr abdest në formën më të mirë, pastaj shkon në xhami duke pasur qëllim të vetëm faljen e namazit në xhemat, dhe duke mos i interesuar asgjë tjetër, për çdo hap të tij i shtohet nga një gradë dhe i shlyhet nga një mëkat derisa të hyjë në xhami, e kur të hyjë në xhami, atëherë në namaz është aq sa e ka përfshirë namazi. Secilin prej jush e bekojnë engjëjt. Derisa të gjendet në vendin ku është falur namazi ata thonë: “O Zot, mëshiroje! O Zot, fale! O Zot, pra­noja pendimin!" Engjëjt veprojnë kështu derisa njeriu të fillojë t'i mundojë të tjerët, ose ta prishë abdestin në xhami."

(Muttefekun alejhi)

Ky transmetim është i Muslimit.

Hadithi 12

Transmetohet nga Ebu-l-Abbas Abdull-llah ibn Abbas ibn Abdul-Mutalib ﷺ‬.a. nga i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.. se All-llahu i Madhë­rishëm ka thënë: “Vërtet All-llahu i ka përcaktuar cilat janë veprat e mira e cilat të këqija, pastaj i ka sqaruar ato: Kush dëshiron me zemër të bëjë një vepër të mirë, por nuk mund ta kryejë, All-llahu në tërësi do t'ia shkruajë atë vepër si të kryer, kurse nëse dëshiron të bëjë një vepër të mirë dhe e kryen, All-llahu do t'ia shkruajë dhjetë deri në shtatëqind herë më tepër. Por nëse dëshi­ron të bëjë ndonjë vepër të keqe e nuk e kryen, All-llahu do t'i shkr­uajë një vepër të mirë në tërësi, kurse nëse dëshiron dhe kryen një vepër të keqe, atëherë All-llahu ia shënon vetëm një vepër të keqe."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 13

Transmetohet nga Abdurrahman Abdull-llah ibn Umer ibn el-Hat­tabi ﷺ‬.a.: “E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.­v.s. duke thënë: “Tre veta nga gjeneratat para jush u nisën për rrugë, e një ditë i zuri nata para një shpelle, në të cilën hynë dhe bujtën. Një shkëmb u rrokullis nga kodra dhe plotësisht e mbylli hyrjen e shpe-llës. Ata thanë: “Shpëtimi nga ky shk­ëmb është vetëm që ta lusim All-llahun e Madhërishëm që ta largojë për hir të vep­rave tona të mira."

Njëri prej tyre tha: “O Zoti im, unë i kam pasur prindërit pleq të thinjur dhe asnjëherë para tyre nuk u kam dhënë të hanë e as të pijnë fëmijëve të mi e as mallit tim (shërbëtorëve). Një ditë më argëtoi kërkimi i kullosës më të mirë për kopenë time, e nuk iu erdha me kohë dhe ata kishin fjetur. Unë e mola qumështin në enë dhe ua solla, por i gjeta duke fjetur. Më erdhi keq t'i trazoj, por edhe që t'i ushqej familjen dhe shërbëtorët, andaj kam pritur me enë në dorë dhe kam shi­kuar kur do të zgjohen, e kjo pritje ka zgja­tur deri në agim. Fëmijët e mi aty te këm­bët e mia, klithnin të uri­tur, por u kam dhënë qumësht pasi prindërit janë zgjuar dhe kanë pirë qumështin që u kisha sjellë. O Zoti im! Nëse këtë e kam bërë vetëm për Ty e për askë tjetër, atëherë na e largo ne­ve këtë shkëmb nga hyrja e kësaj shpe­lle në të cilën gjendemi!" Shkëmbi lëvizi pak, por jo edhe aq sa të mund të dalin!

Njeriu i dytë tha: “O Zoti im, e kam pasur një kushërirë të afërme të cilën e kam dashuruar më tepër se tërë botën, - sipas një transmetimi tjetër - e kam dashur aq fort siç i duan burrat gratë, andaj kërkova prej saj (siç kërkojnë burrat prej grave të tyre), por ajo nuk më lejoi. Një vit mbre­tëronte uria e kushërira e dashur më erdhi dhe unë i dhashë 120 dinarë (monedha ari) që të vetmohet me mua. Dhe kur ajo ashtu veproi dhe unë u bëra pronar i saj, - sipas një transmetimi tjetër - kur e përqafova ashtu siç e përqafon burri gruan e tij, ajo (duke qarë) më tha: “Frikësoju All-llahut dhe mos ma merr virgjinitetin pa të drejtë." Atëherë u largova prej saj duke e kursyer nga akti i turpshëm edhe pse e doja më tepër se çdokë tjetër, e lëshova në liri duke ia dhuruar të hollat e dhëna. O Zoti im, nëse unë këtë e kam bërë vetëm për të fi­tuar kënaqësinë Tënde, na e largo këtë në të cilën jemi!" Shkëm­bi përsëri lëvizi edhe pak nga hyrja e shpellës, por jo edhe aq sa të mund të dilet prej saj.

Njeriu i tretë tha: “O Zoti im, unë kam pasur rrogtarë dhe të gjithëve ua kam paguar menjëherë fitimin e merituar, përveç një njeriu i cili u largua para se ta merrte mëditjen. Unë mëditjen e tij pastaj e kam përdorur si du­het dhe pasuria e tij u shumëzua. Pas një kohe rrogtari im më erdhi e më tha: “O robi i Zotit, m'i jep të hollat për mëditjen time të papaguar!" Unë i thashë: “Krejt çka sheh, pasuria, delet, lopët, devetë dhe robërit janë prej mëditjes tënde që është shtuar." Ai tha: “O robi i Zotit, mos u tall me mua!" Unë atëherë i thashë: “Unë nuk po tallem me ty", pastaj e mori tërë mallin dhe shkoi, duke mos më lënë asgjë. O Zoti im, nëse unë këtë e kam bërë vetëm për Ty, atëherë na e largo këtë shkëmb nga hyrja e shpellës!" Shkëmbi u rrokullis, kurse udhëtarët dolën dhe e vazhduan rrugën."

(Muttefekun alejhi)

TEUBEJA - ISTIGFARI (PENDIMI DHE KËRKIMI I FALJES SË MËKATEVE)

Të gjithë dijetarët islamë janë të një mendimi se teubeja (pen­dimi dhe lënia, braktisja e mëkateve) është obligim i fortë islam (vaxhib). Nëse mëkati ka të bëjë vetëm me All-llahun e jo edhe me të drejtën e ndonjë njeriu, atëherë pendimi ka tre kushte. I pari, që menjëherë të largohet nga mëkati; i dyti që të bëhet pendimi për kryerjen e tij me zemër dhe i treti, që paluhatshëm të vendosë që as­njëherë të mos i kthehet të njëjtit mëkat. Nëse mungon njëri prej këtyre kushteve, atëherë pendimi nuk është i vlefshëm.

Nëse mëkati ka të bëjë me ndonjë njeri, atëherë pendimi ka katër kushte: tre të theksuarit dhe (i katërti) t'ia kthejë borxhin atij që ia ka. Nëse borxhi është i natyrës materiale, atëherë ia kthen të njëjtin, kurse nëse mëkati është i atillë që ka dënim më të madh gjyqësor ose të ngjashëm, atëherë është i obliguar të mun­dë­sojë ekzekutimin e dënimit ndaj tij, ose të kërkojë falje nga ai të ci­lin e ka dëmtuar, e nëse ka të bëjë me ofendim gjuhësor atëherë do t'ia kërkojë hallallin personit të cilin e ka ofenduar.

Pendimi duhet të bëhet për të gjitha mëkatet. Nëse pendimi bë­het vetëm për disa mëkate - ai është i vlefshëm - dhe i falen ato më­kate, por të tjerat i mbesin pa iu falur. Për domos­dosh­mërinë e pen­dimit dhe braktisjes së mëkateve ekzistojnë shumë argu­mente të Lib­rit të All-llahut, të Sunetit të Pejgamberit dhe të Ixhmai ummetit.

All-llahu i Madhërishëm thotë:

."..Dhe të gjithë pendohuni tek All-llahu, o besimtarë, ndoshta do të shpëtoni."

(en-Nûr, 31)

“Dhe që të kërkoni falje nga Zoti juaj dhe të pendo-heni."

(Hud, 3)

“O besimtarë! Pendohuni tek All-llahu me sinqeritet të thellë."

(Tahrim, 8)

Hadithi 14

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. thotë se e ka dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: “Pasha All-llahun, unë i drejtohem me teube dhe istigfar All-llahut për mëshirë dhe falje më tepër se shtatë­dhje­të herë në ditë."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 15

Nga el-Egarr ibni Jesar el-Muzennij ﷺ‬.a. transmetohet se i Dër­guari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “O njerëz, drejtojuni All-llahut me teube dhe kërkim për falje, edhe unë i bëj teube All-llahut nga njëqind herë në ditë."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 16

Ebu Hamza Enes ibni Malik el-Ensarij ﷺ‬.a, shërbëtori i të Dërgua­rit të All-llahut s.a.v.s., thotë se alejhisselami ka thënë: “All-llahu më tepër gëz­ohet për pendimin e robit të vet sesa që do të gëzohej ndonjëri prej jush kur do ta gjente devenë e humbur në shkretëtirë, pa ujë dhe fruta."

(Mutte­fekun alejhi)

Sipas transmetimit të Muslimit ky hadith është si vijon: “All-llahu më tepër gëzohet për pendimin (teuben) e robit të vet kur të pendohet, se ndonjëri prej jush i cili ka udhëtuar me deve nëpër shkretëtirë, dhe e humbet, kurse me të edhe i tërë uji dhe ushqimi.E kërkon, por e humb shpresën për ta gjetur, pas-taj vjen nën një lis dhe nga lodhja shtrihet nën hijen e tij me shpresë të humbur dhe duke qenë në këtë gjendje, e sheh deve­në e vet duke qëndruar përpara tij, ai ngrihet, e kap për litari dhe nga gëzimi i madh bërtet: “O Zoti im! Ti je robi im, kurse unë jam zoti yt", duke u shprehur gabon nga gëzimi i forte."

Hadithi 17

Nga Ebu Musa Abdull-llah ibn Kajs el-Esh'arij ﷺ‬.a. përcillet se i Dër­guari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet All-llahu i Madhë­ri­shëm gjatë natës e mban të shtrirë Dorën për të pranuar pendimin e mëka­tarëve të ditës; dhe e shtrin Dorën gjatë ditës për të pranuar pendi-min e mëkatarëve të natës, derisa të lindë Dielli nga perën­dimi."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 18

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. përcillet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Kush pendohet para se të lindë Dielli nga perëndimi, All-llahu do ta falë."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 19

Nga Ebu Abdurrahman Abdull-llah ibn Umer ibn el-Hattabi përci­llet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet All-llahu i Gji­thë­fuqishëm e pranon pendimin e robit të vet deri në gargarën e tij (në frymën e tij të fundit)."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë se është hadith hasen)

Hadithi 21

Nga Ebu Seid Sa'd ibn Malik ibn Sinan el-Hudrij ﷺ‬.a. përcillet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Moti, para jush, ka qenë një nje­ri që ka vrarë nëntëdhjete e nëntë vetë. Ka pyetur për njeriun më të dijshëm në botë. Atë e udhëzuan te një rahib (i devotshëm i shkretëtirës - izraelit). Shkon te rahibi e i thotë se ka vrarë 99 veta, andaj a ka për të pendim (teube, mëshirë e Allahut dhe falje). Rahibi i thotë se për te nuk ka teube. Ky e vret edhe rahibin dhe me të i plotëson njëqind të vrarët. Pastaj vazhdon të kërkojë nje­riun më të ditur në botë, e udhëzuan te një dijetar. Ky, pasi e gjen, i tregon se ka vrarë 100 njerëz dhe e pyet edhe këtë se a ka për të pendim. Dijetari i tha se edhe për të ka teube: “Po! (Por është shumë larg dhe vështirë) Vrasësi e pyeti: “Sa është largësia mes meje dhe teubes?" Dijetari i tha: “Shko në atë vend dhe në atë vend, aty banojnë njerëz të cilët e adhurojnë All-llahun edhe ti adhuroje All-llahun me ta dhe mos u kthe kurrë në vendin tënd, sepse është vend i keq." Njeriu u nis për në vendin e adhurimit të All-llahut dhe kur arriti në gjysmë të rrugës i erdhi vdekja. Atëherë lindi grindja në mes engjëjve të mëshirës dhe engjëjve të dënimit. Engjëjt e mëshirës thanë: “Ai deri këtu ka ardhur i penduar për më­katet me zemër të drejtuar nga All-llahu i Madhërishëm." Kurse engjëjt e dënimit thanë: “Asnjëherë më parë nuk ka bërë mire." Atë­herë këtyre engjëjve u vjen një engjëll tje-tër në formë të nje­riut e këta e morën për gjykatës, që të gjykojë se cilët kanë të drejtë. Ky u thotë: “Matni në mes dy vendeve, vendit të adhurimit dhe atij të mëkateve, e më afër cilit vend të jetë, atij vendi dhe i takon." Engjëjt e matën hapësirën në mes dy vendeve dhe konsta­tuan se i penduari ishte më afër vendit që syno-nte (adhurimit), prandaj e morën engjëjt e mëshirës."

(Muttefekun alejhi)

Në Sahihun e Buhariut është ky transmetim: “Njeriu i pen­du­ar ishte më afër vendit të ibadetit vetëm për një pëllëmbë, andaj dhe u llogarit si banor i tij." Po ashtu, në Sahihun e Buhariut, i shtohet edhe ky citat: “All-llahu u urdhëron disa engjëj­ve që t'i largohen, kurse disa të tjerëve që t'i afrohen, pastaj i urdhëron që ta masin largësinë në mes dy vendeve, e engjëjt konstatojnë se i penduari është vetëm për një pëllëmbë më afër vendit të teubes dhe ibadetit - andaj iu falën mëka-tet." Kurse në një transmetim qëndron: “Me gjoksin e zemrën e tij ishte më afër vendit të teubes dhe devotshmërisë."

Hadithi 24

Nga Ibni Abbasi dhe Enes ibni Maliku ﷺ‬.a. përcillet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Sikur njeriu të kishte një luginë me arë, do të dëshironte t'i ketë dy lugina (në vend të njërës). Dhe go­jën e tij asgjë nuk mund ta mbushë (ngopë) përveç dheut. Atyre që bëjnë teube All-llahu xh.sh. ua pranon."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 25

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. përcillet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “All-llahu i Madhërishëm qesh (është i kënaqur) me dy njerëz të cilët luftojnë mes vete; e njëri e vret tjetrin dhe të dy hyj­në në Xhenet! Njëri prej tyre lufton në rrugë të All-llahut, vri­tet dhe hyn në Xhenet, kurse vrasësin e mëshiron All-llahu, e ky e pranon Islamin e pastaj edhe vetë bëhet shehid (vritet në xhihad)."

(Muttefekun alejhi)

DURIMI - QËNDRESA (SABRI)

All-llahu i Madhërishëm thotë:

“O besimtarë, kini durim dhe jini të qëndrueshëm..."

(Ali Imran, 200)

“Ne gjithsesi do t'ju sprovojmë me diçka nga frika dhe uria, edhe me hu­mbje të pasurisë dhe të jetës e të fry­teve. Dhe ti (Muhammed) përgëzoji durimtarët."

(el-Bekare, 155)

."..Vetëm ata që janë të durueshëm realizojnë shpë-ﷺ‬­blim të pakufizuar." (ez-Zumer, 10)

“Por kush duron dhe fal, ajo është nga punët e mençu-ra."

(esh-Shûrâ 43)

“...Kërkoni ndihmë për vete duke duruar dhe duke kryer faljen! All-llahu pa dyshim është me durimtarët."

(el-Bekare, 153)

“Ne do t'ju sprovojmë derisa t'i dallojmë luftëtarët nga me­si juaj dhe durimtarët."

(Muhammed, 31)

Ajetet të cilat flasin për sabrin dhe shpjegojnë rëndësinë e tij ja­në të shumta dhe të njohura, kurse në vazhdim hadithet e të Dërguarit:

Hadithi 26

Nga Ebu Malik el-Harith ibn Asim el-Esh'arij ﷺ‬.a. përcillet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Pastërtia është gjysma e ima­nit (besimit), el-hamdu li-l-lahi (falënderimi All-llahut) ia plo­të­­son (besimtarit) peshojën (e veprave), subhanall-llahi velhamdu li-l-lahi (lavdia dhe falënderimi All-llahut) e mbush gjithçka në mes të qiejve dhe të Tokës, namazi është dritë (e zemrës), sadakaja (lëmo­s­ha) është dëshmi (e besimit), durimi (sabri) është shkëlqim, kurse Kur'ani është argument për ty ose kundër teje. Çdo njeri, kur gdhin, shpir­tin e vet e shet, e shpëton ose e shkatërron."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 27

Ebu Seid Sa'd ibni Malik el-Hudrij ﷺ‬.a. transmetohet të ketë thënë: “Një grup njerëzish prej ensarëve kërkoi (sende të ndrysh­­me) nga i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe ai u dha, ata përsëri kërkuan, e ai prapë u dha çka kërkuan, derisa nuk i mbeti atij asgjë, e kur harxhoi krejt çka kishte iu tha atyre: “Çdo gjë të mirë që kam do t'ju jap, asgjë nuk do të kursej as s'do të mbaj për vete, por kush dëshiron dhe kërkon dëlirësi, All-llahu do t'ia japë e kush kërkon dhe dëshiron pavarësi, All-llahu do ta bëjë të pavarur, të pasur. Kush bën shumë durim, All-llahu do t'i ndihmojë në du­rim. Askujt nuk i është dhënë dhuratë më e mirë dhe më e rën­dë­sishme sesa durimi (sabri)."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 28

Nga Ebu Jahja Suhejb ibn Sinani ﷺ‬.a. përcillet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “E çuditshme është çështja e besimta-rit. Çësht­ja e tij është krejt mirë për të dhe nuk është e tillë për as­kë tjetër. Nëse besimtarin e godet gëzimi, ai falënderon (All-llahun), e kjo i sjell dobi, kurse nëse e godet e keqja, ai bën durim (sabër), andaj edhe kjo i sjell dobi."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 29

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a.: “Pasi e rëndoi sëmun­dja Pe­jgam­berin s.a.v.s., e kaploi brengosja dhe tronditja e vdek­jes, ndërsa Fatimeja ﷺ‬.anha tha: “O brenga e babait tim!" (Alejhis­selami) Tha: “Prej sot, babai yt nuk do të ketë më brenga." Pa­si ndërroi jetë alejhisselami, Fatimeja ﷺ‬.a. tha: “O brenga ime për babanë, që iu përgjigj thirrjes së Krijuesit të vet, o brenga ime për babanë, që tani është në Xhenetu-l-Firdevs, o brenga ime për ba­banë, për të cilin edhe Xhibrili u brengos!" Ndërkaq, kur as-habët e varrosën në tokë (dhé), Fatimeja ﷺ‬.a. tha: “Shpirtërat tuaj si mund të hedhin dhé mbi trupin e të Dërguarit të All-llahut?"

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 30

Transmetohet nga Ebu Zejd Usame ibn Zejd ibn Hâritheja - rob i liru­ar i të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s., i dashur i tij dhe bir i të da­shurit të tij ﷺ‬.a., se ka thënë: “Vajza e Pejgamberit s.a.v.s. më dërgoi tek alejhisselami me porosi se djalin e ka të sëmurë për vde-k­je, që të vijë tek ajo. Pejgamberi e kthen me selam dhe i thotë: “Vërtet, e All-llahut është gjithçka që merr, gjithçka që jep dhe çdo gjë tek Ai është e afatizuar, andaj le të bëjë durim duke lloga-ritur shpërblim me të tek All-llahu." Vajza e alejhisselamit e dër-goi përsëri dhe i betohet që të vijë. (Alejhisselami) ﷻ‬ ngrit në këmbë, e me të ishin: Sa'd ibn Ubade, Muadh ibn Xhebel, Ubej ibn Ka'b, Zejd ibn Thabit dhe të tjerë radijall-llahu anhum. Kur erdhi Pejgamberi te vajza e tij ia dhanë fëmijën në duar, ky e mori në preh­rin e vet, trupi i dridhej ndërsa lotët i rridhnin rrëke. Sa'di i tha: “Ç'është kjo, o i Dërguari i All-llahut? (Pejgamberi) Tha: “Kjo është mëshirë të cilën All-llahu e vendos në zemrat e robërve të Tij." Kurse sipas një transmetimi tjetër: “Në zemrat e robërve të Tij që Ai dëshiron. Dhe njëmend, All-llahu bën mëshirë ndaj robër­ve të Tij të mëshirshëm."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 32

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a.: “Pejgamberi s.a.v.s. ka­loi pranë një gruaje e cila qante mbi një varr dhe i tha: “Frikësoju All-llahut dhe bë durim." Gruaja i tha: “Largohu prej meje, sepse ty nuk të ka goditur fatkeqësia ime!" Ajo nuk e njihte të Dërguarin. Kur i tre-guan se ai ishte Pejgamberi s.a.v.s. ajo shpejtoi deri te dera e shtëpisë së Pejgamberit dhe, pasi nuk gjeti roje te dera, e hapi derën dhe tha: (O i Dërguari i All-llahut) “Unë ty nuk të kam njo-hur." (Pejgamberi) Tha: “Durimi është në goditjen e parë (sepse atë­herë është më së vështiri)."

(Muttefekun alejhi)

Në Sahihun e Muslimit qëndron: “Gruaja qante për fëmijën e saj (të vogël)."

Hadithi 33

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. përcillet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “All-llahu i Madhërishëm thotë: “Shpërblimi i robit Tim besimtar, kur t'ia marr të dashurin e tij nga banorët e kësaj bote, e ai bën durim për të duke llogaritur shpërblim, është me Xhenet."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 34

Transmetohet nga Aishja ﷺ‬.a. se ajo e ka pyetur të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s për murtajën (taûn) dhe ai e ka lajmëruar se: “Ajo është dënim (adhab), që All-llahu ia dërgon kujt të dojë, kurse për besimtarët e ka bërë mëshirë (rahmet). Nuk ka asnjë rob që gjend-et në vendin ku është përhapur murtaja dhe që qëndron në vendin e vet, duke duruar dhe duke llogaritur në shpërblimin e All-llahut (për durim) dhe duke ditur se asgjë nuk mund ta godasë përveç asaj që All-llahu ia ka përcaktuar - e që të mos e ketë shpërblimin e shehidit."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 35

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a. që thotë se e ka dëgjuar të Dër­gua­rin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: “All-llahu xh.sh. thotë: “Në-se ro­bin Timin e sprovoj me dy të dashurit e tij (me humbjen e syve) e ai bën durim, do t'ia kompensoj me Xhenet."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 36

Nga Ata'ibn Ebi Rebahu transmetohet të ketë thënë: “Ibni Abbasi më ka thënë: “A do të ta tregoj një nga gratë e Xhenetit? “Gjithsesi" i thashë, e ai më tha: “Kjo grua zezake erdhi te Pej­ga-m­beri s.a.v.s. e i tha: “Mua nganjëherë më godet epilepsia dhe unë atë e fsheh (nga njerëzit), andaj lute për mua All-llahun e Madhë­rishëm." (Pejgamberi) Tha: “Nëse do, bë durim në sëmun­dje, do ta fitosh Xhenetin, e nëse do, po i bëj lutje All-llahut të Ma­dhë­rishëm që të të shërojë." Ajo tha: “Do të duroj." Pastaj ajo vazhdoi: “Unë e kam fshehur, andaj lute All-llahun që më mos ta fsheh." Dhe Pejgamberi i bëri lutje."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 37

Transmetohet nga Ebu Abdurrahman Abdull-llah ibn Mes'udi ﷺ‬.a., i cili ka thënë: “Sikur e shikoj të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s se si tregon për njërin nga Pejgamberët e All-llahut salavatull-llahi ve selamuhu alejhim se si e ka rrahur populli i vet aq shumë sa e ka për­gjakur, ndërsa ai duke e fshirë gjakun nga fytyra thonte: “O Zoti im, fale popullin tim, se ata nuk dine."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 38

Nga Ebu Seidi dhe Ebu Hurejra ﷺ‬.anhuma përcillet se Pej­gam­beri s.a.v.s. ka thënë: “Çkado që e godet muslimanin, qoftë lodhje, pikëllim, brengë, hidhërim, mundim nga sëmundje a fatke­qësi, mad­je edhe të shpuarit e ferrës, me secilën prej këtyre All-llahu ia shlyen mëkatet atij."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 40

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. përcillet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Kujt dëshiron All-llahu t'i japë të mira, do të qëllohet nga Ai (në trup, në pasuri, apo në të dashurit)."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 41

Nga Enesi ﷺ‬.a. përcillet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thë­në: “Assesi askush prej jush mos ta dëshirojë vdekjen e vet për shkak se e ka goditur ndonjë e keqe. E nëse është i detyruar, atë-she­rë le të thotë: “O Zoti im, më le të jetoj derisa të jetë për mua jeta më e dobishme, kurse më vdis kur të jetë vdekja për mua më e dobishme."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 42

Transmetohet nga Ebu Abdull-llah Habbab ibn el-Eret'ti ﷺ‬.a.: “Iu ankuam të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. (për perseku­ti­met nga mushrikët) derisa ai ishte i mbështetur nën hije të Qa'bës në burdën e tij, që e kishte bërë jastëk, e ne i thamë: “A nuk do të na ndihmosh, a nuk do të na bësh lutje (dua)?" Ai na tha: “Më parë (pa­ra jush), për shkak të fesë e merrnin njeriun, ia hapnin një gro­pë, e vendosnin në të, e pastaj e merrnin sharrën dhe ia vendosnin në kokë dhe e përgjysmonin, pastaj ia rrjepnin mishin dhe lëkurën me krehër hekuri, por as kjo nuk e largonte nga feja e tij. Pasha All-llahun, All-llahu do ta plotësojë këtë fe ashtu që kalorësi do të shkojë prej Sanasë deri në Hadramevt e nuk do të frikësohet prej askujt tjetër përveç prej All-llahut dhe prej ujkut për kopenë e vet, mirëpo ju po nguteni (nuk jeni durimtarë)."

(Transmeton Buhariu)

Në një transmetim shtohet ky citat: “Ai e pat vendosur bur­dën si jastëk, kurse neve mushrikët na persekutonin ashpër."

Hadithi 44

Nga Enesi ﷺ‬.a. përcillet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thë­në: “Kur All-llahu i dëshiron një robi të Vet diç të mirë (hajr), Ai ia shpejton dënimin në këtë botë, ndërsa kur All-llahu dëshiron që një rob të Vetin ta qëllojë e keqja (sherr), Ai ia lë mëkatet e pafalura në këtë botë, ashtu që të vijë me mëkate në Ditën e Gjykimit dhe aty e gjen e keqja." Pejgamberi s.a.v.s. po ashtu ka thënë: “Vërtet ma­dh­ësia e shpërblimit është sipas madhësisë së vështirësisë (fatke­qësisë). Vërtet All-llahu kur e do një popull, e sprovon me fatke­që­si. Kush është i kënaqur me All-llahun në fatkeqësi (bela), edhe All-llahu është i kënaqur me të, ndërsa kush hidhërohet për këtë, edhe All-llahu hidhërohet me të."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë se është hadith hasen)

Hadithi 46

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. përcillet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Nuk është trimëri në dyluftim (mundje), por trimëri ësh­të ta përmbash veten nga zemërimi."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 47

Nga Sulejman ibn Suredi ﷺ‬.a. përcillet të ketë thënë:"Isha ulur me Pejgamberin s.a.v.s. kurse dy njerëz shaheshin ndërmjet veti. Një­ri prej tyre u skuq prej zemërimit dhe iu frynë damarët e qafës. I Dër­guari i All-llahut s.a.v.s. tha: “Vërtet unë e di një fjalë që nëse e thotë, do t'i kalojë ajo që e ka gjetur. Nëse thotë: “E udhu bi-l-lahi minesh-shejtanirr-rraxhim (I mbështetëm All-llahut nga djalli i mallkuar), do t'i kalojë ajo që e ka kapluar." Të pranishmit i thanë: “Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë që t'i mbështetesh All-llahut nga dja­lli i mallkuar."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 48

Nga Muadh ibn Enesi ﷺ‬.a. përcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kush e përmban zemërimin e tij edhe atëherë kur ka mun­dë­si ta shprehë (mbi personin që e ka zemëruar), All-llahu i Madhë­rishëm në Ditën e Gjykimit do ta ftojë që para të gjitha krijesave ta zgjedhë cilën të dojë nga hyrijat."

(Transmeton Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe thotë se

është hadith hasen)

Hadithi 49

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. transmetohet: “Një njeri i tha të Dërgua-rit të All-llahut s.a.v.s.: “Më porosit diçka (më përudhë)." I Dërgua-ri tha : “Mos u zemëro!" Ky e përsëriti pyetjen disa herë. I Dërguari së­rish tha: “Mos u zemëro!"

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 50

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. përcillet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Besimtarit dhe besimtares nuk i pushojnë së godituri fat­keqësitë në ve­tvete, në fëmijët dhe në pasurin e derisa të tako-het me All-llahun e Madhërishëm kur në të nuk do të mbetet asnjë mëkat."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen sahih)

Hadithi 54

Nga Ebu Ibrahim Abdull-llah ibn Ebi Evfa ﷺ‬.anhuma përcillet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. në një prej ditëve kur priste takimin me armikun deri në fillim të perëndimit të diellit, u ngrit dhe u tha të pra­nishmëve: “O nje­rëz, mos e dëshironi përleshjen me armi­kun, luteni All-llahun për shëndet, por, kur të përlesheni me armi­kun atëherë bëhuni të qëndrueshëm dhe di­jeni se Xheneti është nën hije të shpatave." Pastaj Pejgamberi s.a.v.s. tha: “O Zoti im, që je Shpallës i Librit, Lëvizës i reve, Mundës i aleatëve (në luftën e Hendekut), mundi ata dhe neve na ndihmo ndaj tyre!"

(Mu­ttefekun alejhi)

Ndihma dhe suksesi janë nga All-llahu xh.sh.

SINQERITETI (SIDKU)

- Besimi i fortë dhe i sinqertë -

All-llahu i Madhërishëm thotë:

“O besimtarë, frikësojuni All-llahut dhe jini me ata që janë të sinqertë!"

(et-Teube,ll9)

.". Edhe të sinqertëve e të sinqertave."

(el-Ahzab,35)

.". Do të ishte më mirë për ata të jenë besnikë ndaj All-llahut."

(Muhammed,2l)

Kurse prej haditheve mbi këtë temë janë edhe këto:

Hadithi 55

Nga Ibni Mes'udi ﷺ‬.a. përcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Sinqeriteti (sidk) shpie në mirësi, kurse mirësia shpie në Xhenet. Vërtet njeriu i cili vazhdimisht është i sinqertë (në besim dhe në të folur), tek All-llahu shkruhet besimtar i vërtetë (siddik). Gënjesh­tra shpie në prishje (morale), kurse prishja shpie në Xhehenem. Njeriu që gënjen vazhdimisht, më në fund tek All-llahu shkruhet si gënjeshtar i madh."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 56

Nga Ebu Muhammed el-Hasan ibn Ali ibn Ebi Talibi ﷺ‬.a. përcillet se ka thënë: “Kam mbajtur në mend se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Largohu prej gjithçkaje që është e dyshimtë, e për­mbaju asaj që nuk është e dyshimtë. Vërtet sinqeriteti në besim është siguri, kurse gënjeshtra është dyshim."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë se është hadith sahih)

Hadithi 58

Nga Ebu Thabiti, e është thënë nga Ebu Seidi, e është thënë edhe nga Ebu-l-Velidi, Sehl ibn Hunejfi që ishte pjesëmarrës i luftës së Bedrit, thotë se Pej­gamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kush dëshiron dhe kër­kon sinqerisht nga All-llahu që të jetë shehid, All-llahu do t'ia japë gradën e shehidit edhe nëse vdes në shtratin e vet."

(Transmeton Muslimi)

VETËKONTROLLIMI (EL-MURAKABE)

All-llahu i Madhërishëm thotë:

“I Cili të sheh kur ngrihesh të kryesh faljen, namazin, me të tjerët."

(esh-Shuara, 2l8-2l9)

“Ai është me ju, kudo qofshi."

(el-Hadid, 4)

“Për All-llahun nuk ka asgjë të fshehur, as në tokë e as në qiell."

(Ali Imran, 5)

“Sepse Zoti yt është njëmend në pritë."

(el-Fexhr,l4)

“Ai e di ç'fshehin sytë mashtrues dhe ç'fshehin kraharo­rët."

(el-Mu'minu, l9)

Ajetet e Kur'anit mbi këtë temë janë të njohura dhe të shumta, kurse prej haditheve po theksojmë disa:

Hadithi 61

Transmetohet nga Umer ibn Hattabi ﷺ‬.a. të ketë thënë: “Një ditë ishim duke ndenjur tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. kur u duk një njeri me rroba shumë të bardha dhe flokë shumë të zinj. Në të nuk hetohej ndonjë shenjë udhëtimi dhe askush prej nesh nuk e njo­hu. ﷻ‬ ul pranë Pejgamberit s.a.v.s. duke i mbështetur gjunjët e vet në gjunjët e tij, i vendosi duart e veta në kofshët e tij dhe tha: “O Muhammed, më trego ç'është Islami?" I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: “Islami është të dëshmosh se nuk ka zot tjetër përveç All-llahut dhe se Muhammedi është i Dërguar i All-llahut, ta kryesh namazin, ta ndash zekatin, ta agjërosh ramazanin, ta vizitosh Ka'­bën, nëse ke mundësi ta bësh këtë!" Ai tha: “Të vërtetën e the." Ne u çuditëm: “Po e pyet dhe po ia vërteton." Ai tha: “Më trego, ç'është imani?" (Pejgamberi) Tha: “Të besosh All-llahun, engjëjt e Tij, Librat e Tij të Dër­guarit e Tij, Ditën e Fundit dhe të besosh në caktimin e Tij të së mirës dhe të së keqes." Tha: “Të vërtetën e the." Tha: “Më trego ç'është ihsani?" (Pejgamberi) Tha: “Ta adhu-rosh All-lla­hun sikur ta shohësh, sepse edhe pse ti nuk e sheh, Ai vërtet të sheh ty." Tha: “Më trego ç'është çasti (i fundit, dita e shkatë­rri­mit)?" (Pejgamberi) Tha: “Për këtë i pyeturi nuk di më shumë nga ai që pyet." Tha: “Më trego mbi shenjat e tij?" (Pejgam-beri) Tha: “Kur robë­re­sha t'i lindë vetes zonjushë, kur të shihen barinjtë këmbë­zbathur, të zhves­hur e të mjerë se si garojnë në ndërtimin e ndërtesave të mëdha." Pastaj shkoi, kurse unë mbeta një kohë. Pastaj (i Dërguari) tha: “O Umer, a e di kush ishte pyetë-si?" Thashë: “All-lla­hu dhe i Dërguari i Tij më së miri e dinë." Tha: “Vërtet ishte Xhib­­rili, erdhi t'jua mësojë fenë tuaj."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 62

Nga Ebu Dherr Xhundub ibn Xhunadeh dhe Ebu Abdurrahman Muadh ibn Xhebeli ﷺ‬. anhuma transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Ki ndërmend (frikësohu) All-llahun kudo që të jesh. Të keqen përcille me të mirë, ajo do ta fshijë të keqen. Dhe me njerëzit bëhu i moralshëm-me moral dhe sjellje të mira."

(Transmeton Tirmidhiu dhe tho­të se është hadith hasen)

Hadithi 63

Transmetohet nga Ibni Abbasi ﷺ‬.a., se ka thënë: “Isha pas Pejgamberit s.a.v.s. një ditë, kur më tha: “O vogëlush, unë po t'i më­soj disa fjalë: Ruhu nga All-llahu (duke i kryer urdhrat e Tij dhe duke u larguar nga ndalimet e Tij), dhe Ai ty do të të ruajë, ruhu nga All-llahu dhe Ai do të jetë me ty (do të të mbrojë dhe të ndih­mo­jë), nëse e lut dikë, atëherë lute vetëm All-llahun, nëse kër­kon ndihmë, atëherë kërko vetëm prej All-llahut. Dije se sikur mbarë populli të mblidhet për të të ndihmuar në diçka, ata nuk mu­nd të të ndihmojnë asgjë më tepër sesa të ka përcaktuar All-llahu. Po edhe sikur të mblidhen për të të dëmtuar diçka, ata nuk do t'ia dalin të të dëmtojnë përveç asaj që All-llahu të ka për­caktuar. Lap­sat (për shënimin e përcaktimeve) janë ngritur, kurse ngjyra e shkri­mit (të fatit) është tharë. (Do të thotë: nuk mund të shlyhet dhe të ndryshohet përcaktimi)."

(Tra­nsmeton Tirmidhiu dhe thotë se është hadith hasen sahih)

Kurse në një transmetim tjetër të këtij hadithi shënohen edhe këto fjalë: “Ruhu nga All-llahu, do ta gjesh përpara teje, nji­he All-llahun (duke e respektuar) në rehati, e Ai ty do të njo­hë (me ndihmën e Tij) në vështirësi, dije se ajo prej së cilës ke shpëtuar nuk ka mundur të të godasë, dhe asaj që të ka goditur nuk ke mundur t'i shpëtosh, dije se fitorja arrihet me durim, kur­se suksesi me mundim dhe se pas vështirësive vjen leh­të­simi."

Hadithi 64

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a. të ketë thënë: “Vërtet ju i bëni disa punë të cilat në sytë tuaj janë më të vogla se qimja e flokut, kur­se ne në kohën e të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. i numëronim dhe i konsideronim prej ga­bimeve (mëkateve) më të mëdha."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 65

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. përcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet All-llahu i Madhëruar xhelozon (nuk duron në asgjë shok). Xhelozia (mos­durimi i zënies shok) i All-llahut është kur njeriu i bën ato vepra të cilat All-llahu i ka ndaluar."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 66

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. përcillet se e ka dëgjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thënë: “Tre njerëz nga Beni Israilët, All-llahu xh.sh. dëshiroi t'i sprovojë. Njëri prej tyre ishte zgjeban, i dyti qelan kur­se i treti i verbër. All-llahu ua dërgoi një engjëll, i cili së pari i vjen zgjebanit dhe i thotë: “Çdo të dëshiroje më së shumti?" Tha: “Më së shumti do të dëshiroja të kem ngjy­rë dhe lëkurë të mirë dhe të çlirohem nga kjo për shkak të së cilës më urrejnë njerëzit." Engjëlli e fërkoi me dorë dhe prej tij ranë krejt zgjebet dhe e fitoi ngjyrën e mirë (të trupit). (Pastaj engjëlli) Tha: “Cilën pasuri dëshiron më së shumti?" Tha: “Devetë - ose lopët" (nuk i kujtohet saktë tran­s­metuesit), ai ia jep një deve barsë dhe i thotë: “All-llahu të bekoftë me të!" Pastaj shkoi te qelani dhe i tha: “Çdo të dëshiroje më së shumti?" (Qelani) Tha: “Flokë të bukura dhe të largohet prej meje ajo prej së cilës njerëzit neveriten nga unë." “Engjëlli e fërkon dhe ai shërohet e i jepen flokë të bukur. (Engjëlli) Tha: “Cilën pa­suri dëshiron më së shumti?" (Qelani) Tha: “Lopët." Engjëlli ia jep një lopë barsë dhe i thotë: “All-llahu të bekoftë me te." Engjë­lli i shkon të verbërit e i thotë: “Çdo të dëshiroje më së shumti?" (I verbëri) Tha: “Të ma kthejë All-llahu të parët, që t'i shoh njerë­zit." Engjëlli e fërkon dhe All-llahu ia kthen të parët. (Engjëlli) Tha: “Cilën pasuri e dëshiron më së shumëti?" (I verbëri) Tha: “Dhentë!" Engjëlli ia jep një dele që lind. Te të tre pasuria u shtua e u rrit, kështu që njëri (zgjebani) bëri një luginë me deve, i dyti (qe­lani) e bëri një luginë me lopë dhe i treti (i verbëri) bëri një luginë me dele. Pas kësaj engjëlli i vjen zgjebanit në formën dhe pamjen e tij të mëparshme e i thot­ë: “Unë jam një njeri i mjerë, më janë këputur penjtë në udhëtimin tim, andaj sot askush nuk mund të më ndihmojë përveç All-llahut, pastaj ti, andaj po të lu­tem në emrin e Atij që të ka dhënë ngjyrë dhe lëkurë aq të bukur dhe që të ka dhënë kaq deve, të më japësh një deve që të mund ta va­zhdoj rrugën." (Ish zgjeb-ani, tani pasanik) Tha: “Jo, unë kam shumë obligime (borxhe)." (Engjëlli) I tha: “Sikur po të njoh unë ty, a mos ke qenë një zgjeban nga i cili neveriteshin njerëzit, një i varfër të cilin All-llahu e ka pasuruar?" Tha: “Unë këtë pasuri e kam tra­shëguar nga të parët e mëdhenj." (Engjëlli i) Tha: “Nëse po gënjen, le të të kthejë All-llahu në atë gjendje në të cilën ke qenë!"

Engjëlli pastaj i shkon qelanit, por në formën dhe pamjen e tij të mëparshme, e i thotë ashtu siç i tha zgjebanit, por edhe ky i për­gjigjet ashtu siç iu pat përgjigjur zgjebani. (Engjëlli) Tha: “Nëse po gënjen, le të të kthejë All-llahu në atë gjendje në të cilën ke qenë!"

Pastaj engjëlli i shkon ish të verbërit, por në formën dhe pam­jen e tij të mëparshme, dhe i thotë: “Unë jam i mjerë dhe udhëtar, më janë këputur penjtë në udhëtimin tim, andaj sot askush nuk mund të më ndihmojë përveç All-llahut, pastaj ti. Të lutem me atë që të ka kthyer të parët, më jep një dele, që (të ndihmohem me te e) të vazhdoj rrugën." (Ish i verbri) Tha: “Vërtet unë kam qenë i ver­bër, por All-llahu ma ka kthyer të parët. Merr vëlla çka të duash dhe lër çka të duash! Pasha All-llahun, asgjë sot nuk të ndaloj të ma­rrësh në emër të All-llahut të Gjithëfuqishëm e të Madhërishëm. (Engjëlli) Tha: “Mbaje krejt pasurinë, ju vetëm keni qenë të spro­vuar. All-llahu është i kënaqur me ty, kurse është i hidhëruar me dy shokët e tu."

(Muttefekun alejhi)

Në transmetimin e Buhariut qëndron: “Nuk të falënderoj në­se lë diçka që të nevojitet."

Hadithi 67

Nga Ebu Ja'la Shedad ibn Evs ﷺ‬.a. përcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Njeri i mençur është ai që e kontrollon vetveten dhe punon për jetën pas vdekjes, kurse njeri i dobët është ai që ndjek dëshirat e epshit të vet dhe pa arsye (pa kurrfarë merite) shpre­son se All-llahu do t'ia falë."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadithi hasen)

Hadithi 68

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. përcillet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Nga Islami i mirë i një njeriu është largimi nga ajo që nuk i intereson."

(Hadith hasen. Transmeton Tirmidhiu dhe të tjerët)

DEVOTSHMËRIA (ET-TAKUA)

All-llahu i Madhërishëm thotë:

“O besimtarë, frikësojuni All-llahut me devotshmëri të vërtetë."

(Ali Imran, l02)

“Prandaj, shprehni devotshmëri All-llahut sa të mund-eni." (et-Tegabun, l6)

“O besimtarë! Frikësojuni prej All-llahut dhe flisni vetëm të vërtetën!"

(el-Ahzab, 70)

Ajetet që urdhërojnë për devotshmëri janë të shumta dhe të njohura. Po ashtu All-llahu i Madhërishëm thotë:

."..Ai që i ruhet All-llahut, për atë ka rrugëdalje. Dhe do ta furnizojë prej nga nuk e kujton fare."

(et-Talak 2-3)

.".. Nëse i frikësoheni All-llahut, Ai do t'ju bëjë të aftë ta dalloni të pavërtetën nga e vërteta dhe do t'i largojë veprat tuaja të këqija e do t'jua falë. All-llahu është Mirëbërës i madh."

(el-Enfal, 29)

Aje­tet mbi këtë temë janë të shumta dhe të njohura, kurse prej hadi­theve ja disa:

Hadithi 70

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. që thotë se e kanë pyetur Pej­gamberin: “O i Dërguari i All-llahut, cili është njeriu më i nder­shëm?" (Pejgamberi) Tha: “Ai që është më i devotshëm." (Të prani-sh­mit i) Thanë: “Nuk të pyetëm për këtë." (Pejgamberi) Tha: “Ju­su­fi është Pejgamber i All-llahut, bir i Pejgamberit të All-llahut, bir i Pejgamber të All-llahut, bir i mikut (halilit) të All-llahut." Thanë: “Ne as për këtë nuk të pyetëm!" (Pejgamberi) Tha: “Atë-herë për të pa­rët e arabëve po më pyetni? Ata të cilët kanë qenë të zgjedhur në xhahilijjet janë të zgjedhur edhe në Islam, vetëm nëse janë që kup­tojnë (njohës të dispozitave fetare)."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 71

Nga Ebu Se'id el-Hudrij ﷺ‬.a. përcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thë­në: “Vërtet kjo botë (dunjaja) është e ëmbël dhe tërheqëse dhe vërtet All-llahu ju ka bërë në të mëkëmbës (zëvendës), Ai ju vësh­tron si vepro­ni, andaj ruajuni dunjasë dhe ruajuni grave, sepse vër­tet intriga (fi­tneja) e parë e Beni Israilëve ka qenë për shkak të grave."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 72

Nga Ibni Mes'udi përcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “O Zo­ti im, unë të lutem Ty për udhëzim (përudhje), për devotshmëri, për ndershmëri dhe për pavarësi (nga njerëzit)."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 73

Nga Ebu Tarif Adij ibn Hatim et-T'aij ﷺ‬.a. përcillet se e ka dë­gjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: “Kush betohet me betim për diçka, e pastaj vëren diçka më të devotshme (se ajo për të cilën është betuar), le ta marrë (ose të veprojë) atë që është më e devotshme (duke e thyer-shkelur betimin!)."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 74

Nga Ebu Umame Suddejj ibn Axhlan el-Bahilij ﷺ‬.a. përcillet se e ka dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke e mbajtur hutbenë në haxhin e lamtumirës, ku thotë: “Frikësojuni All-llahut, falni pesë kohët e namazit, agjërojeni muajin e agjërimit, jepni zekatin e pa­surisë suaj dhe respektoni udhëheqësit tuaj e do të hyni në xhenetin e Krijuesit tuaj."

(Transmeton Tirmidhiu në fund të kaptinës për namazin dhe thotë: hadith hasen sahih)

BINDJA (JEKÎN) DHE MBËSHTETJA (TEVEKKUL)

All-llahu i Madhërishëm thotë:

“Dhe kur besimtarët i panë aleatët, thanë: “Kjo është ajo që na pat premtuar All-llahu dhe Pejgamberi i Tij; All-llahu dhe i Dërguari i Tij e kanë folur të vërtetën dhe kjo atyre vetëm ua ka forcuar besimin dhe bind-shmërinë."

(el-Ahzab, 22):

“Ata të cilëve kur u thanë njerëzit: “Po tubohen njerëzit për shkak tuajin, kini frikën", ajo ua forcoi besimin dhe thanë: “Na mjafton All-llahu, eh sa Zot i mirë është Ai" dhe u kthyen aleatët me mirësinë e All-llahut. Nuk i qëlloi (besimtarët) kurrfarë e keqe dhe pasuan kënaqësinë e All-llahut. All-llahu është i mirë pa masë."

(Ali Imran, l73-l74)

“Ti ki bindje (mbështetje) në atë që është i gjallë, që nuk vdes."

(el-Furkan, 58)

."..Dhe besimtarët vetëm tek All-llahu le të mbështe-ten!"

(Ibrahim, ll)

.".E kur të vendosësh, atëherë mbë­shtetu tek All-llahu."

(Ali Imran, l59)

Ajetet për urdhrin e mbështe­tjes (në All-llahun) janë të shumta dhe të njohura. I Lartmadhërishmi thotë:

“Kush mbështetet tek All-llahu, pa dyshim Ai i mjafton atij."

(et-Talak, 3)

“Besimtarë të vërtetë janë ata zemrat e të cilëve kur përmendet All-llahu mbushen me frikë, e kur u lexohen aje­tet e Tij, ua forcojnë be­simin dhe që mbështeten ve­tëm te Zoti i tyre."

(el-Enfal, 2)

Ajetet për vlerën e tevekkulit janë të shumta dhe të njohura. Në vazhdim po i the­ksojmë hadithet mbi këtë temë:

Hadithi 76

Transmetohet nga Ibni Abbasi ﷺ‬. anhuma se i Dërguari i All-lla­hut s.a.v.s. ka thënë: “O Zoti im, Ty të jam dorëzuar, Ty të kam be­suar, te Ti jam mbështetur, te Ti jam kthyer dhe në emër Tënd i luftoj (armi­qtë e fesë). O Zoti im, i mbështetem madhërisë Tënde, nuk ka Zot tjetër përveç Teje, të më ruash nga lajthitja. Ti je i Gja­llë që nuk vdes, kurse xhinnët dhe njerëzit vdesin."

(Muttefekun alejhi)

Ky është transmetim i Mu­slimit, kurse Buhariu e ka shkurtuar.

Hadithi 77

Transmetohet po ashtu nga Ibni Abbasi ﷺ‬.a. se ka thënë: “Has­bu­nall-llahu ve ni'me-l-vekil" (Na mjafton All-llahu, Ai është më i miri mbrojtës). Këtë shprehje e ka thënë Ibrahimi s.a.v.s. kur e ka­në hedhur në zjarr. E ka thënë Muhammedi s.a.v.s. kur (armiqtë) i kanë thënë: “Vërtet njerëzit (armiqtë tuaj) kanë tubuar grumbull të madh kundër jush, andaj frikësohuni. Përkundrazi, kjo ua shtoi e ua forcoi besimin (besimtarëve) dhe thanë: “Hasbunall-llahu ve ni'me-l-vekil" (Na mjafton All-llahu, Ai është më i miri mbrojtës)."

(Transmëton Buhariu)

Në një transmetim tjetër nga Ibni Abbasi ﷺ‬.a. thuhet: “Fjala e fundit e Ibrahimit s.a.v.s., kur e kanë hedhur në zjarr, ka qenë: “Hasbijall-llahu ve ni'me-l-vekil" (Më mjafton All-llahu, Ai është më i miri mbrojtës)

Hadithi 80

Transmetohet nga Umeri ﷺ‬.a. se e ka dëgjuar të Dërguarin e All-lla­hut s.a.v.s. duke thënë: “Sikur ju të mbështeteshit në All-llahun me mbështetje të njëmendtë, do t'ju furnizonte siç i furni-zon shpe­zët, gëdhijnë të uritur, ndërsa ngrysen të ngopur."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith ha­sen)

Hadithi 81

Transmetohet nga Ebu Umarete el-Berá ibn Azibi ﷺ‬. anhuma se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “O filan, kur të biesh në shtra­tin tënd thuaj: “O Zoti im, shpirtin tim ta dorëzova Ty, fyty­rën time e drejtova nga Ti, çështjen time ta dorëzova Ty, shpinën time e mbështeta te Ti - duke shpresuar në Ty dhe duke u frikësuar nga Ti, nuk ka nga Ti vendstrehim as vendshpëtim përveç te Ti. Kam besuar në Librin Tënd, të cilin e ke shpallur, dhe në Pejgam-berin Tënd që e ke dërguar." Nëse vdes atë natë, do të vdesësh me iman, e nëse gdhihesh, atëherë (gdhihesh) i shpërblyer me mirësi."

(Muttefekun alejhi)

Në një transmetim tjetër të dy sa­hihëve thuhet: “Më ka thë­në i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: “Kur të nisesh për në shtrat merr abdest sikur për namaz, pastaj bjer në anën tënde të djathtë dhe thuaj atë që u cek më lart." Pastaj tha: “Le të jenë këto fjalët e fundit që i thua (para gjumit)!"

Hadithi 83

Transmetohet nga nëna e besimtarëve Ummi Seleme, emri i së cilës ishte Hind bintu Ebi Umejje Hudhejfe el-Mahzumijje ﷺ‬. anha, se Pejgamberi s.a.v.s. kur dilte nga shtëpia e tij thonte: “Në emër të All-llahut, mbështetem në All-llahun: O Zoti im, të drejtohem për mbroj­tje të mos lajthis e as të më lajthis dikush, të mos rrësh-qas e as të më bëjë dikush të rrëshqas, të mos bëj zullum e as të më bëj­në zullum, të mos e injoroj askënd, e as mos të injorohem nga të tjerët."

(Hadithi sahih, e transmetojnë Ebu Davudi, Tirmidhiu dhe të tjerë me senede sahih. Tirmidhiu thotë hadithi hasen sahih. Ndërsa ishte në shprehje të Ebu Davudit)

Hadithi 84

Nga Enesi ﷺ‬.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Kush thotë - kur del prej shtëpisë - Në emër të All-llahut, jam mbështetur në All-llahun dhe nuk ka kurrfarë fuqie as forcë për­veç në All-llahun - i thuhet atij: “Je i udhëzuar, i mbrojtur dhe i ruajtur, dhe prej tij ikën djalli."

(Transmeton Ebu Davudi, Tirmidhiu, Nesaiu etj. Tirmidhiu thotë hadithi hasen. Ebu Davudi i shton këtë fjali: “Djalli i thotë djallit tjetër: “Si ia del me njeriun i cili është i udhëzuar, i ruajtur dhe i mbrojtur?")

DREJTËSIA - KORREKTËSIA (ISTIKAMEJA)

All-llahu i Madhërishëm thotë:

“Ti shko rrugës së drejtë siç je urdhëruar."

(Hud, ll2)

“Atyre që thonë: “Zoti ynë është All-llahu, e pastaj qëndrojnë në këtë, u vijnë engjëjt: “Mos u frikësoni dhe mos u pikëlloni, por gëzojuni Xhenetit që ju është prem­tuar." Ne jemi miqtë tuaj në jetën e kësaj bote dhe në bo­tën tjetër. Atje do të keni tërë ato që dëshirojnë shpir­trat tuaj dhe çdo send që të kërkoni. Si shpërblim nga ai që fal dhe është Mëshirëplotë."

(Fussilet, 30-32)

“Ata që thonë: “Zoti ynë është All-llahu dhe qëndrojnë në këtë, të mos frikësohen as të mos pikëllohen. Ata janë banorë të Xhenetit. Aty do të mbesin përgji-thmonë si shpër­blim për atë çka kanë punuar."

(el-Ahkaf, l3-l4)

Hadithi 86

Nga Ebu Amri - ose Ebu Amrete - Sufjan ibn Abdull-llahu ﷺ‬.a. tran­smetohet se ka thënë: “Thashë: “O i Dërguari i All-llahut! Më thuaj për Islamin atë për çka nuk do të kem nevojë të pyes askënd për­veç teje." Tha: “Thuaj, e besoj All-llahun, pastaj vazhdo me ngulm (në këtë)."

(Transmeton Muslimi)

MEDITIMI PËR MADHËRINË E KRIJESAVE TË ALL-LLAHUT

- Për kalueshmërinë e kësaj bote, për tmerret dhe çështjet e tjera të ahiretit, për mangësitë dhe vetedukimin personal dhe nxitjen e vetvetes në korrektësi -

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Thuaj! Unë ju këshilloj vetëm një gjë. “Ngrihuni ndaj All-llahut me sinqeritet, dy nga dy, ose një nga një, e pastaj mendojeni."

(Sebe, 46)

“Në krijimin e qiejve dhe të tokës, edhe në ndërrimin e natës e të ditës ka me të vërtetë argumente për ata që kanë mend. Për ata që përmendin All-llahun në këmbë, edhe ulur, edhe shtrirë dhe mendojnë thellë për kriji-min e qiejve dhe të tokës. “O Zoti ynë, ti nuk e ke krijuar këtë më kot, qofsh lartësuar! Dhe na ruaj prej dënimit të zjarrit."

(Ali Imran, l90-l9l)

“A nuk i shikojnë devetë si janë krijuar. Edhe qiellin, sa lart është çuar. Edhe malet, si janë vënduar. Edhe tokën si është zgjeruar? Ti këshillo, ti je vetëm këshi-llues."

(el-Gashije, l7-2l)

“Pse ata nuk shkojnë nëpër botë të shohin si përfu-nduan."

(Muhammed, l0)

Ajetet për këtë temë janë të shumta, kurse prej haditheve, ësh­të hadithi i theksuar më lart: “Njeriu i mençur është ai i cili e kontrollon vetveten." (Hadithi nr. 67 i kësaj përmbledhjeje)

INKURAJIMI I NDËRSJELLË PËR VEPRA TË MIRA DHE NXITJA E ATIJ QË IA KA MËSYER NJË VEPRE TË MIRË

- Që ta pranojë atë me seriozitet dhe pa kurrfarë ngurrimi -

All-llahu i Madhëruar thotë:

“...Por ju bëni konkurrencë me vepra të mira.."

(el-Bekare, l48)

dhe thotë:

“Dhe shpejtoni për të kërkuar falje nga Zoti i juaj dhe për në Xhenet, gjerësia e të cilit kap qiejt dhe tokën, e është përgatitur për të devotshmit."

(Ali Imran, l33)

Ndërsa prej haditheve për këtë temë janë këto:

Hadithi 91

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. të ketë thënë: “Erdhi një nje­ri te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i tha: “O i Dërguari i All-llahut, cila sa­da­ka e ka shpërblimin më të madh?" Tha: “Të japësh sadaka kur të jesh i shëndoshë e koprrac, e frikësohesh nga varfëria, dhe e dë­shiron pasurinë. Mos e vono këtë gjer kur të vije shpirti në fyt, e atëherë të thuash: “Jepjani këtë atij dhe këtë atij tjetrit, ndërsa kjo qysh më herët ka qenë e tij."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 94

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Shpejtoni me vepra të mira, me shtatë lloje: Çka prit­ni tjetër përveç varfërisë së rëndë, ose pasurisë që të mashtron, ose sëmundjes që të dëm­ton, ose pleqërisë që të shkatë-rron, ose vdek­jes së shpejtë, ose dexhxhalin - ai është më i keqi që e keni pritur e nuk ka ardhur, ose e pritni çastin e fundit; kurse çasti i fun­dit do të jetë më i ziu dhe më i hidhuri."

(Transmeton Tirmidhiu, i cili ka thënë hadith hasen)

PËRPJEKJA, MUNDIMI, LUFTIMI (EL-MUXHAHEDE)

All-llahu i Madhërishëm thotë:

“Ata, të cilët bëjnë luftë për ne, Ne do t'i drejtojmë me siguri rrugëve tona: Ndërkaq All-llahu është me të vërtetë në anën e mirëbërësve."

(el-Ankebut, 69)

“Por përmende emrin e Zotit tënd dhe Atij përkushtoju plotësisht!"

(el-Muzemmil, 8)

“Dhe adhuro Zotin tënd sa të jesh gjallë (deri në vdekje)

(el-Hixhr, 99)

“Ai që punon mirë, sa grima - e sheh atë."

(ez-Zelzele, 7)

."..Ndërsa të mirat që tek All-llahu i siguroni për vete qysh më parë, do t'i gjeni edhe më të mëdha tek All-llahu dhe do të fitoni shpërblim edhe më të madh."

(el-Muzemmil, 20)

."..Dhe çkado që jepni për të mirë, All-llahu me siguri e di."

(el-Bekare, 273)

Ajetet mbi këtë temë janë të shumta dhe të njohura.

Kurse prej haditheve të kësaj teme janë këto:

Hadithi 96

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet All-llahu i Madhërishëm ka thënë: “Kush­do që tregon armiqësi ndaj mikut (velij) Tim, unë do t'i shpall luf­të. Me asgjë robi Im nuk mund të më afrohet më mirë,vet;m se me atë me çfarë Unë e kam obliguar dhe vazhdimisht robi Im më afrohet me vepra të mira (nafile), derisa ta dua, e kur ta dua, Unë bëhem veshi i tij me të cilin dëgjon; syri i tij me të cilin sheh; dora e tij me të cilën sulmon fuqishëm; këmba e tij me të cilën ecën. I këtilli nëse më kërkon diçka, do t'ia jap, e nëse kërkon mbrojtje nga Unë, do ta mbroj atë."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 97

Nga Enesi ﷺ‬.a. transmetohet se Pejgamberit s.a.v.s. i është për­cjellur nga Krijuesi i tij i Madhërishëm i Cili ka thënë: “Kur të më afrohet robi Mua një pëllëmbë, Unë atij i afrohem një llërë; kurse nëse ai Mua më afrohet një llërë, Unë atij i afrohem një pash, dhe kur të më vijë duke ecur, Unë i shkoj atij duke vrapu-ar."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 98

Transmetohet nga Ibni Abbasi ﷺ‬. anhuma se i Dërguari i All-lla­hut s.a.v.s. ka thënë: “Në dy begati janë të mashtruar shumica e njerëzve, e ato janë: shëndeti dhe koha e lire."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 99

Nga Aishja ﷺ‬. anha transmetohet të ketë thënë se Pejgamberi s.a.v.s. ngrihej natën (për namaz) aq gjatë, saqë këmbët i patën pël­ci­tur (nga dhembjet), andaj unë i thashë: “Përse po vepron kësh­tu o i Dërguari i All-llahut, kur t'i ka falur ty All-llahu mëkatet e më­par­shme dhe të pastajmet?" Ai tha: “A nuk dua që të jem rob falënderues?"

(Muttefekun alejhi)

Ky është citat i Buhariut. Si ky është edhe në sahihajn me trans­metim të Mugire ibn Shu'bes.

Hadithi 101

Transmetohet se Aishja ﷺ‬. anha ka thënë: “Kur vinte dhjetëshja (dhjetë ditët e fundit të Ramazanit) i Dërguari i All-llahut s.a.v. se gja­llëronte natën (me ibadet), e zgjonte familjën e tij, angazhohej më tepër dhe vetmohej (për ibadet dhe izolim prej grave)."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 102

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Besimtari i fortë (në besim) është më i mirë dhe më i dashur tek All-llahu sesa besimtari i dobët dhe te secili ka do­bi. Kujdesu për atë që të sjell dobi. Kërko ndihmë nga All-llahu e mos u bë i dobët. Nëse të godet diçka, mos thuaj: “Sikur të veproja kështu, do të ndodhte kjo", por thuaj: “All-llahu e ka caktuar dhe çka ka dashur Ai ka vepruar. Sepse “lev-i" (sikur të...) e fillon veprimin e djallit."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 103

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Xhehenemi është i fshehur dhe i mbuluar me epshe, kurse Xheneti është i fshehur dhe i mbuluar me pakë­naqë­si."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 106

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Të vdekurin e përcjellin tri gjëra: familja e tij, pasuria e tij dhe veprat e tij. Dy kthehen, kurse një mbetet me të. Kthehet fa­milja dhe pasuria e tij, kurse me të mbesin veprat e tij."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 107

Nga Ibni Mes'udi transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Secilit prej jush Xheneti i është më i afërt sesa rripi (lidhësja) i kë­pucës së tij, e po ashtu është edhe xhehenemi."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 109

Nga Ebu Abdull-llah - Abdurrahman Thevbáni, shërbëtor (mev-lá) i të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s transmetohet të ketë thënë: “E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: “Të re­ko­mandoj të bësh shumë sexhde, sepse për secilën sexhde që i bën All-llahut, All-llahu të lartëson nga një shkallë dhe ta shlyen me të nga një mëkat."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 110

Transmetohet nga Ebu Safván Abdull-llah ibn Busr el-Eslemij ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Njeriu më i mirë është ai që jeton gjatë dhe bën vepra të mira."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë: hadith hasen)

Hadithi 112

Nga Ebu Mes'ud Ukbe ibn Amr el-Ensarij ﷺ‬.a. transmetohet të ketë thënë: “Pasi u shpall ajeti i sadakasë, ne asokohe punonim si ha­mej, pastaj erdhi një njeri dhe dha shumë pasuri sadaka. (Të pra­nishmit) Thanë: “Dëshiron të tregohet", pastaj erdhi një njeri tjetër dhe dha një tas sadaka. Thanë: “Vërtet All-llahu është i pane­voj­shëm për këtë tas!" Me atë rast u shpall ajeti: “Ata që përgojojnë besimtarët në dhënien vullnetare të kontributeve, madje i për­bu­zin edhe ata të cilët japin me përpjekje të madhe." (et-Tewbe, 79)

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 113

Nga Seid ibn Abdul-Azizi, nga Rebija ibn Jezidi, nga Ebu Idris el-Havláni, nga Ebu Dherr Xhundub ibn Xhunade ﷺ‬.a. përcillet se Pej­gamberit s.a.v.s. transmeton nga All-llahu i Gjith;fuqishëm, që ka thënë: “O robër të Mi! Unë ia kam ndaluar dhunën Vetes dhe e kam ndaluar edhe ndër ju, prandaj mos i bëni dhunë njëri-tjetrit. O robër të Mi! Të gjithë ju jeni të lajthitur, përveç atij që e përudh Unë, prandaj kërkoni udhëzime nga Unë, do t'ju përudh. O robër të Mi! Të gjithë ju jeni të uritur, përveç atij që e ushqej Unë, prandaj kërkoni t'ju ushqej, do t'ju ushqej. O robër të Mi! Të gjithë ju jeni të zhveshur, përveç atij që e vesh Unë, prandaj kërkoni veshje nga Unë, do t'ju vesh. O robër të Mi! Vërtet ju gaboni natën dhe ditën, kurse Unë i fal të gjitha mëkatet, prandaj kërkoni nga Unë falje, do t'ju fal. O robër të Mi! Ju kurrë nuk mund të arrini tek ajo me çka do të më shkaktonit Mua dëm, as që ndonjëherë do të arrini tek ajo që Mua dobi do të më sjellë, që të më kontri­buo­nit. O robër të Mi! Sikur i pari nga ju dhe i fundit nga ju dhe njerëzit nga ju dhe xhinnët nga ju të ishin të devotshëm si zemra më e devotshme e njërit nga ju, kjo nuk do ta shtonte sundimin Tim në asgjë. O robër të Mi! Sikur i pari nga ju dhe i fundit nga ju dhe nje­rëzit nga ju dhe xhinnët nga ju të ishin të prishur si zemra më e prishur e njërit nga ju, kjo nuk do ta pakëso-nte sundimin Tim në as­gjë. O robër të Mi! Sikur i pari nga ju dhe i fundit nga ju dhe nje­rëzit nga ju dhe xhinnët nga ju të ngriheshit (qëndroni) në një vend dhe dëshirat dhe lutjet të m'i drejtoni Mua, dhe Unë t'i përgji­gjesha lutjes së çdonjërit, kjo nuk do ta zvogëlonte atë që kam Unë as aq sa mungon gjilpëra kur ngulitet në det. O robër të Mi! Çdo gjë varet nga veprat tuaja, të cilat tek Unë janë të ruajtura dhe të llogaritura, kurse për të cilat Unë do t'ju shpërblej. Kush gjen mi­rë, le ta falënderojë All-llahun, kurse kush gjen të kundërtën, mos ta fajësojë askënd përveç vetvetes."

(Transmeton Muslimi)

NXITJA E SHTIMIT TË MIRËSIVE NË MBARIM

TË JETËS

All-llahu i Madhërishëm thotë:

“A nuk ju kemi lënë të jetoni mjaft, e ai që ka dashur të mendojë ka pasur mjaft kohë, madje ju erdhi edhe Pejgamberi!"

(el-Fatir, 37)

Ibni Abbasi dhe dijetarët e tjerë islamë rreth kuptimit të këtij ajeti thonë: “A nuk ju kemi lënë të jetoni 60 vjet" dhe këtë e pro­vojnë me hadithin që do të theksohet më poshtë. Thonë edhe për 18 vjet ose 40 vjet. El-Hasani, el-Kelbiu, Mesruki, Nikli nga Ibni Abbasi po ashtu transmetojnë se kur ndonjëri prej medinasve mbush­te 40 vjet vetmohej për ibadet. Kurse për pjesën e ajetit: “Madje u erdhi edhe Pejgamberi" Ibni Abbasi dhe Xhumhuri thonë: “Ai është Pejgamberi Muhammed s.a.v.s.", e ka pasur edhe mendime të tjera.

Kurse hadithet mbi këtë temë janë:

Hadithi 114

Nga Ebu Hurejra transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Arsyetohet All-llahu ndaj njeriut të cilit ia vonon exhelin derisa t'i mbushë gja­shtëdhjetë vjet."

(Transmeton Buhariu)

(Dijetarët islamë thonë se afati i fu­ndit për pendim të sinqertë është 60 vjet, pas kësaj kohe nuk vlen ndjesa)

Hadithi 116

Transmetohet nga Aishja ﷺ‬. anha se ka thënë: “Pasi u shpall surja En-Nasr (“Kur vjen ndihma e fitorja e All-llahut"), i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. nuk ka falur asnjë namaz e të mos ketë thënë: “Suh­bhaneke rabbena ve bi hamdike, All-llahummagfir lî" (Lavdia të qoftë Ty, Krijuesi ynë dhe qofsh i falënderuar. O All-llahu im, më fal)

(Muttefekun alejhi)

Sipas një transmetimi tjetër, në dy sahihët nga Aishja ﷺ‬.a. transmetohet: “I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. shpeshherë thonte në kërrusjet (ruku') dhe në sexhdet e tij: “Subhânekall-llahumme rabbenâ ve bihamdike, All-llahu­mmagfir lî" (Lavdia të qoftë Ty, Krijuesi ynë dhe qofsh i falënderuar, O All-llahu im, më fal), duke e bërë kështu te'vîl Kur'anin. Te' vîl i Kur'anit do të thotë: veprim i asaj që urdhërohet në Kur'an sipas fjalëve të La­rt­ma­dhë­rishmit: “Fe sebbih bihamdi rabbike ve-s-tagfirhu" (Ti ma­dhëroje Zotin tënd me lavdëresa dhe kërko falje nga Ai) Sipas një tra­nsmetimi të Muslimit i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. e shpesh­toi të thonte para se të vdesë: “Subhâ-nekall-llahumme ve bihamdike estagfiruke ve etûbu ilejke" (Lavdia të qoftë Ty, All-llahu im, dhe qofsh i falënderuar, te Ti kërkoj falje dhe pen­dohem) Aishja ﷺ‬.a. thotë: “I thashë: “O i Dërguari i All-llahut, ç'ja­në këto fjalë të reja që po i thua?" (Pejgamberi) Tha: “Mua më është dhënë një shenjë (alamet) për umetin tim, që kur ta shoh, të them: “Idhâ xhâe nasrull-llahi ve-l-fet'hu" (Kur vjen ndihma e All-llahut dhe fitorja) e deri në fund të sures." Ndërsa sipas një transmetimi, po ashtu të Musli-mit, i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. shumë herë thonte: “Subhâ-nall-llahi ve bihamdihî, Es­tagfirull-llahe ve etûbu ilejhi." (Lavdia i qoftë All-llahut dhe qoftë i falënderuar, kërkoj falje nga All-llahu dhe tek Ai pen­dohem) Ka thënë (Aishja): “I thashë: “O i Dërguari i All-llahut, po të shoh shpesh se thua: “Subhanall-llahi ve bihamdihî. Estagfi­rull-llahe ve etûbu ilejhi?" Pejgamberi tha: “Më ka lajmëruar Kri­jue­si im se unë do të shoh një shenjë (alamet) në umetin tim, dhe kur ta shoh atë ta shpeshtoj thënien: “Subhanall-llahi ve bi­ham­dihi. Estagfirullahe ve etûbu ilejhi." Unë e kam parë atë, e ajo është: “Idhâ xhâe nasrull-lahi ve-l-vet'hu." (Kur vjen ndih­ma e All-llahut dhe fitorja. Dhe i sheh njerëzit që po hyjnë në fenë e All-llahut grupe-grupe. Ti madhëroje Zotin tënd me lav­dëresa dhe kërko falje nga Ai! Ai me të vërtetë e pranon pendimin.) (en-Nasr: 1-4)).

Hadithi 118

Transmetohet nga Xhabiri ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Secili njeri do të ringjallet (në Ditën e gjykimit) në gjendjen në të cilën ka vdekur."

(Transmeton Muslimi)

SHUMËSIA E RRUGËVE PËR BAMIRËSI

All-llahu i Madhërishëm thotë:

.".. Dhe çka të bëni nga të mirat, All-llahu me siguri e di atë."

(el-Bekare, 215)

“Çkado që të bëni mirë, All-llahu e di."

(el-Bekare, 197)

“Ai i cili punon mirë, sa grima, e sheh atë."

(ez-Zelzele, 7)

“Kush ka bërë mirë, ka bërë për vete."

(el-Xhathije, 15)

Për këtë temë ka shumë ajete. Sa u përket haditheve, ato janë shumë dhe të panumërta, po i theksojmë disa:

Hadithi 119

Transmetohet nga Ebu Dherr Xhundub ibn Xhunade ﷺ‬.a. se ka thënë: “I thashë: “O i Dërguari i All-llahut, cila është vepra më e mirë?" Tha: “Besimi në All-llahun dhe lufta (xhihadi) në rrugën e Tij." I thashë: “Cila pasuri është më e mirë?" Ai tha: “Ajo që është më e shtrenjtë dhe më e çmuar." (Unë) i thashë: “Nëse nuk (mund ta) e jap?" (Pejgamberi) Tha: “Ndihmoji atij që bën mjeshtëri, ose bëji mjeshtëri atij që nuk di mjeshtëri." Thashë: “O i Dërguari i All-llahut, e çka mendon nëse unë nuk mund të bëj diçka nga dobë-sia?" (Pej­gamberi) tha: “Ruhu mos u bëj keq të tjerëve, e kjo do të jetë sadaka jotja për veten tënde."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 120

Nga Ebu Dherri ﷺ‬.a. po ashtu transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: “Çdo mëngjes për çdo nyje (të trupit) tuaj ka sadaka. Çdo tesbih - lavdërim (të shprehurit subhanall-llah) ësh­të sadaka; çdo tahmid - falënderim (të shprehurit elhamdu li-l-lah) është sadaka; çdo tekbir - madhërim (të shprehurit All-llahu ekber) është sadaka; urdhëresa për të mirë është sadaka, ndalesa kundër së keqes është sadaka. Krejt këtë e zëvendësojnë dy rekate namaz nafile (vullnetare) të paraditës (duhâ)."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 121

Transmetohet përsëri nga Ebu Dherri ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Më janë paraqitur veprat e umetit tim, të mirat dhe të këqijat. Ndër veprat e tyre të mira e kam gjetur edhe largi-min nga rruga të asaj që i mundon kalimtarët. Kurse ndër veprat e tyre të këqija bën pjesë edhe pështyma në xhami e cila, nuk groposet."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 122

Po ashtu transmetohet nga Ebu Dherri ﷺ‬.a. se disa njerëz kanë thënë: “O i Dërguari i All-llahut, pasanikët na tejkaluan me shpër­blime, ata falin namaz si ne, agjërojnë si ne, kurse (përveç kësaj) nga teprica e pasurisë së tyre japin sadaka." (Pejgamberi) Tha: “A nuk ju ka dhënë All-llahu edhe juve me çka të bëni sadaka? Vërtet, çdo tesbih (lavdërim All-llahut) është sadaka, çdo tekbir (madhë-rim All-llahun) është sadaka, çdo tahmid (falënderim All-llahun) është sadaka, çdo tehlil (thënia: La ilahe il-lall-llah) është sada-ka." Ur­dhë­resa për të mirë është sadaka, ndalesa kundër së keqes është sadaka, edhe marrëdhënia seksuale (bashkëshortore) është sadaka." Njerëzit i thanë: “O i Dërguari i All-llahut, a edhe për epshet e ndo­njërit prej nesh ka shpërblim? Tha: “Më thoni, nëse epshin e tij e për­dor në haram, a nuk ka për të mëkat? Po ashtu, nëse e përdor në hallall do të ketë shpërblim."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 123

Përsëri transmetohet nga Ebu Dherri ﷺ‬.a., i cili thotë: “Më tha Pej­gamberi s.a.v.s.: “Assesi në asnj mënyrë mos e nënçmo asnjë ve­për të mirë, qoftë edhe të takosh vëllanë tënd me buzë­qesh­je."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 124

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Për çdo nyje të njeriut, çdo ditë kur lind dielli, du­het dhënë sadaka. Nëse pajton dy veta, edhe kjo është sadaka, nëse dikujt i ndihmon që të hipë në kafshën e tij, ose i ndihmon që ta ngarkojë barrën në kafshën e tij (kalë ose deve), edhe kjo është sa­daka, edhe fjala e mirë është sadaka, çdo hap që bën për të shkuar në namaz është sadaka, edhe largimi nga rruga e asaj që i pengon kalimtarët është sadaka."

(Muttefekun alejhi)

Kurse në Sahih të Muslimit sipas transmetimit të Aishes ﷺ‬.a. thuhet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet secili njeri prej Beni Ademëve është krijuar me 360 (treqind e gjashtëdhjetë) nyje. Kush e madhëron All-llahun (duke thënë: All-llahu ekber), kush e falënderon (me elhamduli-l-lah), kush i bën tehlil (duke thënë: La ilahe il-lall-llah), kush i shpreh lavdi (tesbih), kush i kërkon falje (istigfâr), kush e mënjanon një gur, një ferrë apo një kockë nga rruga e njerëzve, ose urdhëron për të mirë, ose ndalon kundër së keqes me numër të përgjithshëm 360 (herë), ai atë ditë do të shkojë i shpëtuar nga zjarri."

Hadithi 125

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thë­në: “Kush shkon në xhami për namaz në mëngjes ose në mbrëm­je, All-llahu për këtë do t'i përgatisë atij gosti (në Xhenet) në mën­­gjes ose në mbrëmje."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 126

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: “O ju gratë muslimane, asnjëra nga ju mos ta për­buzë shoqen fqinje të saj, qoftë ajo edhe për një thundër dele­je."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 127

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. thotë se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Imani (besimi) është gjashtëdhjetë e disa a shtatëdhjetë e disa degë. Më e vlefshme është fjala: “La ilahe il-lall-llah" (nuk ka Zot tjetër përveç All-llahut), kurse më e ulëta është largimi nga rruga e asaj që i mundon kalimtarët. Edhe turpi është një degë e imanit."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 128

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. thotë se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thë­në: “Një njeri duke udhëtuar në një rrugë e kaplon etje e ma­dhe, e gjen një pus, zbret në të dhe pi ujë. Pastaj del nga pusi dhe has një qen me gjuhë të nxjerrë jashtë, që ha baltë nga etja. Njeriu thotë: “Këtë qen e paska kapluar etja siç më pat kapluar edhe mua më pa­rë." Pastaj njeriu zbret në pus dhe mbush këpucën e vet me ujë, pas­taj e kap me gojë derisa ngjitet lart dhe i jep të pijë qenit. All-llahu për këtë e shpërblen dhe ia fal mëkatet." (As'habët i) Thanë: “O i Dërguari i All-llahut, edhe për kafshët kemi shpërblim?" (Pej­gamberi) Tha: “Në gjithçka që ka mëlçi të lagur ka shpërblim."

(Muttefekun alejhi)

Në transmetimin e Buhariut theksohet: “E shpërblen All-llahu, ia fal mëkatet dhe e fut në xhenet." Kurse në një tran­smetim të Buhariut dhe Muslimit (ku kjo ngjarje theksohet më gjerësisht), theksohet: “Një ditë një qen u soll rreth pusit, pasi e kishte kapluar etja për vdekje. Atë e sheh një lavire dhe ho­rre prej Beni Israilëve, e zbathi këpucën e saj dhe me të i dha ujë qenit derisa e ngopi; për këtë vepër iu falën mëkatet."

Hadithi 129

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. po ashtu thotë se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet e kam parë një njeri duke u dëfryer në Xhenet për shkak se kishte prerë një dru që i pengonte muslimanët të kalonin rrugën."

(Transmeton Muslimi)

Kurse në një transmetim tjetër thuhet: “Një njeri has në një degë të lisit në mes të rrugës, e thotë: “Pasha All-llahun, unë këtë do ta largoj që të mos i mundojë muslimanët." Andaj u fut në xhenet." Kurse në një transmetim të Buhariut dhe Muslimit: “Duke ecur rrugës një njeri e gjen një degë të ferrës në rrugë dhe e largon. All-llahu e falënderoi atë dhe ia fali mëkatet."

Hadithi 130

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. transmeton se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Kush merr abdest bukur e mirë, pastaj shkon në namaz të xhumasë, atje hesht dhe dëgjon (hutben), i falen mëkatet e bëra mes dy xhumave dhe tri ditë më tepër. Kush argëtohet në xhami me rë­rë (dhe gjëra të tjera), e ka zhvlerësuar dobinë e xhumasë."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 131

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Kur një rob musliman a besimtar merr abdest, kur e lan fytyrën, prej tij bien të gjitha mëkatet e syve të tij me të cilët ka shikuar, bashkë më ujin ose me pikën e fundit të ujit. Kur t'i lajë duart, i bien të gjitha mëkatet e duarve me ujin ose me pikën e fundit të ujit, derisa të dalë i pastër nga mëkatet. Kur t'i lajë këmbët e tij, i bien të gjitha mëkatet e këmbëve bashkë me ujin ose me pikën e fundit të ujit, ashtu që ai mbetet plotësisht i pastër prej mëkateve."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 132

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. thotë se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: “Pesë namazet, prej njërit deri te tjetri, namazi i xhumasë, prej njërit deri te tjetri dhe prej një ramazani gjer në ramazanin tjetër, janë pastrues të mëkateve në mes tyre, nëse ruheni prej mëkateve të mëdha."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 135

Nga Ebu Musa el-Esh'arij ﷺ‬.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Një besimtar (musliman), kur të sëmuret, ose kur të jetë në rrugë, i shënohen (shpërblimet) njësoj sikur ka qenë i shëndoshë dhe në shtëpi."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 136

Transmetohet nga Xhabiri ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: “Çdo vepër e mirë është sadaka."

(Këtë hadith e transmeton Buhariu, kurse Muslimi e transmeton prej Hudhejfes ﷺ‬.a.)

Hadithi 137

Xhabiri ﷺ‬.a. thotë se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Asnjë musliman nuk do të mbjellë një fidan e të mos ketë për çdo fryt që hahet prej tij sadaka, e edhe për atë që i vidhet ai ka sa­daka, edhe për atë që i humbet ka sadaka."

(Transmeton Muslimi)

Në një transmetim tjetër të tij thuhet: “Secili musliman që mbjell një fidan (pemë) e prej saj hanë njerëzit, kafshët dhe shpe­zët, do t'i jetë kjo sadaka deri në Ditën e Gjykimit." Kurse në një transmetim tjetër, po ashtu të Muslimit, thuhet: “Për çdo pe­më a bimë që mbjell muslimani e prej tyre ushqehen njerëzit dhe kafshët ai ka sadaka." Transmetimi i këtillë është prej Enesit ﷺ‬.a.

Hadithi 143

Transmetohet nga Adijj ibn Hatim të ketë thënë: “E kam dëgju­ar Pejgamberin s.a.v.s. duke thënë: “Frikësohuni (ruhuni) nga zja­rri, qoftë edhe me gjysmë hurme."

(Muttefekun alejhi)

Në një transmetim tjetër po nga ky transmetues, Buhariu dhe Muslimi theksojnë hadithin në tërësi si vijon: “I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Secilit prej jush Krijuesi i vet do t'i drejtohet drejtpërdrejt (me të folur-pyetje) pa përkthyes. Do të shikojë nga ana e tij e djathtë, e nuk do të shohë tjetër gjë veçse veprat e tij (të mira). Pastaj do të shikojë nga ana e tij e majtë, e nuk do të shohë tjetër gjë veçse veprat e tij (të këqi­ja). Do të shikojë përpara vetes e nuk do të shohë tjetër veçse zjarrin (e Xhehenemit) para fytyrës së tij. Andaj, mbrohuni nga zjarri (i Xhehenemit), qoftë edhe me gjysmë hurme, e kush nuk e gjen këtë atëherë me fjalë të mire."

Hadithi 144

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet All-llahu është i kënaqur me robin i cili, kur ha diçka, e falënderon All-llahun, e po ashtu edhe kur të pijë diçka e falën­deron All-llahun."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 145

Transmetohet nga Ebu Musa ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s ka thënë: “Secili musliman e ka obligim një sadaka." Iu tha: “E çfarë mendon në­se nuk e gjen?" Tha: “Do të punojë me duart e veta, e shfrytëzon vet­veten dhe do të japë sadaka." Pastaj iu tha: “E nëse nuk mund-et?" Tha: “Do t'i ndihmojë të nevojshmit që është i dëmtuar." Pastaj iu tha: “E çka mendon nëse edhe këtë nuk mund-et?" Atëherë (Pejgamberi) tha: “Do të rekomandojë dhe urdhërojë veprat e mira apo të hajrit." Thanë: “E nëse edhe këtë nuk e bën dot?" Tha: “Do të përmbahet nga e keqja, sepse edhe ajo është sadaka." (Muttefekun alejhi)

MATURIA NË DËGJUESHMËRI

All-llahu i Lartmadhërishëm thotë.

“Ta Ha. Nuk ta shpallëm Kur'anin për të të munduar."

(Tâ Hâ, 1-2)

dhe thotë:

.".. All-llahu ju dëshiron lehtësim e nuk ju dëshiron vështirësi."

(el-Bekare, 185)

Hadithi 146

Nga Aishja ﷺ‬.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. hyri në dho­mën e saj, ku gjendej një grua, dhe i tha: “Kush është kjo?" Tha: “Kjo është filan gruaja, e kryen me kujdes namazin e saj." (Pej­gam­beri) Tha: “Mos e obligoni veten se nuk keni mundësi, se pasha All-llahun, Ai nuk mërzitet derisa të mos ju mërzitë juve së tepruarit. All-llahu më së shumti e do devotshmërinë e përher­shme tek ai që e kryen."

(Muttefekun alejhi)

“All-llahu nuk do t'i ndërprejë thevabet e Tij dhe shpër­bli­min për veprat tuaja dhe nuk do të mërzitet për këtë, siç ndodh kjo me krijesat, përderisa ju të mos mërziteni e ta ndërpritni iba­detin. Andaj është e domosdoshme që prej ibadeteve vull­netare të merrni vetëm ato që mund t'i kryeni vazhdimisht e pa ndërprerje, në mënyrë që edhe shpërblimi i All-llahut mbi ju të rrjedhë pandëprerë."

Hadithi 147

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a.: “Tre njerëz prej të afërmve erdhën në shtëpitë e grave të Pejgamberit s.a.v.s. dhe pye­tën për ibadetin e Pejgamberit s.a.v.s. e pasi morën përgjigje, atyre iu duk se kjo është pak dhe thanë: “Ku jemi ne e ku është Pej­gamberi s.a.v.s.? All-llahu atij ia ka falur të gjitha mëkatet e mëpar­shme dhe ato të ardhshmet." Njëri prej tyre tha: “Sa më përket mua, unë gjithnjë tërë natën do të falem." I dyti tha: “Unë vazh­dimisht do të agjëroj." I treti tha: “Unë do të izolohem prej grave dhe kurrë nuk do të martohem." Kur vjen i Dërguari i All-llahut s.a.­v.s. u thotë: “A jeni ju që keni thënë këtë dhe këtë? Sa më përket mua, pasha All-llahun, unë jam më i frikësuari dhe më i devotshmi ndaj All-llahut sesa ju, por unë agjëroj dhe ha, falem dhe flej, dhe bëj jetë bashkëshortore! Kush largohet nga Suneti im, ai nuk më përket mua."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 148

Nga Ibni Mes'udi ﷺ‬.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thë­në: “Janë shkatërruar dhe kanë humbur stërholluesit e tekanjo­zët" (Ata të cilët ve­tes dhe të tjerëve ua vështirësojnë punët dhe iba­­de­tet aty ku nuk duhet) Këtë e tha tri herë.

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 149

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet feja është lehtësi, kushdo që e vështirëson fenë (me shte­sa), ajo e ngadhënjen atë (duke e kthyer në gjendje norm-ale). An­daj drejtohuni, afro­huni (njëri me tjetrin), bëhuni të gëzu-ar, shfry­tëzoni dhe ndihmohuni me ecje të mëngjesit, të mbrëmjes dhe të pasdarkës (shfrytëzoni lehtësimet fetare në ibadete)."

(Transmeton Buhariu)

Sipas një transmetimi të Buhariut, ky hadith përfundon kësh­tu: “Drejtohuni nga njëri-tjetri, afrohuni, gdhihuni herët e rrini vonë dhe shfrytëzoni lehtësimet e tjera. Bëhuni të matur, bë­huni të matur e do t'ia arrini qëllimit." Kuptimi i përgjith­shëm i hadithit është: “Vetveten ndihmojeni në kryerjen e ibade­teve të All-llahut në mënyrë që ato t'i kryeni në çastet e komoditetit dhe disponimit, në mënyrë që t'u jenë të këndshme e jo të rënda e të mërzitshme, që t'ia arrini qëllimit. Në fe bëhuni racionalë, t'i arri­ni qëllimet me sa më pak mundime e lodhje, njësoi si në punët e kësaj bote."

Hadithi 150

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a.: “Pejgamberi s.a.­v.s. ka hyrë në xhami, kurse aty ishte një litar i zgjatur në mes dy shtyllave të xhamisë. (Pejgamberi) Tha: “Ç'është ky litar këtu?" (Të pranishmit) Thanë: “Ky litar është i Zejnebes ﷺ‬.a. (njëra nga bashkë­shortet e alejhisselamit), kur përgjumet gjatë namazit, ajo mba­het tek ai." Pejgamberi s.a.v.s. tha: “Zgjidheni, secili prej jush le të falet me disponim, e kur të përgjumet, le të bjerë e të flejë."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 151

Nga Aishja ﷺ‬.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Kur dikush prej jush kotet gjatë namazit (nafile), le të flejë gjersa t'i kalojë gjumi. Sepse nëse dikush duke u falur kotet, ai nuk e di nga kthehet dhe çka bën, andaj në vend që të kërkojë falje (istigfar), ai e qorton vetveten (pa vetëdije)."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 153

Transmetohet nga Ebu Xhuhajfe Vehb ibn Abdull-llah ﷺ‬.a., i cili ka thënë: “Pejgamberi s.a.v.s. e vëllazëroi Selmanin me Ebu Derdâ-në ﷺ‬.a. Një ditë Selmani i shkoi për vizitë Ebu Derda-së dhe kur e sheh nënën e Derdasë të veshur thjesht i thotë: “Ç'është puna jo­te?" (Ajo) Tha: “Vëllai yt, Ebu Derda nuk ka dëshirë për gjërat e kësaj bote." Pastaj vjen Ebu Derda, i përgatit ushqim vëllait të vet dhe i thotë: “Ti ha, kurse unë jam duke agjëruar." (Selmani) Tha: “Unë nuk do të ha derisa edhe ti të hash me mua." Kur erdhi nata, Ebu Derda u ngrit për të falur namaz (nafile), kurse Selmani i tha: “Bjer dhe fli." Ebu Derda ra të flejë, pastaj së shpejti u zgjua të fa­let. Selmani prapë thotë: “Bjer dhe fli!" Kur nata ishte në përfun­dim Selmani i tha Ebu Derdasë: “Tash zgjohu!" Pasi e falën saba­hun, Selmani i thotë vëllait të vet: “Ti vërtet ke detyra ndaj Kri­jue­sit tënd, ke detyra ndaj vetvetes dhe ke detyra edhe ndaj familjes tënde. Jepja dhe plotësoja secilit të drejtën e tij." Pastaj shkon te Pejgamberi s.a.v.s. dhe ia rrëfen ngjarjen. Pejgamberi s.a.v.s. tho­të: “Selmani ka thënë (dhe vepruar) të drejtën."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 155

Transmetohet nga Ebu Rib'ij Handhale ibn Rebi' el-Usejdijji, një nga shkruesit e të Dërguarit s.a.v.s. të ketë thënë: “Më takoi Ebu Bekri ﷺ‬.a. dhe më tha: “Si je, o Handhale?" I thashë: “Handhale ka bërë hipokrizi!" (Ebu Bekri) Tha: “Subhanall-llah (Lavdi i qoftë All-llahut), çfarë po flet?" Unë i thashë: “Ne shkojmë tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i cili na flet për Xhenetin dhe Xhehenemin aq qartë, si t'i shihnim me sytë tanë, ndërsa kur dalim nga i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ne jepemi pas dëfrimit me gratë, me fëmijët dhe gjëra të tjera dhe harrojmë shumicën nga ajo që dëgjuam." Ebu Bekri ﷺ‬.a. tha: “Pasha All-llahun, edhe ne veprojmë ashtu!" Pastaj unë dhe Ebu Bekri u nisëm derisa erdhëm tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s., kur unë i thashë: “Ka bërë hipokrizi Handhale, o i Dërguari i All-llahut!" I Dërguari s.a.v.s. tha: “Ç'është ajo?" I thashë: “O i Dër­guari i All-llahut ne ishim te ti dhe ti na e tërhoqe vërejtjen me Xhehenem dhe Xhenet aq qartë, sikur t'i shihnim me sytë tanë, por kur kemi dalë prej teje, ne e kemi vazhduar dëfrimin me gratë, fëmijët dhe gjërat e tjera të kësaj bote, saqë kemi harruar shumë nga ato që i kemi dëgjuar prej teje." I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: “Pasha Atë që e zotëron shpirtin tim, sikur të ishit të për­her­shëm - ashtu siç ishit tek unë, dhe sikur ta për­kuj­toni vazhdimisht këtë, juve do t'ju përqafonin dhe do t'jua kapnin duart engjëjt në shtratin tuaj dhe në rrugët tuaja, mirëpo o Handhale, orë pas ore!" Këtë e përsëriti tri here."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 156

Nga Ibni Abbasi ﷺ‬.a. transmetohet se ka thënë: “Derisa Pejgam­beri s.a.v.s. na mbante hutbe, një njeri qëndronte (në këmbë), andaj (alejhisselami) pyeti për të dhe (të pranishmit) i thanë: “Babai i Israilit është zotuar se do të qëndrojë në diell e nuk do të ulet, as nuk do të strehohet nën hije, as nuk do të flasë, vetëm do të agjërojë." Atëherë Pejgamberi s.a.v.s. tha: “Urdhërojeni të fla­së, të strehohet nën hije, të ulet dhe ta plotësojë agjërimin e tij."

(Transmeton Buhariu)

RUAJTJA E VEPRAVE (FETARE)

All-llahu i Madhërishëm thotë:

“A nuk është koha që besimtarëve t'u zbuten zemrat kur përmendet All-llahu dhe çka ka zbritur nga e vërteta (Kur'­ani), e të mos bëhen sikur ata të cilëve qysh më herët u është dhënë Libri. Atyre u është zgja-tur koha, andaj zemrat e tyre janë bërë të ashpra."

(el-Hadid, 16)

“Pastaj, vazhduam gjurmët e tyre me pejgamberët tanë, pa­suam me Isanë, të birin e Merjemes, dhe atij i kemi dhë­në Inxhilin, kurse në zemrat e pasardhësve të tij kemi der­dhur butësi dhe mëshirë, kurse murgësinë e kanë shpifur ve­të, nuk ua kemi caktuar Ne, vetëm për të arritur këna­që­si­në e All-llahut. Mirëpo, ata nuk kuj­de­sen për këtë si du­het."

(el-Hadid, 27)

“Dhe mos u bëni si ajo e cila e këputi pëlhurën e vet pas një qëndrese të fortë."

(en-Nahl, 92)

“Dhe adhuro Zotin tënd sa të jesh gjallë!"

(el-Hixhr, 99)

Prej haditheve të kësaj teme është edhe ai që transmetohet nga Aishja ﷺ‬.a., e cila pohon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Feja më e dashur tek All-llahu është ajo pronari i së cilës është vazhdi­misht i angazhuar në të." (Shih hadithin nr. 146 të këtij Libri në kap­tinën paraprake)

URDHËRESA E RUAJTJES SË SUNETIT DHE ADABEVE TË TIJ

All-llahu i Madhërishëm thotë:

“Çkado që ju jep Pejgamberi, merreni, e çka t'ju ndalojë, përmbahuni prej asaj."

(el-Hashr, 7)

“Ai nuk flet me hamendje. Ajo nuk është tjetër vetëm se shpallje që shpallet."

(en-Nexhm, 3-4)

“Thuaj: “Nëse e doni All-llahun, pasomëni, edhe ju All-llahu do t'ju dojë dhe do t'jua falë mëkatet."

(Ali Imran, 31)

“Ju keni shembull të mrekullueshëm në Pejgamberin e All-llahut, kush shpreson në mëshirën e All-llahut dhe shpër­blimin në botën tjetër."

(el-Ahzab, 21)

“Dhe jo, pasha Zotin tënd, ata nuk janë besimtarë derisa për gjykatës në mosmarrëveshjet e tyre nuk të pranojnë ty, e pastaj për shkak të gjykimit tënd në shpirtrat e tyre nuk ndiejnë aspak peshë, dhe derisa të përulen plotësisht."

(en-Nisa, 65)

.".. Po nëse nuk pajtoheni në ndonjë çështje, drejto-juni All-llahut dhe Pejgamberit, nëse i besoni All-llahut dhe botës tjetër."

(en-Nisa, 59)

Dijetarët kanë thënë se kjo do të thotë në Kur'an dhe Sunet. Dhe sërish në Kur'an thuhet:

“Kush e respekton Pejgamberin e ka respektuar edhe All-llahun."

(en-Nisa, 80)

“Kurse edhe ti, pa dyshim udhëzon në rrugë të drejtë, në rrugë të All-llahut."

(esh-Shûrâ, 52-53)

."..Le të ruhen ata, të cilët veprojnë në kundërshtim me urdhrin e Tij, të mos i godasë ndonjë ngatërresë, ose të mos i godasë ndonjë dënim i dhembshëm."

(en-Nûr, 63) dhe thotë:

“Dhe përkujtoni ajetet edhe urtësitë e All-llahut, të cilat lexohen në shtëpitë tuaja."

(el-Ahzab, 34).

Ajete të kësaj sureje ka shumë. Ndërsa sa u përket haditheve, janë si vijon:

Hadithi 160

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thë­në: “Kini kujdes atë që po ju lë; ata që kanë qenë para jush ja­në shkatërruar për shkak të pyetjeve të shumta dhe divergjencave me Pejgamberët e tyre. Kur t'ju ndaloj prej diçkaje, largo­huni prej saj, ndërsa kur t'ju urdhëroj për diçka, atë përmbusheni sa të keni mundësi."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 162

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Krejt umeti im do të hyjë në Xhenet, përveç atij që nuk do." I thanë: “E kush nuk do, o i Dërguari i All-llahut?" Tha: “Kush më respekton mua, ai do të hyjë në Xhenet, ndërsa kush më kundërvihet (nuk më respekton), ai nuk do."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 165

Transmetohet nga Ebu Musa ﷺ‬.a. të ketë thënë: “ﷻ‬ dogj një shtëpi në Medine bashkë me njerëzit e saj natën. Kur u informua për rastin e tyre, i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: “Vërtet zjarri është armik juaji, prandaj, kur të flini, fikeni."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 168

Transmetohet nga Xhabiri ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka urdhëruar që gjatë ngrënies të lëpihen gishtat dhe të fshihet ena me ushqim dhe ka thënë: “Vërtet ju nuk e dini se ku është bere-qeti."

(Transmeton Muslimi)

Në një transmetim tjetër të tij thuhet: “Kur t'i bjerë në tokë kafshata e ushqimit ndonjërit prej jush, le ta marrë, le t'ia shkundë pluhurin, pastaj le ta hajë dhe të mos ia lërë djallit: askush prej jush të mos i fshijë duart me shami para se t'i lëpijë gishtat e vet, sepse nuk e di në cilin prej ushqimeve të tij është bereqeti." Në transmetimin e tretë të tij thuhet: “Vërtet djalli është i pranishëm në secilën prej punëve tuaja, madje edhe në ushqimin tuaj. Kur t'ju bjerë ndonjë kafshatë, fshini pluhurin nga ajo, pastaj hajeni e mos ia lini djallit."

Hadithi 169

Transmetohet nga Ibni Abbasi ﷺ‬.a., i cili ka thënë: “I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. u ngrit në mesin tonë dhe duke na këshilluar tha: “O njerëz, ju vërtet do të tuboheni tek All-llahu i Madhërishëm të zbathur, të zhveshur dhe të pabërë sunet: “Ashtu siç ju kemi kri­ju­ar herën e parë do të përsërisim atë (krijim). Ky është prem­timi ynë, Ne me të vërtetë mund ta bëjmë këtë" (el-Enbija, 104). Kuj­des, krijesa e parë që do të vishet në Ditën e Gjykimit është Ibra­himi s.a.v.s. Disa njerëz të umetit tim do të sillen në Ditën e Gjy­kimit dhe do t'i grabisin të majtët (engjëjt e Xhehenemit), e unë do të them: “O Krijuesi im, këta janë shokët e mi. “Pastaj do të më thuhet: “Ti vërtet nuk e di çfarë kanë bërë ata pas Teje", kurse unë do të them siç ka thënë robi i mirë (Isai a.s.): “Kam qenë dësh­mitar derisa isha në mesin e tyre, e pasi që ma more shpir­tin, mbete Ti mbikëqyrës i tyre. Dhe Ti je dëshmitar i çdo sendi. Në­se i dënon, dënon robërit e Tu, e nëse ua fal, me të vërtetë Ti je i Fortë e i Urtë" (el-Maide, 117-118), e pastaj do të më thuhet: “Ata vazhdimisht janë kthyer prapa (janë bërë murted) qysh se je ndarë ti prej tyre."

(Muttefekun alejhi)

PËRKUSHTIMI NDAJ VENDIMIT TË ALL-LLAHUT

- Dhe çka thotë ai që bën thirrje për këtë dhe urdhëron në vepra të mira ose ndalon kundër të këqijave -

All-llahu i Madhërishëm thotë:

“Dhe jo, pasha Zotin tënd, ata nuk janë besimtarë de­ri­sa për gjykatës në mosmarrëveshjet e tyre të pranojnë ty, e pastaj për shkak të gjykimit tënd në shpirtrat e tyre të mos ndiejnë aspak peshë, dhe derisa të përulen plotësisht."

(en-Nisa, 65)

“Kur të thirren besimtarët tek All-llahu dhe Pejgamberi i Tij, që ai t'i gjykojë, fjala e tyre që do të thonë është: “Dëgjojmë dhe përulemi!" Ata janë të shpëtu-ar."

(en-Nûr, 51)

I kësaj teme është edhe hadithi i përmendur në fillim të kapitullit të kaluar (nën nr. 160) i transmetuar nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. por edhe hadithet e tjera.

NDALIMI I BID'ATEVE DHE I SHFAQJES SË RISIVE (NË FE)

All-llahu i Madhërishëm thotë:

.".. Çka ka tjetër pas të vërtetës, përveç humbjes?"

(Junus, 32)

."..Në Libër nuk kemi lënë gjë mangu."

(el-En'âm, 38)

.".. Po nëse nuk pajtoheni në ndonjë çështje, drejto-juni All-llahut dhe Pejgamberit." (Do të thotë Kur'anit dhe Sunetit)

(en-Nisa, 59)

“E kjo, kjo është rruga ime e drejtë. Prandaj mbajeni këtë dhe mos pasoni rrugë të tjera, e të ndaheni nga rruga e tij."

(el-En'âm, 153)

“Thuaj, nëse e doni All-llahun, pasomëni mua, edhe ju All-llahu do t'ju dojë dhe do t'jua falë mëkatet."

(Ali Imrân, 31)

Ajetet mbi këtë temë janë të shumta dhe të njohura.

Sa u përket haditheve mbi këtë temë, ato janë shumë dhe të njohura, por ne do të kufizohemi vetëm në disa prej tyre:

Hadithi 173

Transmetohet nga Aishja ﷺ‬.a., e cila thotë se ka thënë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: “Kush shpik në fenë tonë atë që nuk është nga ajo, ajo gjë është e refuzuar."

(Muttefekun alejhi)

Sipas transmetimit të Muslimit: “Kush vepron diçka që nuk është në pajtim me fenë tonë, ajo (vepër) është e refuzuar."

PËR ATË QË FUT SHPREHI TË MIRA A TË KËQIJA

All-llahu i Madhërishëm thotë:

“Edhe ata që thonë: “O Zoti ynë, na dhuro gëzim në gra­të dhe fëmijët tanë, dhe bëna të marrin shembull (nga ne) ata që ruhen."

(el-Furkan, 74)

“Edhe ata i bëmë udhërrëfyes që të udhëzojnë sipas urdh­­rave tona."

(el-Enbija, 73)

Hadithi 176

Transmetohet nga Ebu Amr Xherir ibn Abdull-llah ﷺ‬.a., i cili ka thënë: “Në pikë të ditës ishim tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. kur i erdhën një grup njerëzish të zhveshur, të mbuluar me guna të leshta ose me aba, me shpata të varura në trup. Ishin kryesisht nga fisi Mu­dar. Fytyra e të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. u zbeh kur e pa skam­jen e tyre. Ai pastaj hyri dhe prapë doli e pastaj e urdhëroi Bilalin, i cili e thirri ezanin edhe ikametin. Pasi u falën, mbajti një hutbe ku tha: “O njerëz, frikësojuni Zotit tuaj që ju krijoi prej një njeriu, nga i cili krijoi edhe shokun e tij për jetë, dhe, prej atyre dyve bëri shumë meshkuj dhe femra. Frikësojuni All-llahut të cilit i luteni dhe mbani lidhjet familjare! Se All-llahu, vër­tet, gjithmonë mbi ju vigjilon." (en-Nisa, 1), dhe ajetin e fun­dit të sures el-Hashr: “O besimtarë, frikësojuni All-llahut dhe të shikojë secili se ç'ka bërë për nesër." (el-Hashr, 18), të ndajë sa­da­ka secili njeri; prej të hollave të tij (ar e argjend), prej petkave të tij, një tas grurë, një tas hurmash", saqë tha: “Qoftë edhe me gjysmë hurme." Pastaj erdhi një njeri prej Ensarëve që solli një bohçe të lidhur të cilën nuk mund ta mbante dot, e pastaj pasuan një nga një derisa i pashë dy grumbuj me ush­qim dhe rroba, kurse fytyra e të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. shkël­qente si e praruar me ar. Pastaj i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: “Kush sjell një shprehi a traditë të mirë në Islam, do të ketë për të shpërblim, por edhe shpërblimin e të gjithë atyre që pas tij e punojnë atë, pa ju zvogëluar aspak shpërblimi i tyre. Ndërsa kush sjell në Islam një shprehi a traditë të keqe, do të jetë barrë mbi të, por edhe barrë e të gjithë atyre që ashtu veprojnë pas tij, pa iu zvogëluar aspak përgjegjësia dhe dënimi i atyre të tjerëve."

(Transmeton Muslimi)

(Komenti i fjalëve të përkthyera nga teksti është lënë si i panevojshëm - v.p.).

Hadithi 177

Transmetohet nga Ibni Mes-udi ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Asnjë person nuk mbytet me dhunë e që birit të Ademit (Ka­bilit) të mos i bjerë hise nga gjaku i tij, sepse ai i pari e ka fi­lluar vrasjen." (Muttefekun alejhi)

UDHËZIMI NË TË MIRË DHE THIRRJA NË UDHËZIM A NË LAJTHITJE

All-llahu i Madhërishëm thotë:

“Dhe thirr në Zotin tënd (në besimin në Zot)."

(el-Kasas, 87)

“Thirr në rrugën e Zotit tënd me urtësi dhe këshillime të mira."

(en-Nahl, 125)

.".. Ndihmojeni njëri-tjetrin në bamirësi dhe devot­shmë­ri."

(el-Maide, 2)

“Dhe le të ketë nga ju të atillë që do të thërrasin në të mirë."

(Ali Imran, 104)

Hadithi 178

Nga Ebu Mes'ud Ukbe ibn Amr el-Ensarij el-Bedrij ﷺ‬.a. trans­me­to­het se ka thënë: “Ka thënë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: “Kush i tre­gon ose e udhëzon dikë në të mirë, do të ketë shpër­bli­min aq sa edhe ai që e kryen atë."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 179

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Kush thërret në rrugë të drejtë, ka shpërblim për të aq sa ka edhe ai që e ndjek, pa u zvogëluar aspak shpërblimi i atyre që e kryejnë, por edhe kushdo që thërret në lajthitje (në rru­gë të shtrembër), do të ketë mëkat po aq sa kanë edhe ata që e ndjekin, pa u zvogëluar aspak mëkati i tyre."

(Transmeton Muslimi)

NDIHMA RECIPROKE NË BAMIRËSI DHE DEVOTSHMËRI

All-llahu i Madhërishëm thotë:

“Ndihmojeni njëri-tjetrin në bamirësi dhe devotsh-mëri."

(el-Maide, 2)

Dhe thotë:

“Pasha kohën! Njeriu me siguri është në humbje. Përveç atyre që besojnë dhe bëjnë vepra të mira dhe të cilët poro­sisin për drejtësi dhe i rekomandojnë njëri-tjetrit durim."

(el-Asr, 1-3)

Imam Shafiu ka thënë: “Vërtet shumica e njerëzve janë të pa­kuj­desshëm (në gaflet) nga kuptimi i kësaj sureje."

Hadithi 182

Transmetohet nga Ebu Abdurrahman Zejd ibn Halid el-Xhuhnij ﷺ‬.a. i cili ka thënë: “I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Kush e përgatit (me pajisje luftarake) një luftëtar në rrugë të All-llahut, edhe ai ka luftuar (e ka shpërblimin si të atij që ka luftuar). Kush mbetet dhe kujdeset për familjen e një luftëtari duke i bërë mirë, edhe ai ka luftuar."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 184

Transmetohet nga Ibni Abbasi ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka takuar një grup të kalorësve në Revha (vend afër Me­di­nës) dhe u ka thënë: “Cili popull jeni ju?" Thanë: “Ne jemi mus­limanë." Ata e pyetën: “Kush je ti?" (Pejgamberi) Tha: “Unë jam i Dër­guari i All-llahut." Pastaj një grua e ngriti fëmijën e saj nga Pejgamberi dhe i tha: “A edhe për këtë ka haxh?" Pejgamberi tha: “Po, kurse ti ke shpërblim."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 185

Nga Ebu Musa el-Esh'arij ﷺ‬.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Arkëtari i besueshëm musliman është i cili e zbaton urdhrin dhe jep a paguan në mënyrë të plotë me gjithë dëshirë dhe ia dorëzon atij për të cilin është urdhëruar çdokush nga dhënësit e zekatit."

(Muttefekun alejhi)

Në një transmetim tjetër: “I cili jep atë që i urdhërohet, mu ashtu siç i urdhërohet, po ashtu është mirëbërës (mute-saddik)."

KËSHILLIMI (NASIHATI)

All-llahu i Madhërishëm thotë:

“Pa dyshim besimtarët janë vëllezër."

(el-Huxhurat, 10)

Pastaj duke rrëfyer për Nuin a.s. thotë:

.".. Ju këshilloj."

(el-A'raf, 62)

Dhe për Hudin a.s.

.".. Dhe unë për ju jam këshilltar besnik."

(el-A'raf, 68)

Ndërsa prej haditheve të kësaj teme janë:

Hadithi 186

Transmetohet nga Ebu Rukajje Temim ibn Evs ed-Darij ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Feja është këshillë." Thamë: “Për kë (o i Dërguari i All-llahut)?" Tha: “Për All-llahun, Librin e Tij, të Dër­gua­rin e Tij, për imamët e muslimanëve dhe njerëzit e rëndo-mtë prej tyre."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 188

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a., se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “As­kush nga ju nuk do të jetë besimtar i vërtetë përderisa nuk dë­shiron për vëllanë e vet atë që e dëshiron për vetveten."

(Muttefekun alejhi)

URDHËRIMI PËR TË MIRË DHE NDALIMI NGA E KEQJA

All-llahu i Madhërishëm thotë:

“Dhe le të ketë nga ju të atillë që të thërrasin në të mira dhe kërkojnë të bëhen punë të mira dhe të pengojnë nga veprat e këqija. Ata do të jenë të shpëtu-ar."

(Ali Imran 104)

“Ju jeni populli më i mirë se të gjithë të tjerët që janë paraqitur ndonjëherë, ngase ju kërkoni të bëhen vepra të mira dhe pengoni nga të pamirat."

(Ali 'Imran, 110);

“Ti merri me të mirë! Urdhëro për vepra të mira dhe largohu nga injorantët."

(el-A'raf, 199)

“Kurse besimtarët dhe besimtaret janë miq të njëri-tjetrit: porosisin për vepra të mira dhe pengojnë nga veprat e këqija."

(et-Tewbe, 71)

“Janë mallkuar jobesimtarët nga izraelitët, në gjuhën e Davudit dhe të Isasë, të birit të Merjemes, për shkak se ishin të padëgjueshëm dhe gjithmonë e tepronin."

(el-Maide, 78)

“Dhe thuaj: “E vërteta është nga Zoti juaj, prandaj kush të dojë - le të besojë, kush të dojë - le të mos besojë."

(el-Kehf, 29)

“Ti prediko atë që të urdhërohet."

(el-Hixhr, 94)

Dhe thotë:

."..Ne i shpëtuam ata të cilët pengonin nga veprat e këqija, kurse me dënim të rëndë i përfshimë mëkata-rët, për shkak se gjithmonë kanë qenë të mbrapshtë."

(el-A'raf, 165)

Ajetet për këtë temë janë të shumta dhe të njohura. Kurse ha­dithet janë si vijon:

Hadithi 189

Nga Ebu Seid el-Hudrij ﷺ‬.a. transmetohet se ka thënë: “E kam dë­gjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: “Kush nga ju sheh një të keqe, le ta ndryshojë me dorën e tij, e nëse nuk mund ta bëjë, atëherë me gjuhën e tij, e nëse nuk mund ta bëjë këtë, atë­herë me zemrën e tij, porse ky është imani më i dobët."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 190

Transmetohet nga Ibni Mes'udi ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Asnjë Pejgamber, të cilin e ka dërguar All-llahu te një popull para meje, nuk ka qenë e të mos ketë pasur havari­ju­­në (ndihmës) prej umetit të vet dhe shokë që iu kanë për­mbaj­tur sunetit të tij dhe kanë ndjekur porositë e tij. Pastaj kanë pa­suar pas tyre gjenerata (pasardhës) të cilët kanë folur atë që nuk e ka­në vepruar dhe kanë vepruar atë që nuk u qe urdhëruar. Andaj, se­cili që lufton kundër tyre me dorën e vet është besimtar, kush luf­ton kundër tyre me gjuhën e vet është besimtar, edhe ai që luf­ton kundër tyre me zemrën e vet është besimtar. Kush prej këtyre të triave nuk bën asgjë, tek ai nuk ka iman as sa kokrra e harda­llit."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 191

Nga Ebu-l-Velid Ibadete ibn es-Samit ﷺ‬.a. transmetohet të ketë thënë: “Iu zotuam të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. për dëgjim dhe res­pektim në vështirësi dhe në lehtësi në vende të gëzimit dhe të mërzisë dhe për përparësi të tij mbi ne në gjithçka dhe se nuk do të grindemi as s'do t'ua kontestojmë udhëheqjen atyre që janë të denjë, përveç nëse vërehet kufër (mosbesim) i hapur për të cilin ke­mi argumentin e All-llahut të Madhëruar. (Dhe i jemi betuar Pej­gam­berit) Që të flasim vetëm të vërtetën kudo që të jemi dhe se nuk do t'i frikësohemi qortimit të askujt në lidhje me All-llahun."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 193

Transmetohet nga nëna e besimtarëve Ummi Seleme Hind bint Ebi Umejje Hudhejfe ﷺ‬. anha se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Me të vërtetë do t'ju imponohen disa sundues e ju do t'i lejoni disa vep­rime të tyre e disa nuk do t'i lejoni. Kush e urren (të keqen) me zemër është pastruar prej mëkatit, kush e gjykon (refuzon) me gju­hë, është siguruar nga mëkati, ndërsa kush e pëlqen dhe i ndjek"; ... as-habët thanë: “O i Dërguari i All-llahut, a nuk duhet të luf­toj­më kundër tyre?" Tha: “Jo, përderisa falin namaz me ju."

(Transmeton Muslimi)

(Kuptimi: Kush urren me zemrën e tij, por nuk mund të refuzojë me dorë e as me gjuhë, është pastruar nga mëkati dhe e ka kryer detyrën e tij. Kush e refuzon brenda mundësive të veta, është siguruar nga ky mëkat, ndërsa kush pëlqen veprimin e saj (të keqes) dhe i ndjek, ai është mëkatar)

Hadithi 195

Nga Ebu Seid el-Hudrij ﷺ‬.a. transmetohet se Pejgamberi s.a. v.s. ka thënë: “Ruajuni uljes nëpër rrugë!" Thanë: “O i Dërguari i All-llahut, ne nuk kemi rrugëdalje nga qëndrimi ynë në rrugë për të bi­se­duar mes vete." Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s tha: “Nëse nuk mund t'ia dilni pa qëndruar (ulur) në rrugë, atëherë jep-jani rrugës të drejtën e saj!" Thanë: “E çfarë është e drejta e rrugës, o i Dërguari i All-llahut? Tha: “Ulja e shikimit, mospengimi në të, kthi­mi i selamit, të urdhëruarit për të mirë dhe ndalimi nga e keqja."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 196

Transmetohet nga Ibni Abbasi ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. pa një unazë prej ari në dorën e një njeriu, ia hoqi atij atë (nga dora), e gjuajti dhe pastaj tha: “Ndonjëri prej jush drejtohet nga gaca e zjarrit e pastaj e vë në dorën e vet!" Pasi shkoi i Dër­guari i All-llahut s.a.v.s. i thanë atij njeriu: “Merre unazën tënde dhe shfrytëzoje!" Tha: “Jo, pasha All-llahun, unë kurrë nuk e marr pa­si e ka hedhur i Dërguari i All-llahut s.a.v.s."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 197

Transmetohet nga Ebu Seid el-Hasan el-Basrij se Aidh ibn Amër ﷺ‬.a. hyri tek Ubejdullah ibn Zijad dhe i tha: “O biri im i vogël, vërtet unë e kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: “Ba­riu më i keq është rojtari i Hutamës (Xhehenemit), ruhu të mos bë­hesh prej tyre." (Ubejdull-llahu) Tha: “Ulu, se vërtet ti je prej fi­rës së shokëve të Muhammedit s.a.v.s." (Aidhi) Tha: “Vallë, a kanë pa­sur ata firë?" Vërtet fira është pas tyre dhe tek të tjerët."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 200

Nga Ebu Abdull-llah Tarik ibn Shihad el-Bexhelij el-Ahmesij ﷺ‬.a. transmetohet se një njeri e pyeti Pejgamberin s.a.v.s., kurse këmbën e pat vendosur në zengji: “Cili xhihad është më i mirë?" (Pejgam­beri) Tha: “Fjala e vërtetë tek sunduesi keqbërës."

(Transmeton en-Nesaiju me isnad sahih)

Hadithi 201

Transmetohet nga Ibni Mes'-udi ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Mangësia e parë që i ka goditur Beni Israilët ka qe­në se një njeri, kur e takonte një tjetër i thonte: “O ti, fri­kë­soju All-llahut dhe lëre këtë që po vepron, sepse kjo nuk të është e lejuar. Pastaj të njëjtin njeri e takon nesër, e ai në të njëj­tën gjendje, dhe kjo megjithatë nuk e pengon që të hajë me të, të pijë dhe të ulet bashkë. Pasi vepruan kështu (Beni Israilët), All-llahu ua ka rrahur zemrat e njërit për tjetrin." Pastaj tha (lexoi ajetet 78-81 të sures el-Maidetu): “Janë mallkuar jobesimtarët nga Izrae­litët, në gjuhën e Davudit dhe të Isasë, të birit të Merjemes, për shkak se ishin të padëgjueshëm, dhe gjithmonë e tepronin. Nuk e pengonin njëri-tjetrin nga të këqijat që i bënin. Vërtet vepronin shumë keq! I sheh shumë sish si miqësohen me ata që nuk be­sojnë. Është me të vërtetë shumë keq çka i përgatisin ata vet­vetes: për t'u hidhëruar All-llahu në ata, ndaj ata janë në vuajtje të përhershme. E sikur t'i besonin All-llahut dhe Pejgam­berit edhe asaj çka i shpallet atij, ata nuk do të bënin miqësi me ata, mirëpo shumica sish janë ngatërrestarë." Pastaj (Pejgamberi pas leximit të ajeteve) tha: “Kujdes, pasha All-llahun, ju me siguri ose do të urdhëroni në vepra të mira dhe do të ndaloni nga të kë­qijat, ose do ta rrëmbeni dorën e zullumqarit dhe me forcë ta dety­roni në të vërtetën - dhe ta kufizoni vetëm në të vërtetën, ose All-llahu do t'ju rrah me zemrat e njërit për tjetrin, e pastaj me siguri do t'ju mallkojë, siç i ka mallkuar ata."

(Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe ky i fundit thotë se është hadith hasen)

Këto ishin fjalët e Ebu Davudit. Kurse sipas Tirmidhiut hadi­thi do të theksonte kështu: “I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Pasi Beni Israilët ranë në padëgjueshmëri, dijetarët e tyre i ndalonin prej mëkateve, por ata nuk ndaloheshin, ndërsa dijetarët e Beni Israilëve edhe përkundër kësaj janë ulur me ta në ndej e tyre, kanë ngrënë dhe kanë pirë me ta, pastaj All-llahu ua rrahu zemrat e njërit për tjetrin dhe i mallkoi përmes gjuhës së Davudit dhe të Isasë, të birit të Merjemes, për arsye se janë bërë mëkatarë dhe kanë bërë armiqësi." Pastaj u ul i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. pasi ishte i mbështetur dhe tha: “Jo, pasha atë në dorë të të Cilit është shpirti im, derisa ju të mos i detyroni me forcë për të vërtetën dhe derisa të mos i kufizoni vetëm në të vërtetën."

Hadithi 202

Transmetohet nga Ebu Bekër es-Siddiku ﷺ‬.a. të ketë thënë: “O njerëz, ju e lexoni këtë ajet: “O besimtarë, kujdesuni për vete; në­se jeni në rrugë të drejtë, ai që është i humbur nuk do t'ju bë­jë dot asgjë!" (el-Maidetu, 105), dhe unë e kam dëgjuar të Dërgu-a­rin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: “Vërtet kur njerëzit e vërejnë zullumqarin e nuk e kapin për dore (për ta ndalur e pengu-ar) ekzis­ton rreziku që t'i dënojë All-llahu përgjithësisht për atë shkak."

(Transmetojnë Ebu Davudi, Tirmidhiu dhe Nesaiu)

ASHPËRSIA E DËNIMIT PËR ATË QË URDHËRON PËR TË MIRË OSE NDALON NGA E KEQJA, POR VEPRAT I KA NË KUNDËRSHTIM ME FJALËT

All-llahu i Madhërishëm thotë:

“A ju po urdhëroni të tjerët të bëjnë vepra të mira e veten e harroni? Ju edhe Librin e lexoni. A s'po mend-oni pak?"

(el-Bekare, 44)

“O besimtarë, përse flisni atë çka nuk e punoni? Sa e urrej­tur është tek All-llahu të flisni atë që s'e bëni!"

(es-Saff, 2-3)

E gjatë lajmërimit për Shujabin s.a.v.s. thotë:

.".. Unë nuk dëshiroj të dallohem nga ju në atë që jua ndaloj."

(Hud, 88)

Hadithi 203

Nga Ebu Zejd Usame ibn Zejd ibn Harithe ﷺ‬.a. transmetohet se ka thënë: “E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: “Në Ditën e Gjykimit do të sillet një njeri dhe do të hidhet në zjarr (Xhehenem), e organet e barkut do t'i dalin jashtë dhe do të sillet rreth tyre siç sillet gomari në rrotulluesen e mullirit. Ba­norët e Xhehenemit do të mblidhen rreth tij e do t'i thonë: “O ti filan, çfarë të ka ndodhur? A nuk ke urdhëruar për vepra të mira dhe ke ndaluar nga të këqijat?" Ai do t'ju thotë: “Po, gjithsesi, kam urdhë­ruar për vepra të mira, por vetë nuk i kam kryer dhe kam nda­luar nga të këqijat, por vetë i kam punuar."

(Muttefekun alejhi)

URDHËRESA PËR TA PËRMBUSHUR EMANETIN

All-llahu i Madhërishëm thotë.

“All-llahu urdhëron që gjërat e besuara t'ua jepni atyre që u takojnë, pronarëve të vet."

(en-Nisa, 58)

“Ne ua kemi dhënë amanetin qiejve, tokës dhe maleve, por ato refuzuan ta pranojnë, se u frikësuan, kurse njeriu e mori mbi vete. Ai me të vërtetë është i padrejtë dhe injorant!"

(el-Ahzab, 72)

Hadithi 204

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Shenjat e munafikut (hipokritit) janë tri: kur flet, gënjen; kur premton, nuk e përmbush premtimin dhe kur diçka i besohet, ai të tradhton."

(Muttefekun alejhi)

Në një transmetim thuhet edhe: “Po edhe nëse agjëron, fal namaz dhe pohon se është musliman."

Hadithi 207

Nga Ebu Hubejb Abdull-llah ibn ez-Zubjeri ﷺ‬.a. transmetohet të ketë thënë: “Kur ka dalë Zubejri në ditën e betejës se devesë (Jev­mu-l-xhemel: beteja e njohur e cila u zhvillua në mes të Ali b. Ebi Talibit dhe Aishes ﷺ‬. anhuma), më ftoi mua dhe shkova pranë tij e ai më tha: “Biri im, sot vriten vetëm zullumqarët dhe të dëmtua­rit, dhe unë e shoh veten se do të vritem si i dëmtuar. Brenga ime më e ma­dhe janë borxhet e mia. A e di se kur t'i pa­guaj­më borxhet tona, prej pasurisë tonë nuk na mbetet asgjë?" Pastaj tha: “Biri im, shite pasu­rinë tonë dhe paguaj borxhet tona. Më ka porositur që ta lë për vete një të tretën, kurse një të tretën e saj për bijtë e tij. Domethënë për bijtë e Abdull-llah ibn ez-Zubejrit të tretën e të tretës. (Pastaj) Tha: “Nëse mbetet diçka nga pasuria jonë pas pagimit të borxhit, atëherë një e treta e një të tretës për bijtë e tu. Hishami tha: “Zubejri atëherë posaçërisht i ka zgjedhur disa nipa, ndof­ta Hu­bej­bin dhe Abba­din, sepse ai atëbotë kishte nëntë djem dhe nëntë vaj­za." Abdull-llahu pastaj tha: “(Babai im) Edhe më tut­je më poro­siti rreth borxhit të tij e më tha: “Biri im, nëse diçka nga kjo nuk mund ta kryesh, atëherë kër­ko që të të ndihmojë mbrojtësi im." Tha: “Pasha All-llahun, nuk e kuptova ç'deshi, derisa i thashë: “O babai im, cili është mbrojtësi yt?" Tha: “All-llahu" Tha: Sa herë që jam gjetur në vështirësi me borxhin e tij, unë thosha: “O Mbroj­tësi i Zu­bejrit, pagu-aje borxhin e tij, dhe i paguhej. (Pastaj) Tha: “Kur u vra Zubejri nuk la asnjë dinar e as dirhem, por vetëm një tokë të pa­punueshme dhe njëmbëdhjetë shtëpi në Medine, dy shtëpi në Basra dhe nga një në Kufe dhe Egjipt. (Pastaj) Tha: “Ai edhe pse ka qenë aq borxhli, kur ndonjë njeri ia sillte për ruajtje (pasurinë e tij), Zubejri i thonte: “Jo, unë nuk mund ta pranoj për ta ruajtur, unë frikësohen që të mos e humbas." Ai asnjëherë nuk ka kryer funksion të emirit, as nuk e ka mbledhur tatimin, haraxhin a tjetër. Ai gjith­një ka qenë në beteja bashkë me të Dërguarin e All-llahut ose me Ebu Bekrin, ose me Umerin, ose me Uthmanin ﷺ‬.anhum. Abdull-llahu tha: “Unë kam llogaritur sa borxhe ka dhe kam gjetur se ai ka dy milionë e dyqind mijë! Një ditë i vjen Ha­kim ibn Hizami dhe i thotë Abdull-llah ibn Zubejrit: “O djali i vëllait tim, sa ka vëllai im borxh? Unë ia fsheha dhe i thashë: “Njëqind mijë." Hakimi tha: “Pasha All-llahun, unë nuk po shoh se pasuria juaj mund ta paguajë këtë." Abdull-llahu i tha: “Çka mendon ti, nëse borxhi është dy milionë e dyqind mijë? Tha: “Unë nuk po shoh se ju mund ta kryeni këtë, e nëse nuk mund të bëni asgjë prej saj, më ftoni në ndihmë." Tha: “Zubejri e pat blerë një tokë me kaçuba me 170.000, kurse (djali i tij) Abdull-llahu e shiti për një milion e gjashtëqind mijë pastaj u ngrit e tha: “Kujt i ka diçka borxh Zubejri, ja, ta marrë borxhin prej kësaj toke (me kaçuba)." Atëherë erdhi Abdull-llah ibn Xhaferi, të cilit Zubejri ia kishte borxh 400.000, andaj i tha Abdull-llahut “Nëse doni, këtë po ua lë juve. Abdull-llahu tha: “Jo" (pastaj Ibni Xhaferi) Tha: “Nëse dëshironi, kjo pagesë le të mbetet për fund, nëse kanë ngelur akoma." Abdull-llahu tha: “Jo" (Ibni Xha­feri) Tha: “Më ndani një pjesë (të tokës)." Abdull-llahu tha: “Jotja është prej këtu deri atje." Abdull-llahu e shiti një pjesë të saj dhe me të e pagoi borxhin, kurse atij i mbetën 4,5 sehma (masë sipër­faqesh). Pastaj shkoi te Muaviu, tek i cili ishin Amër ibn Uthmani, el-Mundhir ibn ez-Zubejri dhe Ibni Zem-a. Mu­aviu i tha: “Sa kushtoi toka (gabe-ja)?" (Abdull-llahu) Tha: “Çdo sehm nga 100.000." (Mu­aviu) Tha: “Sa ka mbetur prej saj?" Tha: “Katër sehmë e gjy­smë." Atë­herë Mundhir ibn Zubejri tha: “Unë po e marr një sehm për 100.000." Amër ibn Uthmani tha: “Edhe unë po e marr një sehm për 100.000." Kur­se Ibni Zem-a thotë: “Edhe unë po e marr një sehm për 100.000." Mua­viu tha: “Edhe sa ka mbetur?" I thanë: “Një sehm e gjysmë." Muaviu tha: “Edhe unë po e marr atë për 150.000." (Abdull-llahu) Tha: “Abdull-llah ibn Xhaferi ia shiti Muaviut pjesën e tij për 600.000." Pasi Ibni Zubejri e kreu pagimin e borxhit të tij, atëherë fëmijët (trashëgimtarët) i thanë: “Na e ndaj trashëgiminë tonë!" Abdull-llah ibn Zubejri tha: “Pasha All-llahun, nuk do ta ndaj mes jush derisa të mos e shpall dhe të thë­rras katër vjet: “Vini re, kujt i ka borxh Zubejri, të vijë t'ia paguajmë." Kështu për çdo vit thërriste në “mevsim" (kohë e caktuar kur tubohen njerë­zit, si haxhi etj.), dhe pasi kaluan katër vjetët ua ndau (tra­shë­gimi­në) dhe e mbajti një të tretën (sipas testamentit të babait). Zubejri kishte katër gra, secilës i takoi nga një milion e dyqind mijë, kurse shuma e përgjithshme e pasurisë së tij ishte pesëdhjetë milionë e dyqind mijë."

(Transmeton Buhariu)

NDALIMI I DHUNËS DHE URDHRI PËR PENGIMIN E SAJ

All-llahu i Madhërishëm thotë:

.".. Për zullumqarët nuk ka mik as ndërmjetës që përfillet."

(Gafir, 18)

Dhe thotë:

.".. Ndërkaq zullumqarët askush nuk i ndihmon."

(el-Haxhxh, 71)

Sa u përket haditheve për këtë temë, në radhë të parë është hadithi i theksuar më parë nga Ebu Dherr-i ﷺ‬.a. në fund të kapitullit për “Përpjekjen, mundimin, luftimin (el-Muxhahede)."

Hadithi 208

Transmetohet nga Xhabiri ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Ruajuni dhunës (padrejtësisë), sepse dhuna është errë­sirë në Ditën e Gjykimit, ruajuni koprracisë, sepse vërtet koprracia i ka shkatërruar ata popuj që kanë qenë para jush: ajo i ka shtyrë për derdhjen e gjakut të tyre dhe i ka shtyrë që ndalimet (hara-met) t'i bëjnë të lejuara (hallall)."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 211

Transmetohet nga Aishja ﷺ‬.anha se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Kush bën zullum (dhunë, padrejtësi) sa një pëllëmbë to­kë, do të jetë i ngarkuar me shtatë (do ta bartë në qafë në Ditën e Gjykimit)."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 212

Transmetohet nga Ebu Musa ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: “Vërtet All-llahu i jep jetë të gjatë mizorit, ndër-sa kur ta rrëmbejë nuk i shpëton dot", pastaj lexoi: “Ja, ashtu dënon Zoti yt kur dënon qytete që kanë bërë mizori. Dënimi i tij është fort i dhembshëm." (Hûd, 102)

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 213

Transmetohet nga Muadhi ﷺ‬.a. të ketë thënë: “Më dërgoi i Dër­guari i All-llahut s.a.v.s. e më tha: “Ti do t'i vish një populli prej Ehli Kitabit (të cilëve u është shpallë Libri, të krishterëve a jehu­dëve), andaj thirri ata në dëshmi se nuk ka zot përveç All-llahut dhe se vërtet unë jam i Dërguari i All-llahut. Nëse ata i binden kësaj, atëherë mësoji ata që All-llahu i ka urdhëruar me pesë namaze çdo ditë e natë, e nëse edhe këtë e pranojnë, atëherë mësoji ata që All-llahu i ka obliguar me sadaka (zekat), të cilën do t'ua marrësh pasanikëve të tyre e do t'ua japësh të varfërve të tyre, e nëse edhe këtë e pranojnë, atëherë ruhu (mos merr) nga gjërat e çmueshme të pasurisë së tyre. Dhe ruhu nga mallkimi (nëma) i të dëmtuarit, sepse mes mallkimit të tij dhe All-llahut nuk ka perde (pengesë)."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 214

Transmetohet nga Ebu Humejd Abdurrahman ibn Sa'd es-Saidij ﷺ‬.a. se ka thënë: “Pejgamberi s.a.v.s. e angazhoi një njeri nga Ezdi, të cilin e quanin Ibni Lutbijje- për ta mbledhur zekatin. Kur ka ar­dhur, ka thënë: “Kjo është juaja, kurse kjo është dhuratë për mua." Atëherë i Dërguari i All-llahut s.av.s. u ngrit në minber dhe pasi e falënderoi dhe madhëroi All-llahun tha: “Unë e kam anga­zhuar një njeri nga ju të ma kryejë punën me të cilën më ka ngar­kuar All-llahu, e ai vjen dhe më thotë: “Kjo është juaja, kurse këtë e kam dhuratë që më është dhuruar mua. E përse nuk ka ndenjur në shtëpinë e prindërve të vet që ta marrë atje atë dhuratë, nëse ësh­të i sigu­rtë? Pasha All-llahun, çdokush nga ju që, pa të drejtë, merr pjesë të zekatit do të vijë në Ditën e Gjykimit duke e bartur në qafën e vet. Nëse e ka marrë devenë, do ta bartë në qafë dhe ajo me pëllitje do ta kumtojë turpin e tij. Nëse e ka marrë lopën, do ta bartë në qafë dhe ajo me palljen e vet do ta kumtojë turpin e tij. Nëse e ka marrë delen, do ta bartë në qafë dhe ajo me blegërimën e vet do ta kumtojë turpin e tij."

Pas kësaj (i Dërguari) i ka ngritur duart e veta, aq sa e kemi parë bardhësinë e sqetullave të tij, pastaj ka thënë: “O All-llahu im, a kam ko­munikuar (mjaft)?"

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 215

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s ka thënë: “Kush i ka bërë një padrejtësi (zullum) vëllait të vet në nderin e tij a diku tjetër, le t'i kërkojë falje atij për të sot, para asaj kur nuk do të ketë dinarë e as dirhemë: nëse e ka një vepër të mire, me të do t'i paguhet padrejtësia; por nëse nuk do të ketë vepra të mira, atëherë do t'i merren mëkatet e të dëmtuarit dhe do t'i jepen atij (që ka bërë zullum)."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 216

Transmetohet nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-As ﷺ‬. anhuma se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Musliman (i mirëfilltë) është ai nga gjuha dhe dora e të cilit janë të qetë muslimanët. Kurse muhaxhir (i mirëfilltë) është ai që i braktis plotësisht ndalimet e All-llahut."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 219

Transmetohet nga Ebu Umame Ijas ibn Tha'lebe el-Harithij ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Kush ia merr të drejtën një musli­mani me dorën e tij të djathtë, All-llahu ia përcakton Xhehenemin dhe ia nda­lon Xhenetin." Një njeri i thotë: “Edhe nëse është ndonjë çështje e lehtë, o i Dërguari i All-llahut!? Tha: “Po, qoftë edhe një rrem nga druri i misva­kut."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 223

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. përcillet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “A e dini kush është i falimentuar (muflis)?" (As-habët) Thanë: “I falimentuar te ne është ai i cili nuk ka as para e as mall." Tha: “I fali­mentuar i umetit tim është ai që vjen në Ditën e Gjy­kimit me namaz, me agjërim, me zekat, por edhe me mëkatin e sharjes së një personi, me shpi­fje të një tjetri, me ngrënien e pasurisë së një tjetri, me gjakderdhjen e një personi, me rrahjen e një tjetri, e kur t'u jepen atyre prej veprave të mira të këtij dhe nëse harxhohen mirësitë e tij para se t'u paguhen borxhet, atëherë do të merren prej mëkateve të tyre dhe do t'i ngarkohen këtij, pa­staj edhe ky do të hidhet në zjarr."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 224

Transmetohet nga Ummi Seleme ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet unë jam njeri, ju në konfliktet tuaja më drejtoheni mua. Është e mundshme që ndonjëri prej jush është më i aftë që t'i shtrojë ar­gumentet e veta dhe unë të gjykoj në dobi të tij, sipas asaj që kam dëgjuar. Andaj, kujt t'ia shqiptoj të drejtën e vëllait të tij, vërtet ia kam shkëputur një pjesë të zjarrit (të xhehenemit)."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 225

Transmetohet nga Ibni Umeri ﷺ‬. anhuma se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Besimtari është vazhdimisht në hapësirën e fesë së tij, derisa të derdhë gjak në mënyrë të palejuar."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 226

Transmetohet nga Havla bint Thamir el-Ensarije, gruaja e Ham­zës ﷺ‬.a., se ka thënë: “E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a. v.s. duke thënë: “Vërtet disa njerëz shkelin në pasurinë e All-lla­hut pa të drejtë, andaj në Ditën e Gjykimit i pret zjarri i Xhehene-mit."

(Transmeton Buhariu)

MADHËRIMI I SHEJTËRIVE TË MUSLIMANËVE, SHPJEGIMI I TË DREJTAVE TË TYRE SI DHE KUJDESI DHE MËSHIRA NDAJ TYRE

All-llahu i Madhëruar thotë:

“E kush i madhëron shejtëritë e All-llahut, është mirë për të ndaj Zotit të vet."

(el-Haxhxh, 30)

“E kush i madhëron dispozitat e All-llahut, ajo është shenjë e zemrës fisnike."

(el-Haxhxh, 32)

.".. Kurse ndaj besimtarëve bëhu i butë."

(el-Hixhr, 88)

.".. Nëse dikush vret dikë që s'ka vrarë askënd ose nuk ka bërë në tokë trazira, sikur ka vrarë tërë njerëzinë; por kush bëhet shkaktar për të jetuar dikush, sikur tërë njerëzisë ia ka ruajtur jetën."

(el-Maide, 32)

Hadithi 227

Transmetohet nga Ebu Musa ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: “Besimtari me besimtarin është i lidhur sikurse ndërtesa, elementet e së cilës janë të lidhur fort njëri me tjetrin", dhe i kry­qëzoi gishtat e tij."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 228

Transmetohet nga Ebu Musa ﷺ‬.a., po ashtu, se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Kush kalon nga xhamitë a tregjet tona, e me vete ka shigjeta (ose çfarëdo arme), le t'i mbajë në vendin e tyre ose le t'i kapë për majë (të hekurt), që me to të mos pengojë ndonjë musliman."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 259

Transmetohet nga En-Nu'man ibn Beshir ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Besimtarët në marrëdhëniet mes tyre; në mëshirë, dashuri e miqësi janë si një trup, e nëse sëmuret një or­gan edhe pjesët e tjera të trupit shqetësohen dhe mbarë orga­nizmi vuan nga dhembjet, pa­gjumësia dhe ngritja e temperatures."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 230

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se ka thënë: “Pejgamberi s.a.v.s. e puthi Hasanin, të birin e Aliut ﷺ‬.a., kurse tek ai ishte el-Akre' ibn Habis që tha: “Unë kam dhjetë fëmijë dhe asnjërin prej tyre ende nuk e kam puthur." I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. e shikoi dhe tha: “Kush nuk bën mëshirë (ndaj të tjerëve), nuk do të bëhet mëshirë ndaj tij (prej All-llahut)."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 231

Transmetohet nga Aishja ﷺ‬.a. se ka thënë: “Erdhën disa njerëz (arabë) tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. e i thanë: “A i puthni ju fë­mijët tuaj?" Tha: “Po" (Ata) Thanë: “Ne, pasha All-llahun, nuk i pu­thim!" I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: “Çka mund t'ju bëj, nëse All-llahu e ka shkëputur mëshirën nga zemrat tuaja."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 233

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Nëse ndonjëri prej jush u prin njerëzve në na­maz, le të lehtësojë, sepse në mesin e tyre ka të dobët, të së­murë dhe pleq. Kur të falet vetë, atëherë le ta zgjasë sa të dojë."

(Muttefekun alejhi)

Në një transmetim tjetër shtohen edhe fjalët: “ka edhe të nevojshëm."

Hadithi 236

Nga Ebu Katade el-Harith ibn Rib'ij ﷺ‬.a. transmetohet se i Dër­guari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet unë ngrihem për namaz dhe dëshiroj të qëndroj gjatë në të, por kur dëgjoj vajin e fëmijës, e lehtësoj (shkurtoj) atë, duke mos pasur dëshirë që t'ia vështi-rësoj (punën) nënës së fëmijës"

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 238

Nga Ibni Umeri ﷺ‬.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Muslimani është vëlla i muslimanit: nuk i bën atij padrejtësi e as nuk e lë në baltë. Atij që i ndihmon vëllait të vet që ta përballojë vështirësinë dhe t'i plotësojë dëshirat e do t'ia lar­gojë vështirësitë e tij. Atij që ia lehtëson vëllait të vet një barrë (vësh­tirësi), All-llahu do t'ia lehtësojë atij vështirësitë në Ditën e Gjy­kimit. Atij që ia mbulon muslima­nit ndonjë turp, All-llahu do t'ia mbulojë turpin në Ditën e Gjykimit."

(Mutte­fekun alejhi)

Hadithi 240

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Mos i bëni zili njëri-tjetrit, as mos e mashtroni njëri-tjetrin; mos e urreni njëri-tjetrin; mos ia ktheni shpinën njëri-tjetrit, duke u hidhëruar; mos iu impononi njëri-tjetrit në shit­­blerje. Bëhuni, robër të All-llahut, vël­lezër të vërtetë. Musli­ma­ni është vëlla i muslimanit. Nuk i bën atij pa­dre­jtësi, nuk e për­ul, nuk e lëshon. Devotshmëria është këtu." Tri herë tha duke bërë she­një në gjoksin e tij. “Një njeriu i del mjaft e keqja, nëse e nën­çmon vëllanë e tij musliman. Secilit musliman patjetër i janë të shenj­ta dhe të paprekshme jeta, pasuria dhe nderi i muslimanit tjetër."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 241

Nga Enesi ﷺ‬.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Askush nga ju nuk do të jetë besimtar i vërtetë derisa të dëshi-rojë për vëllanë e tij atë që dëshiron për vetveten."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 242

Transmetohet, po ashtu nga Enesi ﷺ‬.a., se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Ndihmoje vëllanë tënd, mizor qoftë a i dëm­tuar!" Një njeri i tha: “O i Dërguari i All-llahut, i ndihmoj të dëm­tua­­rit, por më njofto si t'i ndi­hmoj nëse është mizor?" Tha: “Ta nda­losh atë nga dhuna është ndi­hmë për të."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 243

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a. v.s. ka thënë: “Muslimani ndaj muslimanit ka pesë detyra: Kthimi i selamit, vizita e të sëmurit, përcjellja e xhenazes, për­gjigj­ja në ftesë, përgjigjja me lutje (Jerhamukell-llah, All-llahu të mëshi-roftë! - atij që teshtin dhe thotë: el-hamdu li-l-lah)."

(Muttefekun alejhi)

Sipas një transmetimi të Muslimit hadithi citohet kështu: “Muslimani ndaj muslimanit ka gjashtë detyra. Kur ta takosh, jepi selam; kur të thërret (në punë a gazmend), përgjigjju; kur prej teje kërkon këshillë, këshilloje; kur teshtin dhe falënderon All-llahun me “el-hamdu li-l-lah" përgjigjju me “jerhamukell-llah"; kur të sëmuhet, vizitoje dhe kur të vdesë, përcille deri në varr."

Hadithi 244

Transmetohet nga Ebu Umare el-Bera ibn Azib ﷺ‬.a. se ka thënë: “I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. na i ka urdhëruar shtatë (gjëra) dhe na i ka ndaluar shtatë: Na ka urdhëruar vizitën e të sëmurit, përc­jell­­jen e xhenazes, përgjigjen me lutje atij që teshtin, pranimin e vër­tetësisë së betimit, ndihmën e të dëmtuarit, të përgjigjurit në fte­së dhe përhapjen e selamit. Por na e ka ndaluar: vënien e una­za-ve të arit, pirjen prej enës së argjendtë, shtrimin e jastëkut të mëndafshtë të mbushur me pambuk në shpinë të deves për hipje, bartjen e jelekut të mëndafshtë të qëndisur me lara të linjta, vesh-jen e rrobave të mëndafshta, rrobat prej armaçit dhe prej mën­dafshit, të hollat dhe të trashat."

(Muttefekun alejhi)

MBULIMI I TURPEVE TË MUSLIMANËVE DHE NDALIMI I PËRHAPJES SË TYRE PA NDONJË ARSYE TË DOMOSDOSHME

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Ata që dëshirojnë që te besimtarët të përhapet amo­ra­­li­­te­ti i pret dënim i dhembshëm në këtë dhe në botën tje­tër."

(en-Nûr, 19)

Hadithi 245

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Nuk e mbulon asnjë rob (njeri) robin tjetër në këtë botë, e të mos e mbulojë atë All-llahu në Ditën e Gjykimit."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 246

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. transmetohet se ka thënë: “E kam dë­gjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: “Gjithë umeti im do të jetë i falur përveç mëkatarëve publikë, kurse prej mëka­te­ve publike është kur një nje­ri e bën një punë natën, pastaj gdhihet duke qenë i mbuluar (mëkati i tij) nga ana e All-llahut, por ai tho­të: “O filan, unë mbrëmë e kam bërë këtë dhe atë vepër." Atë mbrë­më e pat mbuluar Krijuesi i tij, kurse ai, kur u gdhi, e zbulon atë që ia pat mbuluar All-llahu."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 248

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. transmetohet të ketë thënë: “Ia sollën Pejgamberit s.a.v.s. një njeri që kishte pirë (alkool) dhe tha: “Rri­heni!" Ebu Hurejra ka thënë: “Të gjithë e rrahën; dikush me dorë, di­kush me këpucë, e dikush edhe me rroba!" Pasi u nis, disa njerëz i thanë: “All-llahu të turpëroftë!" (Pejgamberi) Tha: “Mos thoni kësh­tu, mos i ndihmoni djallit kundër tij."

(Transmeton Buhariu)

PËRMBUSHJA E NEVOJAVE TË MUSLIMANËVE

All-llahu i Madhëruar thotë:

.".. Dhe bëni vepra të mira, ndoshta do të shpëtoni."

(el-Haxhxh, 77)

."..Dhe çka të bëni nga të mirat, All-llahu me si­guri e di atë."

(el-Bekare, 215)

Hadithi 249

Nga Ibni Umeri ﷺ‬.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thë­në: “Muslimani është vëlla i muslimanit, nuk i bën atij padrejtësi e as nuk e lë në baltë. Atij që i ndihmon vëllait të vet që t'i kalojë vështirësitë dhe t'i plotësojë nevojat e veta, All-llahu do t'ia plotësojë dëshirat dhe do t'ia largojë vështirësitë. Atij që ia lehtëson muslimanit ndonjë vështirësi, All-llahu do t'ia lehtë­sojë vështirësitë në Ditën e Gjykimit. Atij që ia mbulon musli-manit ndonjë turp, All-llahu do ta mbulojë turpin e tij në Ditën e Gjykimit."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 250

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Atij që besimtarit ia lehtëson një brengë të kësaj bote, All-llahu do t'ia lehtësojë një nga brengat e botës tjetër. Atij që të var­frit ia lehtëson gjendjen, All-llahu do t'ia lehtësojë edhe në këtë bo­të edhe në botën tjetër. Atij që i mbulon turpet e një muslimani, All-llahu do t'ia mbulojë atij në të dy botët. All-llahu do t'i ndih­mojë robit të vet, derisa ai rob i ndihmon vëllait të vet. Kush ni­set rrugës së fitimit të diturisë, All-llahu (për atë) do t'ia leh­tësojë rrugën deri në Xhenet. Asnjëherë nuk mblidhet një grup i njerëzve në një prej shtëpive të All-llahut (në xhami) për ta lexuar Kur'anin dhe për ta mësuar në mes vete, e që mbi ta të mos lëshohet dhe t'i mbro­jë mëshira e All-llahut, dhe që të mos i rrethojnë engjëjt ose që All-llahu të mos i lavdërojë në mesin e atyre që janë tek ai (en­gjëjt, Pe­jgamberët dhe njerëzit e mirë). Atë që e zbraps puna e tij, nuk mund ta përparojë prejardhja e tij."

(Muttefekun alejhi)

NDËRMJETËSIMI-NDËRHYRJA (SHEFA'ATI)

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Kush angazhohet për të mirë, ai do të ketë pjesë­marr­je në shpërblim."

(en-Nisa, 85)

Hadithi 251

Transmetohet nga Ebu Musa el-Esh'arij ﷺ‬.a. se ka thënë: “Kur i vinte Pejgamberit s.a.v.s. ndonjë njeri për ndonjë nevojë (kërke-së), kthehej nga të pranishmit dhe u thonte: “Angazhohuni, ndër-hyni e do të shpërbleheni! All-llahu përcakton nëpërmjet gjuhës së Pej­gam­berit të Vet ç'të dojë."

(Muttefekun alejhi)

Kurse në një transmetim tjetër është: “çka të dëshirojë."

VENDOSJA E RREGULLIT DHE E QETËSISË (PAJTIMI) NË MES NJERËZVE

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Në shumë biseda të tyre të fshehta nuk ka ndonjë dobi, përveç se kur kërkojnë të ndahet sadakaja ose të bëhen vepra të mira ose të pajtojnë njerëz ndërmjet veti... "

(en-Nisa, 114)

."..Pajtimi është më i mirë."

(en-Nisa, 128)

.".. Prandaj frikësojuni All-llahut dhe koordinoni çësh­t­jet tuaja ndër veti."

(el-Enfal, 1)

“Pa dyshim besimtarët janë vëllezër, prandaj pajtoni dy vëllezër tuaj."

(el-Huxhurat, 10)

Hadithi 253

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Në çdo nyje të njeriut, çdo ditë kur paraqitet dielli, duhet dhënë sadaka. Nëse i pajton dy (veta) dhe sillesh drejt mes tyre, edhe ajo është sadaka. Nëse dikujt i ndihmon që të hipë në kalë, ose i ndihmon që ta ngarkojë barrën në kale, edhe kjo është sa­daka. Edhe fjala e mirë është sadaka. Secilin hap që bën për namaz, po ashtu është sadaka. Largimi nga rruga i asaj që i pen­gon kalimtarët, edhe ajo është sadaka."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 254

Nga Ummi Kulthum bint Ukbe Ebi Muajt ﷺ‬.a. transmetohet se ka thënë: “E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: “Nuk është gënjeshtar ai që vendos rregull dhe paqe (paj-ton) mes njerëzve, pastaj për­cjell lajme të mira ose flet mire."

(Muttefekun alejhi)

Në transmetimin e Muslimit shtohen këto fjalë: “Nuk e kam dë­gjuar (Alejhisselamin) të le­jojë diçka nga bisedat e njerëzve siç ishte në këto biseda për luftën dhe pajtimin mes njerëzve, biseda e burrit gruas së tij dhe biseda e gruas ndaj burrit të saj."

VLERA E TË DOBTËVE, TË VARFËRVE DHE TË HUMBURVE

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Qëndro vendosmërisht në anën e atyre të cilët i luten Zotit të vet në mëngjes dhe në mbrëmje me dëshirë që të meri­tojnë simpatinë e Tij dhe mos i hiq sytë e tu prej atyre."

(el-Kehf, 28)

Hadithi 257

Transmetohet nga Harithe ibn Vehbi ﷺ‬.a. se: “E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: “A doni t'ju kumtoj (diçka) për banorët e Xhenetit? Çdo musliman i dobët (nga mode-stia duket i tillë) dhe i përbuzur (nga njerëzit), nëse betohet në All-llahun për diçka, All-llahu do t'ia plotësojë. A doni t'ju kumtoj diçka edhe për banorët e Xhehenemit? (I tillë është) Çdo njeri kokëfortë, vetjak dhe mendjemadh."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 261

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a., i cili ka thënë se një grua ze­zake ose një djalosh i ri e ka fshirë me fshesë xhaminë. Pasi hum­bi (një kohë), i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. pyeti për të, e i tha­në: “Ka vdekur!" (Pejgamberi) Tha: “Përse nuk më keni njoftuar për këtë?" Ata sikur e nënçmojnë atë. Ai u tha: “Ma tregoni varrin e saj apo të tij." Pasi ia tre­guan varrin, ai ia fali xhenazen e pastaj tha: “Vërtet këto varreza janë të errëta për pronarët e tyre, dhe All-lla­hu i Madhëruar do t'i ndriçojë ata për hir të namazit tim për ta."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 263

Transmetohet nga Usame ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Qën­drova në derë të Xhenetit, kur në të hynin përgjithësisht të mje­rët, kurse pasanikët ishin të burgosur dhe pritnin thirrjen e mbikëqyrësve të Xhehenemit për të hyrë në të. Dhe qëndrova në derë të Xhehenemit, kur në të përgjithësisht hynin grate."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 264

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Vetëm tre (fëmijë prej Beni Israilëve) kanë folur në djep: “Isai, biri i Me­rjemes, dhe pronari i Xhurejxhit (të tretit transme­tue­si nuk ia përmend emrin). Xhurejxhi ka qenë një njeri që bënte iba­det. Ai ndërtoi për vete një ndërtesë të posaçme (savme'a) dhe në të bënte ibadet. Duke qenë aty (një ditë), i vjen nëna e vet, e gjeti në namaz dhe i tha: “O Xhurejxh!" (Xhu­rejxhi) Tha: “O Zoti im, në­na ime apo namazi?" Dhe u përcaktua për va­zhdimin e namazit, kur­se nëna e tij shkoi prapë. Të nesërmen në agim, prapë i erdhi nëna dhe përsëri e gjeti në namaz dhe i tha: “O Xhurejxh!" (Ky përsëri në namaz me zemër) Thotë: “O Zoti im, nëna ime apo namazi im?" Ven­dosi ta vazhdojë namazin gjer në fund (dhe, kur ta përfundojë nama­zin, atëherë t'ia çelë derën dhe t'i përgjigjet nënës, por nëna nuk e pret dhe kthe­het si ditën e kaluar). Ditën e tretë, nëna e tij vjen për­sëri dhe fillon të thërrasë: “O Xhurejxh!" (Xhurejxhi që falte na­maz) Tha: “O Zoti im, nëna ime apo namazi im?" Dhe prap (Xhu­rejxhi) e zgjedh namazin. (Nëna) Tha: “O All-llahu im, mos e vdis derisa të shohë fytyrat e lavireve!"

Beni Israilët ndërmjet tyre e përmendin Xhurejxhin dhe ibade-tin e tij. Aty ishte edhe një grua lavire, e cila shquhej me bukurinë e saj. (Kur dëgjoi për Xhurejxhin) Tha: “Nëse doni, unë e provokoj dhe e mashtroj?! “Pastaj, ajo iu ofrua, por ai as që ia vuri veshin. Atë­herë kaloi (atypari) një bari me një kope i cili i kullote rreth vendit të ibadetit (savme'a) të Xhu­rejxhit, të cilit ajo gruaja iu ofrua, me të cilën bariu pati marrëdhënie intime dhe ajo mbeti shtat­zënë. Kur lindi, ajo tha: “Kjo foshnje është me Xhurejxhin!" Pas­taj erdhën (njerëzit) te savme'a e tij, ia rrënuan dhe fi­lluan ta rra­hin. (Xhurejxhi) Tha: “Ç'keni, o njerëz?" Thanë: “Ti ke bërë më­kat (zina) me këtë lavire, dhe ajo ka lindur me ty." Tha: “Ku është fosh­nja?" Pasi ia sollën aty, tha: “Më lejoni derisa të fal namaz, dhe u fal, pasi e përfundojë (namazin) erdhi te fëmija, e preku në bark dhe tha: “O fëmijë, kush është babai yt?" (Fëmija) Tha: “Filan ba­riu." Pastaj iu afruan (njerëzit) e filluan ta puthin, ta përqafojnë dhe pastaj i thanë. “Po ta ndërtojmë savme'an tënd prej ari." Tha: “Jo, ma ndërtoni përsëri prej ba­lte, siç ka qenë." Dhe ia ndër­tuan.

Duke thithur foshnja gji te nëna e vet, kalon atypari një kalo­rës hipur në një deve të shtrenjtë e të bukur dhe nëna e tij tha: “O All-llahu im, bëje djalin tim sikurse ky!" Fëmija e la gjirin, u kthye nga njeriu, e shikoi dhe tha: “O All-llahu im, mos më bë si ai!" Pastaj u kthye nga gjiri dhe vazhdoi të thithë." (Transmetue­si tregon e thotë) “Sikur po e shoh të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. se si e vë gishtin e tij tregues dhe fillon të thithë duke na treguar." Pas­taj (Pejgamberi) tha: “Pastaj (njerëzit) kaluan me një robëre-shë du­ke e rra­hur dhe i thonin: “Ke bërë zina, ke vjedhur." Kurse ajo thonte: “Ha­sbijall-llahu ve ni'mel-vekil" (All-llahu më mjafton për gjith­çka dhe Ai është mbrojtësi më i mirë) nëna e foshnjës atëherë tha: “O All-llahu im, mos e bë djalin tim si kjo." Foshnja e la thith­jen dhe shikoi nga ajo e tha: “O All-llahu im, më bë mua si ajo."

Këtu përsëritet tregimi: “Nëna e foshnjës tha: “Kaloi një njeri me pamje të bukur, e unë thashë: “O All-llahu im, bëje djalin tim sikur ky!" Kurse ti the: “O All-llahu im, mos më bë si ai." Pastaj ka­luan me robëreshën të cilën e rrihnin dhe i thonin se ka bërë zina dhe ka vjedhur. Thashë: “O All-llahu im, mos e bë djalin tim si ajo", kurse ti the: “O All-llahu im, më bë mua si ajo!" (Foshnja) Tha: “Vërtet, ai njeri është tiran, andaj dhe kam thënë, o All-llahu im, mos më bërë si ai! Kurse ajo për të cilën thonin se ka bërë zina e nuk ka bërë, ka vjedhur, e ajo nuk ka vjedhur, thashë: O All-llahu im, më bë mua si ajo."

(Muttefekun alejhi)

PËRZEMËRSIA NDAJ BONJAKËVE, NDAJ VAJZAVE, TË GJITHË TË DOBTËVE, TË VARFËRVE, TË DËSHPËRUARVE DHE BAMIRËSIA, MËSHIRA DHE KUJDESI NDAJ TYRE

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Kurse ndaj besimtarëve bëhu i butë."

(el-Hixhr, 88)

“Qëndro vendosmërisht në anën e atyre që i luten Zotit të vet në mëngjes dhe në mbrëmje me dëshirë që të meritojnë simpatinë e Tij, dhe mos i hiq sytë e tu prej atyre, duke dëshi­ruar bukurinë e jetës së kësaj bote."

(el-Kehf, 28)

“Prandaj bonjakun mos e nënçmo. Dhe lypësin mos e refuzo."

(ed-Duha, 9-lo)

“A e ke parë atë që përgënjeshtron atë botë? Po, ai është që refuzon ashpër bonjakun. Dhe nuk nxit për ushqimin e të varfërit."

(el-Maun, l-3)

Hadithi 267

Transmetohet nga Sehl ibn Sa'd ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Unë dhe mbrojtësi (kujdestari) i bonjakut do të jemi në Xhenet kështu", dhe bëri shenjë me gishtin tregues dhe gishtin e mesëm dhe i ndau nga njëri-tjetri."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 270

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Ai që kujdeset për të shkretët dhe të varfërit është si ai që lufton në rrugë të All-llahut." (Transmetuesi thotë) Mendoj se (Pej­gamberi) tha: “Si ai që falet pandërprerë dhe si ai që agjëron pandërprerë."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 272

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kush i rrit (duke u kujdesur) dy vajza deri në moshën madhore, kur të vijë në Ditën e Gjykimit unë dhe ai do të jemi si këta të dy", dhe i bashkoi gishtat."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 273

Transmetohet nga Aishja ﷺ‬.a. se ka thënë: “Hyri tek unë një grua me dy vajza të vogla dhe lypte, kurse unë nuk gjeta asgjë përveç një hurme. Ia dhashë atë hurmë, të cilën ua ndau dy vajza-ve të veta, duke mos ngrënë prej saj. Pastaj u ngrit dhe doli. Pas kësaj hyri Pejgamberi s.a.v.s. dhe unë e njoftova, kurse ai tha: “Kush vëhet në sprovë sadoqoftë me vajza dhe sillet me mi­rë­si ndaj tyre, ato do t'i jenë perde (mbrojtje) nga zjarri."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 275

Nga Ebu Shurejh Huvejlid ibn Amr el-Huzaij ﷺ‬.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “O All-llahu im, po e legalizoj (po e bëj të ligjshme) të drejtën e dy (kategorive) të dobëtve: të bo­njakut dhe të femrës."

(Hadithi hasen, e transmeton Nesaiu)

REKOMANDIMI PËR KUJDES NDAJ GRAVE

All-llahu i Madhëruar thotë:

."..Çoni jetë të mirë me to...!"

(en-Nisa, l9)

“Ju nuk mund të jeni plotësisht të drejtë ndaj grave, edhe pse e përpiqeni për këtë, por mos i lejoni vetes shpre­hinë që ndo­njërën ta lini si të varur. Dhe nëse i për­mirësoni ma­rrëdhëniet dhe ruheni, All-llahu është, pa dyshim, shumë i më­shirshëm dhe fal shumë."

(en-Nisa, l29)

Hadithi 278

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Pranoni rekomandimin që grave t'u bëni mirë! Vërtet gruaja është krijuar nga brinja. Laku më i madh i brinjës është më lart. Nëse provon ta drejtosh, do ta thyesh, nëse e lë çfarë është, ajo mbetet e shtrembër. Andaj pranoni rekomandimin ndaj grave."

(Muttefekun alejhi)

Në një transmetim të dy sahihëve thuhet: “Gruaja është sikurse brinja, nëse e drejton, e thyen, e nëse pajtohesh me të, pajtohesh me të ashtu si është, e shtrembër." Ndërkaq në transmetimin e Muslimit thuhet: “Vërtet gruaja është krijuar nga brinja, asnjëherë nuk drejtohet sipas rregullit, e nëse pajtohesh me të, pajtohesh ashtu si është, e shtrembër e nëse fillon ta drejtosh, do ta thyesh, kurse thyerja e saj është shku­rorëzimi i saj."

Hadithi 281

Transmetohet nga Amr ibn el-Ahves el-Xhushemij ﷺ‬.a. se e ka dëgjuar Pejgamberin s.a.v.s. në Haxhin e Lamtumirës duke thënë, pasi i shprehu lavdi e falënderim All-llahut, tërhoqi vërejtje dhe këshilloi, pastaj tha: “Pranoni rekomandimin që grave t'u bëni mirë, sepse nuk e keni të lejuar më tepër në to tjetër përveç asaj (do të thotë: dëfrimin, ruajtjen e burrit dhe të pasurisë së tij), por nëse haptas janë të pamoralshme, atëherë u lejohet t'i largoni prej vetes - t'i ndani në shtrat dhe t'i rrihni, por jo tepër. Nëse bëhen prapë të dëgjueshme, atëherë mos kërkoni mënyrë tjetër për t'i shty­pur (ndaj tyre silluni mirë si më parë). Ju keni të drejta ndaj gra­ve tuaja dhe gratë tuaja kanë të drejta ndaj jush. Gratë tuaja nuk guxojnë në shtratin tuaj ta pranojnë tjetërkë, e as ta lejojnë në shtëpinë tuaj atë që ju nuk e doni. Kurse e drejta e tyre të ju është që të kujdeseni mirë për to, t'u jepni ushqim dhe t'i vesh­mbathni si ka hije."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadithi hasen sahih)

Hadithi 282

Transmetohet nga Muavije ibn Hajde ﷺ‬.a. se ka thënë: “Thashë, o i Dërguari i All-llahut, çfarë detyra ka secili prej nesh ndaj gruas së vet?" (Pejgamberi) Tha: “Ta ushqesh, kur të ushqe-hesh vet, ta vesh­­mbathësh, kur këtë e bën për vete, mos ta rra-hësh në fytyrë, mos ta qortosh dhe mos ta lësh vetëm askund përveç në shtëpi."

(Hadith hasen, transmeton Ebu Davudi dhe thotë: “Mos e qorto" e ka kuptimin (mos i thuaj “All-llahu të shëmtoftë")

Hadithi 283

Transmetohet nga Ebu Hurejra, ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Besimtari me iman të plotë është ai që është më i sjellshëm, kurse më i miri prej jush është ai që është më i mirë për gratë e veta."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadithi hasen sahih)

Hadithi 285

Transmetohet nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-'As ﷺ‬.a. se i Dër­guari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Kjo botë (dunjaja) është pasu-ri, kurse pasuria e saj më e madhe është gruaja e mirë."

(Transmeton Muslimi)

DETYRAT E GRUAS NDAJ BURRIT

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Burrat janë mbështetja e grave me aq sa i ka dhënë All-llahu përparësi njërës palë ndaj tjetrës dhe për shkak se ata shpenzojnë pasurinë e tyre. Prandaj gratë e mira janë të dëgjueshme dhe në mungesë të burrit kujdesen për atë që kujdeset edhe All-llahu."

(en-Nisa, 34)

Prej haditheve të kësaj teme është edhe ai i theksuari në kapit-ullin paraprak nga Amr ibn el-Ahves.

Hadithi 287

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Kur burri e thërret gruan e tij në shtrat, e ajo këtë e refuzon dhe nëse fle burri dhe e kalon natën i hidhëruar me të, engjëjt do ta mallkojnë (atë grua) deri në mëngjes."

(Muttefekun alejhi)

Në një transmetim tjetër të dy sahihëve thuhet: “Kur gruaja fle jashtë shtratit të burrit të saj, e mallkojnë engjëjt deri në mëngjes." Në një transmetim tjetër, i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Pasha Atë, në duart e të cilit gjendet shpirti im, kur një burrë e thërret gruan e tij në shtrat e ajo refuzon, Krijuesi i qiejve do të jetë i hidhëruar me të derisa burri i saj të jetë i kënaqur me të."

Hadithi 288

Transmetohet, po ashtu, nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Nuk i lejohet gruas që të agjërojë (nafile) kur e ka burrin të pranishëm, përveç me lejen e tij. Po ashtu, ajo nuk lejon hyrje në shtëpi të tij, pa lejen e tij."

(Muttefekun alejhi, kurse ky citat është i Buhariut)

Hadithi 289

Nga Ibni Umeri ﷺ‬.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thë­në: “Të gjithë ju jeni barinj dhe secili do të jetë përgjegjës për tu­fën e tij. Mëkëmbësi është bari, burri në familjen e tij është ba­ri, grua­ja është bareshë në shtëpinë e burrit të saj dhe rojtare e fë­mijëve. Pra, të gjithë ju jeni barinj dhe secili do të jetë përgje-gjës për tufën e tij."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 291

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Sikur ta urdhëroja dikë për t'i bërë sexhde dikujt tje­tër (përveç All-llahut), do ta urdhëroja gruan për t'i bërë sexhde burrit të saj."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë: Hadithi hasen sahih)

FURNIZIMI I FAMILJES

All-llahu i Madhëruar thotë:

.".. Kurse babai i famijës ka për detyrë ushqimin dhe vesh­jen e tyre në mënyrë të denjë."

(el-Bekare, 233)

“Ai që ka, të shpenzojë sipas pasurisë së vet, por edhe ai që është në skamje të shpenzojë nga ajo që i ka dhënë All-llahu, sepse All-llahu nuk ngarkon askë më tepër sesa i ka dhënë."

(et-Talak, 7)

."..Çkado që ju të jepni (dhuroni) Ai atë e kompenson."

(Sebe', 39)

Hadithi 295

Nga Ebu Hurejra, ﷺ‬.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Të hollat që i ke shpenzuar në rrugë të All-lla­hut, të hollat që i ke shpenzuar për lirimin e robërve, të hollat që i ke dhënë për të varfërit dhe të hollat që i ke shpenzuar për fa­miljen tënde, shpërblimi më i madh është për ato që i ke shpen­zuar për familjen tënde."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 296

Nga Ebu Abdull-llahu (e thuhet Ebu Abdurrahmani) Thevban ibn Buxh­dudi, rob (mevla) i të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s., trans­me­to­het se ka thënë: “Ka thënë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: “Paraja më e vlefshme të cilën e shpenzon njeriu është ajo që e shpenzon për familjen e vet, paraja të cilën e shpenzon për mbajtjen e kaf­shës për (luftë) në rrugë të All-llahut dhe paraja të cilën e shpen­zon për shokët e tij në rrugë të All-llahut."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 298

Transmetohet nga Sa'd ibn Ebu Vekkasi ﷺ‬.a. në një hadith të tij të gjatë, të cilin e theksuam në fillim të librit në kapitullin e Nijetit, se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i ka thënë atij: “Vërtet, ti nuk do të bësh asnjë shpenzim në emër të All-llahut, e që për të të mos shpër­blehesh, madje edhe për atë që e vë në gojën e gruas tënde."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 299

Transmetohet nga Ebu Mes 'ud el-Bedrij ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kur e bën njeriu një shpenzim për mbajtjen e fa­miljes së tij, duke llogaritur shpërblimin e All-llahut, ajo do të jetë për të sadaka."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 301 / 1

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Nuk ka ditë në të cilën gdhihen robërit e All-llahut e që të mos zbresin dy engjëj dhe njëri të thotë: “O All-llahu im, jepi kom­pensim atij që ka shpenzuar", kurse tjetri thotë: “O All-llahu im, je­pi shkatërrim atij që (dorën e vet) ka shtrënguar."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 301 / 2

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thë­në: “Dora e sipërme (që jep) është më e mirë se dora e poshtme (që lyp). Fillo prej familjes tënde. Sadaka më e mirë është ajo që bë­het duke qenë i pasur (pasi t'i ketë plotësuar nevojat e fami-ljes), kush bëhet dinjitoz, All-llahu ia ruan dinjitetin dhe kujt i mjafton ajo që ka, All-llahu do t'ia mjaftojë."

(Transmeton Buhariu)

HARXHIMI I GJËRAVE TË DASHURA DHE TË MIRA

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Nuk do ta arrini mirësinë e plotë derisa të mos ndani një pjesë të asaj që e keni më të dashur."

(Ali' Imran, 92)

“O besimtarë! Shpenzoni nga ato gjëra të bukura që i fitoni dhe prej atyre që ua japim nga toka, mos nisni të ndani atë që nuk vlen të shpërndahet, që ju vetë nuk do ta kishit marrë, vetëm me symbyllur."

(el-Bekare,267)

DOMOSDOSHMËRIA E URDHËRIMIT TË FAMILJES, FËMIJËVE DHE TË GJITHË ATYRE NËN KUJDES PËR DËGJUESHMËRI NDAJ ALL-LLAHUT, NDALIMI I TYRE NGA MOSDËGJUESHMËRIA DHE EDUKIMI E PENGIMI NGA KRYERJA E TË NDALUARAVE

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Urdhëroje familjen tënde të kryejë namazin dhe insis-to në këtë!"

(Ta Ha,l32)

“O besimtarë, ruajeni veten dhe familjen tuaj nga zjarri."

(et-Tahrim,6)

Hadithi 303

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a.: “Hasani, i biri i Aliut ﷺ‬.a. (si fëmijë) njëherë e mori një hurmë nga hurmat e dhë­na për sada-ka dhe e shtiu në gojë. I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i tha: “Mos, mos, gjuaje atë! A nuk e di se ne nuk hamë sadaka?!"

(Muttefekun alejhi)

Sipas një transmetimi tjetër thuhet: “Për ne nuk është e le­juar sadakaja."

Hadithi 305

Nga Ibni Umeri ﷺ‬.a. transmetohet se ka thënë: “E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë:“Të gjithë ju jeni ba­rinj dhe secili do të përgjigjet për tufën e tij. Imami (udhëheqësi – sun­duesi) është bari (i popullit të vet) dhe do të jetë përgjegjës për tufën e tij. Burri është bari në familjen e vet dhe do të përgji-gjet për tufën e tij. Gruaja është bareshë në shtëpinë e burrit të saj dhe ajo do të jetë përgjegjëse për tufën e saj. Shërbëtori është bari (roj­tar) i pasurisë së zotëriut të vet dhe do të jetë përgjegjës për tufën e tij. Pra, të gjithë ju jeni barinj dhe secili do të përgji-gjet për tufën e tij."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 306

Transmetohet nga Amr ibn Shuajbi, ky nga babai i tij, e ai nga babai i vet ﷺ‬.a., se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Urdhë­ro­ni fëmijët tuaj për (të falur) namaz kur të jetë shtatë vjeç, e de­tyrojëni me forcë (rrihni) kur t'i bëjnë dhjetë vjeç dhe ndajini në shtrat."

(Hadith hasen, transmeton Ebu Davudi)

E DREJTA E FQINJIT DHE POROSIA PËR TË

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Adhurone All-llahun dhe asnjë send mos e trajtoni të barabartë me Te! Jini të mirë me prindërit dhe të afërmit, edhe bonjakët edhe të varfërit e ngratë, edhe me fqinjët e afërt edhe me fqinjët e largët, edhe me shokët për rreth, edhe udhëtarët edhe ata që janë nën kujdesin tuaj!"

(en-Nisa, 36)

Hadithi 308

Transmetohet nga Ibni Umeri dhe Aishja ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-lla­hut s.a.v.s. ka thënë: “Vazhdimisht më ka porositur Xhibrili për fqi­njin, saqë kam menduar se do t'i jepë të drejtë edhe në trashë­gi­mi."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 309

Transmetohet se Ebu Dherri ﷺ‬.a. ka thënë: “Më ka thënë i Dër­guari i All-llahut s.a.v.s.: “O Ebu Dherr, kur të ziesh çorbë, shto në të ujë dhe kujdesu për fqinjin."

(Transmeton Muslimi)

Në një transmetim tjetër, po ashtu nga Ebu Dherri, thuhet: “Vërtet, miku im sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem më ka porositur: “Kur të ziesh çorbë, shtoja pak ujin, e pastaj shiko familjet e fqi­njëve dhe nda një pjesë prej saj."

Hadithi 310

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Pasha All-llahun nuk beson, pasha All-llahun nuk beson, pa­sha All-llahun nuk beson!" I thanë: “Kush, o i Dërguari i All-llahut? Tha: “Ai, fqinji i të cilit nuk është i sigurtë nga të këqijat e tij!"

(Muttefekun alejhi)

Në një transmetim të Muslimit thuhet: “Nuk do të hyjë në Xhenet ai, fqinji i të cilit nuk është i sigurtë prej të këqijave të tij."

Hadithi 313

Transmetohet, po ashtu nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a., se i Dërguari i All-lla­hut s.a.v.s. ka thënë: “Kush i beson All-llahut dhe Ditës së Mbra­me mos ta shqetësojë fqinjin e vet, kush i beson All-llahut dhe Di­tës së Mbrame le ta nderojë mikun (musafirin) e vet dhe kush i be­son All-llahut dhe Ditës së Mbrame le të flasë mirë ose le të hesh­të."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 316

Transmetohet nga Abdull-llah ibn Umeri ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Shokë më të mirë tek All-llahu i Madhë­ruar janë ata që janë më të mirë për shokun e vet dhe fqinjë më të mirë tek All-llahu janë ata që janë më të mirë për fqinjin e vet."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen)

BAMIRËSIA NDAJ PRINDËRVE DHE FAREFISIT

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Adhurojeni All-llahun dhe asnjë send mos e trajtoni të barabartë me Të! Jini të mirë me prindërit dhe të afër-mit, edhe me bonjakët dhe të varfërit e ngratë, edhe me fqinjët e afërt edhe me fqinjët e largët, edhe me shokët përreth, edhe me udhëtarët, edhe me ata që janë nën kujdesin tuaj"

(en-Nisa, 36)

.".Frikësojuni All-llahut, në emër të të Cilit betoheni dhe mbani lidhjet familjare."

(en-Nisa, l);

“Edhe ata, që respektojnë atë çka ka urdhëruar All-llahu, që të respektohet (për mbajtjen e lidhjeve fami-ljare)."

(err-Rra'd, 2l)

“Ne e kemi porositur njeriun të sillet mirë ndaj prindë-rve të vet."

(el-Ankebut, 8)

“Zoti yt ka përcaktuar që të mos adhuroni tjetër përveç Atij dhe të silleni mirë me prindërit. Nëse njëri prej tyre, ose të dy, përjetojnë pleqëri te ti, mos u thuaj “of!" e as mos u fol me zë të lartë, por t'u drej-tohesh me fjalë respekti të plotë. Shtrij përpara tyre krahët e përulshmërisë dhe thuaj: “O Zoti im, ki mëshi-rë ndaj tyre, siç kanë pasur kujdes ata ndaj meje në vegjëli!"

(el-Isra, 23-24)

“Ne e kemi porositur njeriun për prindërit e vet të sillet mirë, se nëna e vet e ka bartur në dëm të shënde-tit të saj, kur­se nga gjiri e ndan brenda dy vjetëve. Të jesh mirënjo­hës ndaj Meje dhe prindërve të tu!."

(Lukman, l4)

Hadithi 317

Transmetohet nga Ebu Abdurrahman Abdull-llah ibn Mes'ud ﷺ‬.a. se ka thënë: “E kam pyetur Pejgamberin s.a.v.s.: “Cila punë është më e dashur tek All-llahu i Madhëruar?" Tha: “Namazi në kohën e vet." I thashë: “Pastaj cila?" Tha: “Bamirësia ndaj prindërve." I tha­shë: “Pastaj cila?" Tha: “Xhihadi (lufta) në rrugë të All-llahut."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 318

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Fëmija prindin e vet nuk mund ta shpërblejë, për­veç nëse e gjen në pro­nësi të dikujt dhe e blen prej tij, pastaj e liron (nga robëria)."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 321

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se ka thënë: “Erdhi një nje­ri tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe i tha: “O i Dërguari i All-lla­hut, kush është më i merituari i njerëzve për shoqërimin tim të mi­rë?" tha: “Nëna jote." tha: “Pastaj kush?" (Pejgamberi) tha: “Nëna jote." tha: “Pastaj kush?" tha: “Nëna jote." tha: “Pastaj kush?" tha: “Babai yt."

(Muttefekun alejhi)

Kurse sipas një transmetimi tjetër thuhet: “O i Dërguari i All-llahut, kush është më i merituar për shoqërim të mirë?" Tha: “Nëna jote, pastaj nëna jote, pastaj nëna jote, pastaj babai yt e pastaj më të afërmit me radhë."

Hadithi 322

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a.se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “I përbuzur është, i përbuzur është, i përbuzur është ai që e arrin pleqërinë e njërit apo të dy prindërve të tij dhe nuk hyn në Xhenet."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 324

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Kush dëshiron që t'i shtohet furnizimi dhe t'i zgjatet jeta, atë­herë le të kujdeset dhe le t'i mbajë lidhjet farefisnore."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 326

Transmetohet se Abdull-llah ibn Amr ibn el-'As i ka thënë: “Erdhi një njeri te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i tha: “Të zotohem ty për hixh­ret dhe xhihad, dhe kërkoj shpërblimin nga All-llahu i Madhëruar." (Pejgamberi) Tha: “A e ke ndonjërin prej prindërve gjallë?" Tha: “Po, madje të dy i kam gjallë." Tha: “Dhe po kërkon shpërblim nga All-llahu i Madhëruar?" Tha: “Po" Pejgamberi tha: “Kthehu tek prin­dërit e tu dhe bëju shoqërim e shërbim të mire."

(Muttefekun alejhi)

Kjo është shprehja e Muslimit, kurse një transmetim tjetër, i Buhariut dhe i Muslimit thekson: “Erdhi një njeri dhe kërkoi leje prej tij për xhihad. Pejgamberi tha: “A i ke prindërit gjallë?" Tha: "Po" Pejgamberi, atëherë tha: “Kthehu tek ata, aty është xhihadi yt!"

Hadithi 327

Transmetohet, po ashtu, nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-'Asi ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Nuk është e mjaftueshme vetëm mbaj­tja e lidhjeve farefisnore, por duhen rivendosur lidhjet e pandër­pre­ra farefisnore."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 328

Transmetohet nga Aishja ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Afëria (e gjakut) varet në Arsh dhe thotë: “Kush i mban lidh­jet me mua, All-llahu do t'i mbajë me të, ndërsa kush i ndër­pret lidhjet me mua, All-llahu do t'i ndërprejë lidhjet me të."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 330

Transmetohet nga Esma, bija e Ebu Bekër es-Siddikut ﷺ‬.a., se ka thënë: “Më erdhi nëna ime, që ishte ende idhujtare (mushrike) në ko­hën kur i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ishte në marrëveshje (me idhuj­tarët në marrëveshjen e Hudejbisë), dhe unë i kërkova sqarim duke i thënë: “Më ka ardhur nëna ime që më do dhe është permalluar, andaj, a të mbaj lidhje me të?" Tha: “Po, mbaj lidhje me të."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 336

Transmetohet nga Ebu Ejjub Halid ibn Zejd el-Ensarij ﷺ‬.a. se një njeri ka thënë: “O i Dërguari i All-llahut, më trego për një punë që do të më shpie në Xhenet dhe do të më largojë nga Xhehenemi?" Pejgamberi s.a.v.s. tha: “Ta adhurosh All-llahun dhe të mos i sho­qërosh asgjë, ta falësh namazin, ta ndash zekatin dhe t'i mbash lidh­jet farefisnore."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 337

Transmetohet nga Selman ibn'Amiri, ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a. v.s. ka thënë: “Kur të bëjë iftar ndonjëri prej jush, le ta bëjë këtë me hur­më, sepse ajo është begati (bereqet), nese atë nuk e ka, atëherë me ujë, sepse ai është pastërti." Dhe ka thënë: “Sadakaja ndaj të var­fërit është një sadaka, kurse ndaj farefisit është sadaka e dy­fishtë, sadaka dhe ndihmë."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen)

Hadithi 338

Transmetohet nga Ibni Umeri ﷺ‬.a. se ka thënë: “Unë kam pa­sur një grua të cilën e doja, kurse Umeri (babai i tij) e urrente dhe më tha: “Shkurorëzoje!" Unë refuzova. Pastaj Umeri ﷺ‬.a. shkoi te Pej­gamberi s.a.v.s. dhe i tregoi për këtë. Pejgamberi s.a.v.s. tha: “Shkurorëzoje!"

(Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe thonë hadith hasen sahih)

Hadithi 339

Transmetohet nga Ebu ed-Derda ﷺ‬.a., i cili ka thënë se i ka ardhur një njeri dhe i ka thënë: “E kam një grua, kurse nëna ime po më ur­dhëron që ta shkurorëzoj!? (Ebu ed-Derda) Tha: “E kam dëgju-ar të Dër­guarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: “Prindi është dera e mes­me e Xhenetit, nëse do, lëshoje (derën), e nëse do, ruaje atë de­rë."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen sahih)

NDALIMI I KEQTRAJTIMIT TË PRINDËRVE DHE I NDËRPRERJES SË LIDHJEVE FAREFISNORE

All-llahu i Madhëruar thotë:

“A mos edhe ju, po të kishit marrë pushtet, do të shkaktonit tra­zira në tokë dhe do të shthurnit lidhjet tuaja familjare? Ata janë, të cilët All-llahu i mallkoi dhe i bëri të shurdhër dhe të verbër."

(Muhammed, 22-33)

“Kurse ata, të cilët e thejnë besën e All-llahut, edhe pasi e kanë dhënë seriozisht fjalën dhe atë që u ka urdhëruar All-llahu të respektohet e mënjanojnë dhe bëjnë trazira në tokë; ata i pret mallkimi dhe vend-banimi më i keq!"

(err-Rra'd,25)

“Zoti yt ka urdhëruar që të mos adhuroni tjetër përveç Atij dhe të silleni mirë me prindërit. Nëse njëri prej tyre, ose të dy, përjetojnë pleqëri te ti, mos u thuaj “of!" e as mos u hi­dhëro, por t'u drejtohesh me fjalë respekti të plotë. Shtrij për­para tyre krahët e përul-shmërisë dhe thuaj: “O Zoti im, ki mëshirë ndaj tyre, siç kanë pasur kujdes ata ndaj meje në vegjëli!"

(el-Isra, 23-24)

Hadithi 341

Transmetohet nga Ebu Bekrete Nufej ibn el-Harith ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë tri herë: “A doni t'ju njoftoj për më­katet më të mëdha?" Ne i thamë: “Gjithsesi, o i Dërguari i All-llahut!" Tha: “Nëse i përshkruhet All-llahut shok (shirk) dhe mos-dëgjimi i prindërve." Ishte (ulur) i mbështetur, pastaj u drej-tua dhe tha: “Vini re, edhe rrena, edhe dëshmia e rrejshme", dhe vazh­dimisht e përsëriti këtë saqë thamë: “Ah, sikur të heshte!"

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 342

Transmetohet nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-'Asi ﷺ‬.a. se Pej­gam­beri s.a.v.s. ka thënë: “Mëkatet e mëdha janë: Nëse i për­shkruhet All-llahut shok (shirk); mosdëgjimi i prindërve; vrasja e njeriut dhe betimi i rrejshëm (kur të bëhet me qëllim dhe me vetëdije rrej­shëm)."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 344

Transmetohet nga Ebu Muhammed Xhubejr ibn Mut'imi ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Nuk do të hyjë në Xhenet ai që i ndërpret lidhjet." Sufjani në transmetimin e tij, thotë: “Do të thotë lidhjet familjare."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 345

Transmetohet nga Ebu Isa el-Mugire ibn Shu'beja ﷺ‬.a. se Pej­gam­beri s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet All-llahu i Madhëruar ua ka ndaluar (haram) mosdëgjueshmërinë ndaj nënave; moskryerjen e obligimit dhe kërkimin e asaj që nuk ju takon; dhe nëpërkëmbjen e vajzave (varrimi për së gjalli) dhe ua ka bërë të urryer (mekruh) thashe­themet (kur flitet gjithçka që dëgjoni); pastaj pyetjet e shumta (për çka s'ka nevojë) dhe harxhimin e tepërt (të pakont-rolluar) të pasu­risë (në vende të paparapara nga feja)."

(Muttefekun alejhi)

Kësaj teme i përket edhe hadithi i theksuar në temën e ka­luar (nr.328).

VLERA E BAMIRËSISË NDAJ MIQVE TË PRINDËRVE, MIQVE TË TË AFËRMVE, TË BASHKËSHORTES DHE TË TJERËVE

Hadithi 346

Transmetohet nga Ibni Umeri ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thë­në: “Ba­mirësia më e mirë është që njeriu të mbajë lidhje me da­sha­mirin e ba­bait të vet."

Abdull-llah ibn Dinari nga Abdull-llah ibn Umeri ﷺ‬.a. thotë se një beduin e kishte takuar atë në rrugë për në Meke. Abdull-llah ibn Umeri i kishte dhënë selam dhe e kishte hipur në gomarin ku ishte i hypur vetë, pastaj ia kishte dhënë edhe shallin që kishte në kokën e tij. Atëherë ne i thamë atij: “All-llahu të dhashtë të mira, ata janë beduinë dhe kë­naqen me pak." Abdull-llah ibni Umeri atëherë tha: “Vërtet, babai i këtij ka qenë dashamir i Umer ibn el-Hattabit ﷺ‬.a., kurse unë e kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: “Vërtet, bamirësi më e mirë është që njeriu të mbajë lidhje me dashamirët e babait të vet."

Një transmetim tjetër nga Ibni Dinari thotë: “Kur dilte Ibni Umeri në Meke, i hipte gomarit të tij - kur mërzitej nga deveja - dhe me një shall e mbulonte dhe forconte kokën dhe duke qenë kështu hipur mbi gomar, kaloi atypari një beduin, të cilit i tha: "A nuk je ti i biri i filanit?" (Beduini) Tha: “Po, unë jam." (Ibni Umeri) Pastaj, ia dha gomarin dhe i tha: “Hipi këtij!" dhe ia dha edhe kapelën duke i thënë “Me këtë mbuloje dhe mbështille kokën." Disa shokë të tij i thanë: “All-llahu të faltë, ia dhe këtij arabi gomarin mbi të cilin ishe hipur vetë dhe kapelen me të cilën e pate mbështjellur e mbuluar kokën tënde?" (Ibni Umeri) Tha: “Vërtet, unë e kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a. v.s. duke thënë: “Vërtet, bamirësi më e mirë është që njeriu t'i mbajë lidhjet me dashamirët e babait të vet pas vdekjes së tij." Vërtet, babai i tij ka qenë shok i Umerit ﷺ‬.a."

(Të gjitha transmetimet janë nga Muslimi)

Hadithi 349

Transmetohet nga Enes ibn Maliku ﷺ‬.a. se ka thënë: “Dola në udhëtim bashkë me Xherir ibn Abdull-llah el-Bexhel-lij ﷺ‬.a. dhe filloi të më shërbejë. Unë i thashë: “Mos vepro kështu!" Kurse ai m'u për­gjigj: “Vërtet, unë i kam parë ensarët, kështu vepronin me të Dër­guarin e All-llahut s.a.v.s. dhe unë jam zotuar në vetvete që se-cilin prej tyre mos ta shoqëroj e të mos i shërbej."

(Muttefekun alejhi)

RESPEKTI NDAJ FAMILJES SË TË DËRGUARIT TË ALL-LLAHUT S.A.V.S. DHE SQARIMI I VLERËS SË TYRE

All-llahu i Madhëruar thotë:

."..All-llahu, me të vërtetë, dëshiron që nga ju - o familja e Pejgamberit, - t'i largojë mëkatet dhe t'ju pastrojë plotësisht."

(el-Ahzab, 33),

Dhe thotë:

."..E kush madhëron dispozitat e All-llahut, ajo është shenjë e zemrës fisnike."

(el-Haxhxh, 32)

Hadithi 350

Transmetohet nga Jezid Hajjani se ka thënë: “ﷻ‬ nisëm unë, Hu­sajn ibn Sebre dhe Amr ibn Muslimi për te Zejd ibn Erkami ﷺ‬.a. dhe pasi u ulëm, i tha atij Husajni: “O Zejd, ti ke arritur shumë të mira; e ke parë të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s., i ke dëgjuar fjalët e tij, ke luftuar bashkë me të dhe je falur pas tij. Ti, vërtet o Zejd, ke për­jetuar shumë të mira, andaj na thuaj diçka nga ajo që ke dëgjuar nga i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.?" Tha: “O djali i vëllait, pasha All-llahun, tashmë jam plakur, ka kaluar koha ime, diçka edhe kam ha­rru­ar nga ajo që mbaja në mend nga i Dërguari i All-llahut s.a.v.s., andaj atë që jua them, pranojeni, kurse për atë që nuk jua them, mos më obligoni", e pastaj tha: “Një ditë, u ngrit i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe na mbajti një fjalim te një ujë që quhet “Hum­ma" në mes të Mekes dhe Medines. Aty ai e falënderoi dhe la­vdëroi All-llahun, pastaj këshilloi dhe tërhoqi vërejtje e pastaj tha: “O njerëz, kujdes, vërtet unë jam njeri, është afruar që të vijë i dër­guari i Krijuesit tim dhe unë do t'i përgjigjem, andaj po ua lë dy gjë­ra madhështore: e para është Libri i All-llahut, në të cilin gjen­det udhëzimi dhe drita, andaj merreni Librin e All-llahut dhe përmbajuni atij." Nxiti dhe inku­rajoi për Librin e All-llahut e pastaj tha: “Dhe familja ime; ua përkujtoj (ua tërheq vërejtjen) All-llahun për familjen time, ua përkujtoj All-llahun për familjen time!" Atë­herë Husajni i tha: “E kush janë familja e tij, o Zejd? A nuk janë gratë e tij prej familjes së tij?" (Zejdi) tha: “Gratë e tij janë prej familjes së tij, por edhe të gjithë ata të cilëve u është ndaluar marrja e sadakasë pas tij janë të familjes së tij." Tha: “E kush janë ata?" (Zejdi) Tha: “Ata janë familja e Aliut, fami-lja e Akilit, familja e Xha­ferit dhe familja e Abbasit." Tha: “Të gjithë këtyre u është e nda­luar marrja e sadakas?" Tha: “Po."

(Transmeton Muslimi)

Sipas një transmetimi tjetër, ky hadith citohet kështu: “Kuj­des, unë po ua lë dy gjëra madhështore: E para është Libri i All-llahut. Ai është lidhja (litar) e All-llahut, kush e pason atë, është i përudhur, ndërsa kush e braktis, do të jetë në laj-thitje."

Hadithi 351

Transmetohet nga Ibni Umeri ﷺ‬.a. e ky nga Ebu Bekër es-Siddiku ﷺ‬.a. se ka thënë: “Kujdesuni për Muhammedin s.a.v.s. në fami-ljen e tij."

(Transmeton Buhariu)

Fjala “kujdesuni" do të thotë ruajeni, respektojeni, ndero­jeni. All-llahu e di më së miri!

NDERIMI I DIJETARËVE (ISLAMË), TË VJETËRVE DHE TË DALLUARVE, DHËNIA E PËRPARËSIVE ATYRE PARA TË TJERËVE, LARTËSIMI I TUBIMEVE TË TYRE DHE SHFAQJA E GRADËS SË TYRE

All-llahu i Madhëruar thotë:

.".. Thuaj: “A janë njëlloj ata që dinë dhe ata që nuk dinë? Mësim marrin vetëm të mençurit."

(ez-Zumer, 9)

Hadithi 353

Transmetohet nga Mes'ud Ukbe ibn Amr el-Bedrij el-Ensarij ﷺ‬.a. se ka thënë: “I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. na i prekte supet e kra­hëve tona (me duart e tij) gjatë namazit dhe na thonte: “Barazo­huni - drejtohuni, mos jini të pabarazuar (në saf), pastaj dhe zem­rat tuaja do të janë të padrejtuara. Le të më pasojnë (afrohen) mua të mençurit dhe më të aftët, pastaj ata që vijnë pas tyre, pas­taj ata që vijnë pas tyre."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 357

Transmetohet nga Ibni Umeri ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kam parë ëndërr se po e përdorja misvakun, kur më erdhën dy njerëz, njëri ishte më i vjetër se tjetri. Unë ia dhashë misvakun atij më të riut, kurse m'u tha: “Të vjetrit së pari", atëherë ia dha­shë atij më të vjetrit."

(Transmeton Muslimi me sened, kurse Buhariu pa sened)

Hadithi 359

Transmetohet nga Amr ibn Shuajbi, nga babai i tij, kurse ai nga babai i vet ﷺ‬.a., se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: “Nuk është prej nesh ai që nuk është i mëshirshëm ndaj të vegjëlve tanë dhe kush nuk ia di respektin e duhur të vjetërve tanë."

(Hadith sahih. Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu të cilët thonë se është hadith hasen sahih. Ndërkaq në transmetimin e Ebu Davudit thuhet: “të drejtën e të vjetërve tanë.")

Hadithi 360

Transmetohet nga Mejmun ibn Ebi Shebibi, All-llahu e më­shi­roftë, se Aishja ﷺ‬.a. një lypësi që kaloi i dha një copë bu­kë, kurse kur kaloi një tjetër, që ishte më i veshur dhe më i pashëm, i ofroi të ulet, e pastaj i dha të hajë. Kur e pyetën për këtë, ajo tha: “I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Gradoni njerëzit sipas gra­dave të tyre."

(Transmeton Ebu Davudi, por thotë se Mejmuni nuk e ka mbërritur Aishen)

Muslimi në fillim të Sahihut të tij e ka theksuar pa sened, ku thotë: “Transmetohet nga Aishja ﷺ‬.a.: “Na ka urdhë­ruar i Dërgu-ari i All-llahut s.a.v.s. që t'i gradojmë njerëzit sipas gradave të tyre." Kurse el-Hakim Ebu Abdull-llah në librin e tij “Ma'rifetu ulumi-l-hadith" (Njohja e shkencave të hadithit) e thek­son këtë hadith dhe thotë se është hadith sahih.

VIZITA E NJERËZVE TË MIRË, QËNDRIMI ME TA, SHOQËRIMI DHE DASHURIA E TYRE, THIRRJA E TYRE PËR VIZITË, PËR T'ﷻ‬ LUTUR PËR TY DHE VIZITA E VENDEVE TË RËNDËSISHME (ISLAME)

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Dhe kur i tha Musa djalit të vet: “Do të shkoj derisa të arrij aty ku bashkohen dy dete, ose do të ec dhe vetëm do të ec. Dhe kur ata dy arritën deri në vendin ku ata dy duhej të bash­kohen, e harruan peshkun e tyre, e ai u nis rrugës së vet në­për det. Po kur u largua, (Musa) i tha djalit të vet: “Na jep të hamë mëngjesin, sepse nga kjo rrugë jona jemi lodhur. A e sheh? i tha ky. Kur u nda­lëm në atë breg, e unë e harrova pesh­kun, këtë s'e ka bërë tjetërkush përpos vetë djallit, që ta përmend atë. Ai patjetër do të jetë zhytur në det, për çu­di! Tha: Kjo është ajo që na duhet dhe u kthyen të dy rru­gës prej nga kishin ardhur. Dhe e gjetën një njeri nga ro­bërit Ta­në, të cilit i patëm dhënë mëshirë nga ana Jonë dhe i mësu­am atë që e dimë vetëm Ne. “A mund të të bëj sho­që­ri?" i tha Mu­sa. “Por të ma mësosh tërë atë drejtësi që e ke më­suar ti."

(el-Kehf, 60-66)

Dhe ka thënë:

“Qëndro vendosmërisht në anën e atyre, të cilët i luten Zotit të vet në mëngjes dhe në mbrëmje me dëshirë që të me­ritojnë simpatinë e Tij."

(el-Kehf, 28)

Hadithi 365

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thë­në: “Një njeri e vizitoi një vëlla të vetin në një fshat tjetër. All-llahu i Madhëruar ia cakton një engjëll për ta vëzhguar gjatë rrugës së tij dhe kur erdhi tek ai (engjëlli) i tha: “Ku po shkon?" Tha: “Te një vë­lla imi në këtë fshat." Tha: “A mos ke ti tek ai ndonjë interes ma­terial?" Tha: “Jo, por unë atë e dua për All-llahun!" (Engjëlli) Tha: “Unë jam i dërguar nga All-llahu te ti për të njoftuar se All-lla­hu të do ty ashtu siç e do ti atë njeri."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 366

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Kush e viziton një të sëmurë ose e viziton vëlla-në e tij për All-llah, do të thërrasë një thirrës (engjëll) se ti je i mre­kullueshëm dhe ke vepruar për mrekulli dhe se ke fituar (re­zervuar) një vend në Xhenet."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadithi hasen)

Hadithi 367

Transmetohet nga Ebu Musa el-Esh'arij ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Shembulli i qëndrimit me njerëz të mirë dhe me njerëz të këqinj është sikurse shitorja e miskut (parfumeria) dhe farkëtorja. Shitësi i miskut ose të jep ose të shet, ose së paku prej tij kundërmon erë e këndshme. Kurse farkëtari ose t'i djeg teshat, ose prej tij do të vijë erë e pakëndshme (nga thëngjilli)."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 368

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Gruaja martohet për katër gjëra: pasuria materiale, prej­ar­dhja, bukuria dhe feja e saj. Andaj, përcaktohu për atë që është e dhë­në në fe, përndryshe mbetesh përdhé!"

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 369

Transmetohet nga Ibni Abbasi ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. i ka thënë Xhibrilit: “Çka po të pengon ty që nuk po na viziton më shpesh?" Pastaj u shpall ajeti: (Xhibrili tha) “Dhe ne zbresim (në Tokë) vetëm me urdhrin e Zotit tënd. Atij i përket ajo që është para nesh dhe që është pas nesh, dhe ajo që është në mes kë­tyre dyjave." (Merjem, 64)

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 372

Transmetohet nga Ebu Musa el-Esh'arij ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Njeriu në botën e ardhme do të jetë me atë që e ka dashur."

(Muttefekun alejhi)

Në një transmetim tjetër thuhet: “I është thënë Pejgambe-rit s.a.v.s.: “Njeriu i do të vetët, por nuk mundet t'u bashko-het." Tha: “Njeriu është me atë që e do."

Hadithi 373

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a. se një beduin i tha të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s.: “Kur është Kijameti?" I Dërguari i All-llahut s.a. v.s. tha: “Çka ke përgatitur për të?" Tha: “Dashurinë për All-lla­hun dhe të Dërguarin e Tij." (Pejgamberi) Tha: “Ti (do të) jesh me atë që ke dashur."

(Muttefekun alejhi)

Ky është citat i Muslimit, kurse sipas një transmetimi tjetër të Buhariut dhe Muslimit: “Nuk kam përgatitur shumë agjërim, as namaz, as sadaka, por e dua All-llahun dhe të Dërguarin e Tij."

Hadithi 374

Transmetohet nga Ibni Mes'udi ﷺ‬.a. se ka thënë: “Erdhi një njeri tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe i tha: “O i Dërguari i All-llahut, çfarë thua për një njeri i cili i do të vetët, por nuk mund t'i arrijë ata?" I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: “Njeriu do të jetë me atë që e ka dashur."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 377

Transmetohet nga Usejr ibn Amri e i thuhet Ibni Xhabir, se ka thënë: “Umer ibn el-Hattabi ﷺ‬.a. kur i erdhën njësitë (luftarake) nga Jemeni i pyeti: “A është në mesin tuaj Uvejs ibn Amir?" Derisa erdhi te Uvejsi ﷺ‬.a. dhe i tha: “A je ti Uvejs ibn 'Amir?" (Uvejsi) Tha: “Po!" “A je nga (fisi) Muradi dhe nga (familja) Karani?" (Uvejsi) Tha: “Po." (Umeri prapë vazhdoi) “A e ke pasur gërbulën e pastaj je shë­ruar prej saj përveç një vendi sa një dirhem?" Tha: “Po." (Ume­ri) Tha: “A ke nënë?" Tha: “Po." Tha (Umeri): “E kam dëgjuar të Dër­guarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: “Do t'ju vijë juve Uvejs ibn Amiri me njësitë e Jemenit nga Muradi, pastaj nga Karani, ai e ka pasur sëmundjen e gërbulës dhe është shëruar, përveç nga vendi sa një dirhem. Ai e ka nënën ndaj së cilës është shumë bamirës, sikur ta luste ai All-llahun për diçka, do t'ia plotë-sojë, andaj nëse mun­desh, (lute) që ai të kërkojë falje (magfiret) për ty, bëje!" (Umeri i tha): “Kërko magfiret për mua!" (Dhe Uvej-si) kërkoi falje për të. Pas­taj Umeri i tha: “Ku dëshiron të shkosh?" Tha: “Në Kufe." (Umeri) Tha: “A t'i shkruaj mëkëmbësit të atjeshëm?" (Uvejsi) Tha: “Unë do të jem me njerëz të parëndësi-shëm, këtë e kam qejf më tepër!"

Në vitin e adhshëm në haxh vjen një njeri i dalluar nga Kufa, i cili takohet me Umerin e ky e pyet për Uvejsin. Ai tha: “E kam lënë me një shtëpi të keqe me pak gjësende. (Umeri) Tha: “E kam dë­gjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: “Do t'ju vijë Uvejs ibn Amiri me njësitë e Jemenit nga Muradi, nga Karani, që ka qenë i sëmurë nga gërbula e pastaj është shëruar, përveç një vendi sa një dirhem. Ka një nënë ndaj së cilës sillet me shumë bamirësi. Nëse i lutet All-llahut diçka, ia pranon, prandaj, nëse mundesh, kër­ko që ai të lutet për ty." (Ky njeri nga Kufa) Shkon te Uvejsi dhe i thotë: “Kërko falje për mua!" (Uvejsi) Tha: “Ti ke qenë më vonë në udhëtim të mirë, andaj ti lutu për mua!" Pastaj i tha: “A e ke ta­kuar Umerin?" Tha: “Po." (Më në fund Uvejsi) Iu lut (All-llahut) për fal­jen e atij. Pas kësaj njerëzit e zbulojnë Uvejsin (dhe bëjnë një pushtim të vërtetë drejt tij) dhe ky largohet prej tyre."

(Transmeton Muslimi)

Në një transmetim tjetër të Muslimit thuhet: “Nga Usejr ibn Xhabiri ﷺ‬.a. transmetohet se banorët e Kufes dërguan një dele­ga­cion për tek Umeri ﷺ‬.a. në mesin e të cilëve ndodhej një njeri nga ata që e përbuzën Uvejsin. Umeri tha. “A ka këtu ndonjë nga Ka­ra­ni?" dhe vjen ai njeriu, ndërsa Umeri i tha: “Vërtet, i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet, do t'ju vijë një njeri nga Je­me­ni, do ta quajnë Uvejs, nuk ka lënë asgjë në Jemen përveç në­nës së tij. E ka pasur sëmundjen e gërbulës, por kur i lutet All-llahut. Ky e shëroi përveç një vendi sa një dinar apo një dirhem, andaj kush ta takojë prej jush, le ta lusë për t'i bërë lutje All-llahut për falje."

Në një transmetim tjetër nga Umeri ﷺ‬.a. thuhet se ka thënë: “Unë, vërtet e kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: “Vërtet tabiiju më i mirë është një njeri i quajtur Uvejs, që ka një nënë, ka qenë i sëmurë nga gërbula, andaj i thoni të bëjë lutje për ju për magfiret."

RËNDËSIA E DASHURISË NË EMËR TË ALL-LLAHUT DHE INKURAJIMI I SAJ, PASTAJ INFORMIMI I NJERIUT TË DASHUR SE E DO DHE ÇKA I THOTË ATIJ KUR TË MËSOJË PËR KËTË

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Muhammedi është Pejgamber i All-llahut, kurse ata që janë me të janë të ashpër ndaj jobesimtarëve, por të mëshirshëm ndërmjet veti; i sheh si përkulen dhe bien me fytyrë për toke (sexhde), duke dëshiruar mirësinë e All-llahut dhe kënaqësinë e Tij. Në fytyrë kanë shenjat, gjurmët nga të rënat me fy­tyrë për toke (sexhde). Ai është përshkrimi i tyre në Tev­rat, kurse përshkrimi i tyre në Inxhil: ata janë si bima, kur lëshon filizin e vet e pastaj e forcon, trashet dhe e pjek fry­tin e vet, du­ke nxitur entuziazëm tek mbjellësit e për t'i ze­më­ruar me të jobesimtarët. All-llahu u ka premtuar atyre, të ci­lët be­soj­në dhe bëjnë vepra të mira, falje dhe shpërblim të madh."

(el-Fet'h, 29),

Dhe thotë:

“Edhe ata, të cilët e kanë përgatitur shtëpinë dhe besimin për­para atyre, i duan ata që kanë ardhur te këta."

(el-Hashr, 9)

Hadithi 381

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.av.s. ka thënë: “Shtatë persona (lloje njerëzish) All-llahu do t'i vendosë nën hijen (mbrojtjen) e Tij atë ditë kur nuk do të ketë tjetër për-veç hijes së Tij. Ata janë: Imami (udhëheqësi) i drejtë; një i ri i cili është rritur në ibadet dhe respekt të All-llahut të Madhëruar; një njeri, zemra e të cilit është e lidhur me xhamitë; dy njerëz të ci­lët duhen në emër të All-llahut, janë shoqëruar dhe të tillë kanë mbe­tur gjer në ndarje (vdekje); një njeri të cilin e ka thirrur një grua autoritative dhe e bukur, kurse ai e refuzon duke i thënë se i fri­kësohet All-llahut njeriu i cili ndan sadaka fshehurazi, ashtu që dora e majtë nuk e di çka bën (sa ndan) e djathta; dhe njeriu që e përmend All-llahun në vetmi dhe i mbushen sytë me lot."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 382

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: “All-llahu i Madhëruar Ditën e Gjykimit do të tho­të: “Ku janë ata që janë dashur në emër të Madhërisë Sime? Sot do t'i vendos nën hijen Time, në ditën ku nuk do të ketë hije (mbroj­tje) tjetër përveç hijes Sime."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 383

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Nuk do të hyni në Xhenet derisa të besoni, dhe nuk do të besoni derisa të duheni ndërmjet jush. A doni t'ju udhë­zoj për diçka që, nëse i përmbaheni, do të duheni në mes veti? Atë­herë jepni ndërmjet veti selam."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 384

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thë­në: “Një njeri e vizitoi vëllanë e vet në një fshat tjetër. All-llahu i Madhëruar i'a caktoi një engjëll për ta vëzhguar gjatë rrugës së tij dhe kur erdhi tek ai (engjëlli) i tha: “Ku po shkon?" Tha: “Tek një vëlla i im në këtë fshat." Tha: “A mos ke ti tek ai ndonjë interes ma­terial?" Tha: “Jo, por unë e dua atë për hir të All-llahut!" Engjëlli i tha: “Unë jam i dërguar nga All-llahu xh.sh. tek ti për të njoftuar se All-llahu të do ty ashtu siç e do ti atë njeri."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 390

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a. se ka thënë se një njeri ishte tek Pejgamberi s.a.v.s. dhe kalon aty një njeri tjetër, kurse ky që ishte tek Pejgamberi tha: “O i Dërguari i All-llahut, unë vërtet e dua këtë njeri." Pejgamberi s.a.v.s. i tha: “A e ke informuar atë se e do?" Tha: “Jo." Pejgamberi i tha: “Informoje." Ky e takon dhe i thotë: “Unë të dua për hir të All-llahut." Ai i tha: “All-llahu të dashtë, që të ka bërë të më duash për Të."

(Transmeton Ebu Davudi me isnad sahih)

SHENJAT E DASHURISË SË ALL-LLAHUT TË MADHËRUAR NDAJ ROBIT, INKURAJIMI PËR T'ﷻ‬ PAJISUR ME KËTË CILËSI DHE PËR ANGAZHIM NË FITIMIN E SAJ

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Thuaj, nëse e duani All-llahun, pasomëni, edhe juve All-llahu do t'ju dojë dhe do t'ua falë mëkatet. All-llahu fal dhe është Mëshirëplotë."

(Ali Imran, 31)

“O besimtarë, kush prej jush i shmanget fesë së vet, All-llahu në vend të tyre do të sjell njerëz që i do Ai dhe që e duan Atë; të përulur ndaj besimtarëve dhe kryelartë ndaj jobesim­tarëve; ata do të luftojnë në rrugë të All-llahut dhe nuk do t'i frikësohen kërcënimit të kurrfarë kërcënuesi. Ajo është mirë­si e All-llahut, të cilën Ai ia jep kujt të dojë - dhe All-llahu ka dije shumë të gjerë."

(el-Maide, 54)

Hadithi 392

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thë­në: “Kur All-llahu i Madhëruar e do robin e Vet, i thërret Xhib­rilit: “Vërtet All-llahu i Madhëruar e do filanin, ndaj duaje edhe ti, dhe Xhibrili e do. Pastaj e shpall tek banorët e qiellit: “Vërtet All-llahu e do filanin, ndaj duajeni edhe ju. Pastaj banorët e qiellit e du­an dhe i sigurojnë pranim në Tokë."

(Muttefekun alejhi)

Kurse sipas një transmetimi të Muslimit, i Dërguari i All-lla­hut s.av.s. ka thënë: “All-llahu i Madhëruar, nëse e do një rob, e fton Xhibrilin dhe i thotë: “Unë, vërtet e dua filanin, andaj dua­je edhe ti," dhe Xhibrili e do. Pastaj do të thërrasë në qiell dhe do të thotë: “Vërtet, All-llahu e do filanin, ndaj duajeni edhe ju," dhe do ta duan banorët e qiellit dhe pastaj i sigurohet atij pra­nim në Tokë. Nëse e urren një rob, e fton Xhibrilin dhe i thotë: “Unë, vërtet e urrej filanin, ndaj urreje edhe ti." Dhe Xhibrili e urren. Pastaj thërret tek banorët e qiellit: “Vërtet, All-llahu e urren filanin, andaj urrejeni edhe ju. “Pastaj atij i për­gatitet urrejtje edhe në Tokë."

TËRHEQJA E VËREJTJES (PËR KUJDES) NGA OFENDIMI I NJERËZVE TË MIRË, TË DOBTËVE DHE TË VARFËRVE

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Kurse ata, të cilët i ofendojnë besimtarët dhe besim­taret për diçka që nuk e meritojnë, ngarkohen vetë me shpifje dhe mëkat haptazi."

(el-Ahzab, 58)

Dhe thotë:

“Prandaj bonjakun mos e nënçmo. Dhe lypësin mos e refuzo."

(ed-Duha, 9-10)

Sa i përket haditheve për këtë temë, ato janë shumë. Prej tyre është ha­dithi i transmetuar nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. në kapitullin para­prak që fillon me fjalët: “Kush i bën armiqësi një mikut tim, do t'i shpall luftë." Hadithi tjetër i kësaj teme është ai që trans­me­to­het nga Sa'd ibn Ebi Vekkasi ﷺ‬.a., i cili nga fundi thekson: “O Ebu Bekër, nëse ti i hidhëron ata, e ke hidhëruar Krijuesin tend."

Hadithi 394

Transmetohet nga Xhundub ibn Abdull-llah ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Kush e fal namazin e sabahut, ai është nën mbrojtjen e All-llahut, andaj mos t'i kundërvihet askush kësaj mbrojtjeje me diçka, sepse kush i kundërvihet mbrojtjes së All-llahut, do ta arrijë atë All-llahu, dhe pastaj do ta gjuajë me fy­tyrë në zjarr të Xhehenemit."

(Tra­nsmeton Muslimi)

APLIKIMI I GJYKIMEVE NJERËZORE PËR VEPRAT E JASHTME, KURSE TË FSHEHTAT JANË NË KOMPETENCË TË ALL-LLAHUT

All-llahu i Madhëruar thotë:

“ ...Nëse pendohen, e kryejnë namazin dhe japin ze­katin, atëherë lini të qetë."

(et-Teube, 5)

Hadithi 396

Transmetohet nga Abdull-llah Tarik ibn Eshjem ﷺ‬.a. se ka thënë: “E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: “Kush thotë: LA ILAHE IL-LALL-LLAH (Nuk ka Zot tjetër përveç All-llahut) dhe mo­hon hyjnitë e gjithçka që adhurohet, përveç All-llahut, atij i sigurohet pasuria dhe gjaku i tij, kurse llogaria e tij defi­ni­tive është tek All-llahu."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 397

Transmetohet nga Ebu Ma'bed el-Mikdad ibn el-Esvedi ﷺ‬.a. se ka thënë: “I thashë të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s.: “Çfarë men-don ti nëse unë e takoj një njeri jobesimtar (kafir), luftojmë dhe ai ma pret njërën dorë me shpatë, pastaj strehohet tek një lis dhe thotë: “Iu dorëzova All-llahut, u bëra musliman. A mund ta vras, o i Dërguar i All-llahut, pasi ta thotë këtë? Pejgamberi i tha: “Mos e vrit!" I thashë: “O i Dërguari i All-llahut, ai ma ka prerë (kë­put) njërën dorë, e pastaj e ka deklaruar atë!" Pejgamberi i tha: “Mos e vrit atë, sepse nëse e vret, atëherë ai është në pozitën tën­de para se ta vrasësh, dhe ti do të biesh në pozitën e tij para se ta thonte deklaratën."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 398

Transmetohet nga Usame ibn Zejdi ﷺ‬.a. të ketë thënë: “I Dër­guari i All-llahut s.a.v.s na dërgoi në Hurek (lagje e fisit) të Xhuhej­nes, e ne herët në mëngjes u takuam në ujin e tyre. Unë dhe nje­­ri prej ensarëve e kapëm njërin prej tyre, e pasi e paaftë­suam, ai tha: “LA ILAHE IL-LALL-LLAH" (Nuk ka Zot tjetër përveç All-llahut). Atëherë, ensariu u përmbajt, kurse unë gjuajta me shigjetën time dhe e vrava. Kur u kthyem në Medinë, Pejgamberi s.a.v.s. më­soi për këtë ngjarje dhe më tha: “O Usame, a e vrave pasi ka thënë La ilahe il-lall-llah?" I thashë: “O i Dërguari i All-llahut, ai këtë e ka thënë për t'u mbrojtur." Pejgamberi s.a.v.s. më tha: “A e ke vra­rë pasi ka thënë La ilahe il-lall-llah?"Atëherë, këtë fjalë e ka përsë-ritur aq shumë, saqë dëshirova të mos e kisha pranuar Islamin deri atë ditë."

(Muttefekun alejhi)

E sipas një transmetimi: “Pastaj i Dërguari i All-llahut s.av.s. tha: “A tha La ilahe il-lall-llah dhe ti e vrave?" I thashë: “O i Dërguari i All-llahut, ai këtë e ka thënë nga frika prej ar­mës." Tha: “A mos ia hape zemrën e tij që ta dije a e ka thënë apo jo?!" Vazhdimisht e përsëriti, saqë dëshirova që Islamin ta kisha pranuar atë ditë."

FRIKA (HAUF)

All-llahu i Madhëruar thotë:

.".. Frikësomuni vetëm Mua!"

(el-Bekare, 40)

“Njëmend, hakmarrja e Zotit tënd është shumë e for­të."

(el-Buruxh, 12)

“Ja, ashtu dënon Zoti yt kur dënon qytetet që kanë bërë mizori. Dënimi i Tij është, njëmend, fort i dhemb-shëm. Në këtë ka, pa dyshim, argumente për atë që i fri­kë­sohet dënimit në botën tjetër; e ajo është ditë kur të gji­thë njerëzit do të tubohen dhe ajo është ditë e dësh­muar. Dhe ne e shtyjmë vetëm deri në një kohë të cak­tuar. Kur të vijë ajo ditë asnjë nuk do të flasë pa lejen e tij. Prej atyre do të ketë të mjerë dhe fatlumë. Sa u për­ket të këqinjve, ata do të jenë në zjarr, ku merret frymë rëndë."

(Hud. 102-106)

“All-llahu u bën vërejtje për pezmin e tij."

(Ali Imran, 28)

“Atë ditë, kur njeriu ik nga vëllai i vet. Edhe nga nëna edhe nga babai i vet. Edhe nga shoqja e vet dhe dje-mtë e vet. Atë ditë secilit njeri do t'i mjaftojë çështja e vet."

(Abese, 34-37)

“O njerëz, frikësojuni Zotit tuaj! Me të vërtetë dridhja e fundit (e Ditës së Kijametit) është ngjarje e madhe. Atë ditë kur shihni që secila femër me fëmijë për gjiri do ta lë atë, dhe secila shtatzënë do ta hedhë frytin e vet (dështojë) dhe do shohësh njerëz të dehur; e ata nuk janë të dehur, por dënimi i All-llahut është i tmerr­shëm."

(el-Haxhxh, 1-2)

“Kurse ai që i është frikësuar forcës së Zotit të vet, do të ketë dy Xhenete."

(err-Rrahman, 46)

“Do t'i qasen njëri-tjetrit duke e pyetur. Dhe duke thë­në: “Më herët kemi pasur kujdes në familjen tonë. E All-llahu na dhuroi mëshirë dhe na ruajti nga vuajtja në zjarr. Ne i jemi lutur edhe më parë, Ai është me të vër­tetë Bamirës dhe i Mëshirshëm."

(et-Tur, 25-28)

Për këtë temë ka shumë ajete të njohura. Qëllim jonë ka qenë që të ja­pim shenjë në disa prej tyre, dhe e bëmë. Sa u përket haditheve, po ash­tu janë shumë, por ne do t'i theksojmë vetëm disa prej tyre.

Suksesi është me ndihmën e All-llahut xh.sh.

Hadithi 402

Transmetohet nga Ibni Mes'udi ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Në atë ditë (Ditën e gjykimit) do të sillet Xhehenemi me shtatëdhjetë frerë dhe në çdo fre do të ketë nga shta­tëdhjetë engjëj që e tërheqin."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 411

Transmetohet nga Ebu Dherri ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Unë vërtet shoh atë që ju nuk e shihni. Qielli kri­­këllon dhe i takon (i ka hije) që të krikëllojë. Në të nuk ka vend në madhësi të katër gishtave e të mos ketë një engjëll me fytyrë në sexhde për All-llahun e Madhëruar. Pasha All-llahun, sikur të dinit ju çka di unë, do të qeshnit pak e do të qanit shumë dhe as që do të dëfreheshit me gratë në shtrat, por do të dilnit në rrugë dhe do të kërkonit ndihmën e All-llahut të Madhëruar."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadithi hasen)

Hadithi 413

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se ka thënë: “I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. e lexoi: “Atë ditë ajo (Toka) i tregon lajmet e veta." (ez-Zilzal,4), pastaj tha: “A e dini cilat janë lajmet e saj?" Thanë: “All-llahu dhe i Dërguari i Tij e dinë më së miri." Tha: “Laj­met e saj janë që të dëshmojë për secilin rob apo robëreshë se ç'ka­në punuar në sipërfaqen e saj dhe do t'i thotë: “Ke punuar këtë dhe këtë (filan punën), në filan ditë!' Ja, pra, këto janë lajmet e saj."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen sahih)

Hadithi 416

Transmetohet nga Aishja ﷺ‬.a. të ketë thënë: “E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: “Në Ditën e Gjykimit nje­rë­zit do të ringjallen të zbathur, të zhveshur dhe të pabërë sunet." Unë i thashë: “O i Dërguari i All-llahut, a meshkujt dhe femrat bashkë, të shikojnë në njëri-tjetrin?“ Tha: “Oj Aishe, gjendja (çështja) do të jetë aq e ashpër, saqë askujt nuk do t'i bie ndërmend ta shikojë tjetrin." Sipas një transmetimi tjetër: “Çësh-tja do të je­të më e rëndësishme sesa të shikojnë njëri-tjetrin."

(Muttefekun alejhi)

SHPRESA (ERR-RREXH'A)

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Thuaj: “O njerëzit e mi që keni bërë gabim ndaj ve­tes, mos e këputni shpresën te mëshira e All-llahut! All-llahu, me siguri do t'ua falë të gjitha mëkatet; Ai, një­mend, fal shumë dhe është i Mëshirshëm."

(ez-Zumer, 53)

."..A dënojmë Ne dikë tjetër përveç jobesimtarit?"

(Sebe'e, 17)

."..Neve na shpallet se dënimi pa dyshim do ta godasë atë që gënjen dhe shmanget (nga e vërteta)."

(Tâ Hâ, 48)

Dhe thotë:

."..Kurse mëshira Ime ngërthen çdo send."

(el-A'raf, 156)

Hadithi 418

Transmetohet nga Ebu Dherri ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “All-llahu i Madhëruar thotë: “Kush vjen me një vepër të mire, do të ketë shpërblim për të dhjetëfish e më tepër, kurse kush vjen me një vepër të keqe, do të ketë dënim vetëm sa një vepër, ose do ta fal. Kush më afrohet për një pëllëmbë, Unë i afro-hem për një kut; kush më afrohet një kut, Unë i afrohem atij një pash. Kurse kush më vjen duke ecur, Unë i shkoj atij duke vrapuar. Kush më takon Mua me mëkate sa madhësia e Tokës por nuk më shoqëron asgjë, do ta takoj Unë ate me po aq falje (magfiret)."

(Transmetom Muslimi)

Kuptimi i hadithit: “Kush më afrohet Mua me dëgjueshmëri ndaj Meje, Unë do t'i afrohem atij me mëshirën Time - dhe nëse ai e shton (dëgjueshmërinë) edhe Unë ia shtoj (mëshirën). Nëse ai më vjen duke ecur dhe nxiton në dëgjueshmëri, unë do t'i vij duke vrapuar, do të thotë: do ta kaploj atë me mëshirë dhe nuk do ta bëjë të nevojshëm që të ecë shumë për t'ia arritur që­llimit të tij." All-llahu i di të gjitha më së miri.

Hadithi 419

Transmetohet nga Xhabiri ﷺ‬.a. që ka thënë “Erdhi një beduin te Pej­gamberi s.a.v.s. dhe tha: “O i Dërguari i All-llahut, cilat janë dy veprat obliguese (që tërheqin pas shpërblim apo dënim në bo­tën tjetër)?" Pejgamberi s.a.v.s. tha: “Kush vdes duke mos i sho­që­ruar All-llahut asgjë, do të hyjë në Xhenet. Dhe kush vdes duke i shoqë-ruar All-llahut diçka, do të hyjë në Xhehenem."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 420

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s u nis (për rru­­gë), kurse Muadhi i kishte hipur (devesë - kalit) pas shpinës së Pej­gamberit, e ai i tha: “O Muadh!" (Muadhi) Tha: “Si urdhëron, o i Dër­gua­ri i All-llahut (Lebbejke ve sa'dejke)!" (Pejgamberi) Tha: “O Muadh!" Tha: “Si urdhëron, o i Dërguari i All-llahut" - tri herë - (Pej­gamberi) Tha: “Nuk ka asnjë njeri (rob) i cili dëshmon me zemër të sinqertë që nuk ka Zot tjetër përveç All-llahut dhe që Muhammedi është robi dhe i Dër­guari i Tij, e që të mos ia ketë ndaluar All-llahu atij Xhehenemin." (Muadhi) Tha: “O i Dërguari i All-lla­hut, a t'ua kumtoj këtë njerëzve që të gëzohen?" Tha: “Atë-herë, do t'i mbështeten." Muadhi këtë e kumtoi pak para vdekjes, nga fri­ka se do të bëjë mëkat për fshehjen e një diturie."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 421

Transmetohet nga Ebu Hurejra ose Ebu Se'id el-Hudrij ﷺ‬.a. (dyshon transmetuesi se cili prej këtyre të dyve: “Pasi u zhvillua beteja në Tebuk, i kaploi njerëzit uria, prandaj er­dhën te Pejgam-beri dhe thanë: “O i Dërguari i All-llahut, a na lejon t'i therim de-vetë tona e të ushqehemi me to dhe të lyhemi (me yndyrën e tyre për shkak të vapës)? I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. u tha: “Bëjeni." Pastaj erdhi Umeri ﷺ‬.a. dhe tha: “O i Dërguari i All-lla­hut, nëse e bën (lejon) këtë, do të na pakësohen devetë (dhe do të dobësohe-mi), por bëju thirrje që ta grumbullojnë pjesën e mbe­tur të ushqi-mit, pastaj lute All-llahun që ta begatojë, ndoshta All-llahu do ta bëjë atë të begatshëm." Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: “Mirë" pastaj kërkoi një qilim lëkurë, të cilin e shtroi. Pastaj kërkoi që t'ia sjellin ushqi­met që u kanë mbetur. Kështu, një njeri solli një grusht bukë misri, një tjetër solli një grusht hurma, kurse një tjetër grimca (të bukës) dhe kur të gjitha këto i tubuan në shtrojen e lëkurës, e gjithë kjo ishte një sasi e vogël ushqimi. Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s bëri një lutje (dua) për bereqet, e pastaj tha: “Merrni ushqim në enët tuaja." Dhe (njerë-zit) morën ushqim në enët e tyre ashtu që nuk lanë asnjë enë të ushtrisë pa e mbushur me ushqim. Hëngrën derisa u ngopën dhe në fund prapë mbeti ushqim. Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: “Dëshmoj dhe deklaroj se nuk ka zot tjetër përveç All-llahut dhe se unë jam i Dërguar i All-llahut. Nuk e takon All-llahu asnjë rob që i vjen me këto dyja (me shehadet), duke mos pasur kurrfarë dyshimi, e të jetë i penguar nga Xheneti."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 422

Transmetohet nga 'Itban ibn Maliku ﷺ‬.a. i cili ishte pjesëmarrës në betejën e Bedrit, se ka thënë: “Folësha me popullin tim Beni Sa-lim. Mua dhe ata na ndante një luginë. Kur binin shira (të mëdha) mua më bëhej vështirë të kaloja (deri) te xhamia e tyre, andaj erdha tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe i thashë: “Më është dobësuar të pamurit, kurse lugina e cila gjendet midis meje dhe popullit tim vër­shohet kur bien shira dhe më vështirësohet kalimi i saj, andaj do të dëshiroja që të vish e të falesh në një vend në shtëpinë time, të cilën unë do ta bëja faltore." I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i tha: “Do ta bëj këtë." Të nesërmen më erdhi i Dërguari i All-llahut me Ebu Bek­rin ﷺ‬.a., pasi që kaloi dita. I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. para derës kërkoi leje (për hyrje), unë i dhashë leje, e pasi hyri ende pa u ulur tha: “Ku dëshiron të falem në shtëpinë tënde?" Unë i tregova vendin ku dëshiroja të falet. I Dërguari s.a.v.s. aty qëndroi në këmbë, mori tekbir, kurse ne pas tij u radhitëm (në saf), ku ai i fali dy rekate. Pastaj dha selam e edhe ne pas tij. E mbajta në shtëpi për drake, të cilën ia përgatitëm nga mielli i fërguar me dhjam. Kur dëgjuan të afërmit, vendësit, fqinjët se i Dër­guari i All-llahut s.a.v.s. ndodhet në shtë-pinë time, u tubuan bu­rrat, saqë u mbush shtëpia plot. Një njeri tha: “Ç'bëri Maliku, nuk po e shoh: “Një tjetër tha: “Ai është dyfy-tyrësh, nuk e don All-lla­hun e as të Dërguarin e Tij!" I Dërguari i All-llahut tha: “Mos thuaj ash­tu, a nuk e sheh se ka thënë La ilahe il-lall-llah, duke dëshiruar me të kënaqësinë e All-llahut?" Ai njeriu i tha: “All-llahu dhe i Dër­guari i Tij e dinë më së miri, mirëpo sa na përket neve, pasha All-llahun, ne nuk e shohim dashurinë e tij, as të folurit e tij përveç se te munafikët!" Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: “Vër­tet, All-llahu ia ka ndaluar zjarrit (Xhehe-nemit) atë që thotë: La ilahe il-lall-llah, me të cilën dëshiron të arrijë kënaqësinë e All-llahut."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 425

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se ka thënë: “E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s duke thënë: “All-llahu e ka ndarë mëshirën e Tij në njëqind pjesë. Nëntëdhjetë e nëntë i ka mbajtur për Vete, kurse vetëm një pjesë e ka lëshuar në Tokë. Nga ajo pje­­së të gjitha krijesat mëshirohen mes veti, saqë edhe kafsha e ngre thundrën (këmbën) nga i vogli i saj nga frika se mos e lën-don." Kurse, sipas një transmetimi tjetër: “Vërtet All-llahu i ka një­qind mëshira (rahmete), dhe vetëm një prej tyre e ka lëshuar në mes xhinëve, njerëzve, kafshëve dhe insekteve. Me atë një mëshirë duhet në mes veti duhen dhe mëshirohen dhe me të egër-sira e do të voglin e saj. Kurse nëntëdhjetë e nëntë mëshirat e tjera All-llahu i ka lënë për mëshirë ndaj robërve të Tij në Ditën e Gjykimit."

(Muttefekun alejhi)

Kurse Muslimi transmeton nga Selman el-Farisiu ﷺ‬.a. se i Dër­guari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet All-llahu i Madhë­ruar ka njëqind mëshira; prej tyre një mëshirë është me të cilën më­shirohen krijesat mes veti, kurse nëntëdhjetë e nëntë për Ditën e Gjykimit." Kurse, në një transmetim tjetër: “Vërtet All-llahu i Madhëruar kur i ka krijuar Qiejt dhe Tokën, i ka krijuar edhe një­qind mëshira. Secila mëshirë mbulon mes Qiellit dhe Tokës. Ve­tëm një mëshirë e ka lëshuar në Tokë, me të cilën nëna e më­shi­ron fëmijën e saj, egërsirat dhe shpezët mëshiro-hen në mes veti, ndërsa në Ditën e Gjykimit do të plotësohet krejtësisht më­shira."

Hadithi 426

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s., duke rrëfyer nga Krijuesi i tij i Madhëruar, ka thënë: “Një rob bën një mëkat dhe thotë: “O All-llahu im, ma fal mëkatin tim" kurse All-llahu i Madhëruar do të thotë: “Robi im ka bërë një mëkat dhe e ka di­tur se e ka Krijuesin i cili e fal mëkatin, por edhe dënon për të." Pastaj kthehet dhe përsëri bën mëkat, e pastaj thotë: “O Zot, ma fal mua mëkatin", kurse All-llahu xh.sh. thotë: “Robi im bëri një mëkat, por e di se ka Krijuesin që e fal mëkatin, por edhe dënon për të." Pastaj kthehet dhe përsëri bën mëkat, dhe prapë tho­të: “O Zot, ma fal mua mëkatin", kurse i Lartmadhërishmi thotë: “Robi im bëri një mëkat, por e di se ka Krijuesin i cili e fal mëkatin, por edhe dënon për të. Unë tashmë, e kam falur robin tim, le të veprojë ç'të dojë!"

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 427

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Pasha Atë, në dorën e të cilit gjendet shpirti im, sikur ju të mos bënit mëkat, do t'ju zhdukte All-llahu dhe do të sillte një popull që bën mëkate, pastaj kërkon falje dhe All-llahu i Madhëruar i fal."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 428

Transmetohet nga Ebu Ejjub Halid ibn Zejdi ﷺ‬.a. se ka thënë: “E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s duke thënë: “Sikur ju të mos bënit mëkate, All-llahu do të krijonte krijesa që do të ga­bonin, e pastaj kërkojnë falje (bëjnë istigfar) dhe do të fallen."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 431

Transmetohet nga Muadh ibn Xhebeli ﷺ‬.a. se ka thënë: “Kisha i hi­pur në gomar pas Pejgamberit s.a.v.s. kur më tha: “O Muadh, a e di cila është e drejta e All-llahut ndaj robërve të Tij, dhe çka është e drejta e robërve ndaj All-llahut?" Thashë: “All-llahu dhe i Dër­gua­ri i Tij e dinë më së miri." Tha: “Vërtet, e drejta e All-llahut ndaj robërve është që ata ta adhurojnë dhe mos t'i shoqërojnë as­gjë, kur­se e drejta e robërve ndaj All-llahut është që mos t'i dëno-jë ata që nuk i shoqërojnë asgjë." Thashë: “O i Dërguari i All-llahut, a t'i për­­gëzoj njerëzit?" Tha: “Mos i përgëzo, që të mos mbështeten në të."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 432

Transmetohet nga el-Bera' ibn 'Azibi ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a. v.s. ka thënë: “Muslimani, kur të pyetet në varr, do të dëshmojë se nuk ka Zot tjetër përveç All-llahut dhe se Muhammedi është i Dërguari i Tij." Këtë e vërtetojnë Fjalët e All-llahut: “All-llahu do t'i forcojë besimtarët me fjalë të forta edhe në këtë edhe në atë botë." (Ibrahim, 27)

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 433

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet kur jobesimtari e bën një bamirësi, ai do të shpërb-lehet për të me furnizim (kënaqësi) të kësaj bote, kurse besimta-rit, All-llahu ia deponon shpërblimet për ahiret, kurse për këtë botë i jep furnizim sipas dëgjueshmërisë së tij." Në një trans-metim tjetër thuhet: “Vërtet All-llahu nuk e dëmton një besimtar për një ba­mirësi, i jep për të në këtë botë, por e shpërblen edhe në botën tjetër (ahiret). Kurse jobesimtari (kafiri) për bamirësinë e tij që e bën për All-llahun e Madhëruar shpërblehet me furnizim në këtë botë - ndaj kur të shkojë në botën tjetër nuk do të ketë asnjë ba­mirësi që të shpërblehet."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 434

Transmetohet nga Xhabiri ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Shembulli i pesë namazeve është si shembulli i një lumi që rrjedh shumë para derës së ndonjërit prej jush, në të cilin pas­trohet çdo ditë nga pesë here."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 436

Transmetohet nga Ibni Mes'udi ﷺ‬.a. se ka thënë: “Ishim me të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. afër dyzet veta në një kuba (shtëpi arabe e vogël, e rrumbullakët nga tenda) kur tha: “A jeni të këna­qur që të jeni një e katërta e xhenetlive?" Thamë: “Po." Tha: “A jeni të kënaqur që të jeni një e treta e xhenetlive?" Thamë: “Po." Tha: “Pasha Atë, në dorën e të cilit gjendet shpirti i Muhammedit, unë me siguri shpresoj që ju do të jeni gjysma e xhenetlive. Ngase në Xhenet nuk do të hyjë askush përveç atij që është musliman. Ju sot, kundrejt idhujtarëve, jeni sikurse qimja e bardhë në lëkurën e mëzatit të zi, ose sikurse qimja e zezë në lëkurën e mëzatit të kuq."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 443

Transmetohet nga Ebu Nexhih Amr ibn Abese es-Sulemiji ﷺ‬.a. se ka thënë: “Kurse unë isha në xhahilijet (periudha paraislame) konsi­de­roja se njerëzit janë në lajthitje dhe nuk janë asgjë, sepse ata adhuronin idhujt. Kur dëgjova për një njeri në Meke, i cili kumton lajme i hipa devesë dhe shkova tek ai. Ai njeri ishte i Dërguari i All-llahut s.a.v.s., që fshehej nga populli i vet, të cilët e ndiqnin dhe mundonin. Andaj, unë, duke u fshehur hyra tek ai në Mekke dhe i thashë: “Kush je ti?" Tha: “Unë jam Pejgamber (nebij­jun)." I thashë: “E ç'është pejgamberi?" Tha: “Mua më ka dërguar All-llahu." I thashë: “Me çka të ka dërguar?" Tha: “Më ka dërguar që të predikoj mbajtjen e lidhjeve familjare, thyerjen e idhujve dhe të njësohet All-llahu pa i shoqëruar asgjë." Thashë: “Kush ësh­të me ty në këtë rrugë?" Tha: “I liri dhe robi." Me të ishte Ebu Bekri dhe Bilali ﷺ‬.a. I thashë: “Unë, vërtet, do të pasoj ty." Tha: “Ti, vërtet, tani kurrë nuk do të mundesh, a nuk po e sheh gjen­djen time dhe të njerëzve të mi? Por, kthehu në shtëpi, dhe kur të dëgjosh se kam dalë publikisht, atëherë eja." Transmetuesi vazh­don: Tha: “Pastaj shkova në shtëpi, kurse i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. erdhi në Medine, dhe unë duke qenë tek familja ime, fillova të pyes për lajme. I pyesja njerëzit që vinin nga Medina, derisa er­dhi një grup prej medinasve që dhe u thashë: “Çfarë po bën ai njeriu që erdhi në Medine?" Thanë: “Njerëzit nxitojnë tek ai nga të gjitha anët, kurse populli i tij dëshiroi ta likuidojë, por nuk ia arritën." Pas­taj unë shkova në Medine, hyra tek ai dhe i thashë: “O i Dërguari i All-llahut, a po më njeh?" Tha: “Po, ti je ai që je takuar me mua në Meke" (Transmetuesi thotë:) I thashë: “O i Dërguari i All-llahut, më njofto nga ajo që të ka mësuar All-llahu, e që unë nuk e di. Më thuaj diçka për namazin." Tha: “Fale namazin e sabahut, pastaj prit mos fal namaz (nafile) derisa të lindë dielli dhe të ngrihet lart sa një shtizë. Kur lind dielli, lind në mes dy brirëve të djallit (dy yje kundrejt yllit Sqap - astr.) dhe atëherë atij (diellit) i bëjnë sexhde jobesimtarët. Pastaj fal një namaz, se vërtet ai namaz është publik dhe i arritshëm, derisa të bëhet hija e shtizës sa shtiza. Kur të shkurtohet hija maksimalisht, atëherë ndërpreje namazin ose mos fal namaz, sepse atëherë merr flakë Xhehenemi. Kur të zgja­tet hija, atëherë falu, sepse vërtet ai namaz është publik dhe i arri­tshëm derisa të falet ikindia, pastaj prapë ndër-preje faljen e namazit, derisa të perëndojë dielli, sepse ai perën-don në mes dy bri­rëve të djallit (koha e djallit) dhe atëherë atij i bëjnë sexhde jobe­simtarët." (Transmetuesi më tutje vazhdon) I thashë Pejgamberit: “O Pejgamber i All-llahut, më fol mua për abdestin" Tha: “Cilido prej jush që bën përgatitje për abdest, pastaj e shpërlan go­jën dhe hundën deri në thellësi, atëherë i bien mëkatet e fytyrës, të gojës dhe hundës së tij. Pastaj, kur ta lajë fytyrën e tij ashtu siç e ka urdhëruar All-llahu xh.sh., atëherë i bien mëkatet e fytyrës nëpër mjek­rën e tij bashkë me ujin. Pastaj i lan duart deri mbi bërryla, atë­herë i bien mëkatet e duarve bashkë me ujin nga majat e gish­tave. Pastaj, kur e fërkon kokën (me dorë të lagur), atëherë i bien më­katet e kokës bashkë me ujin nëpër majën e flokëve. Pastaj, kur lan këmbët deri tek zogu i këmbës, atëherë i bien mëkatet e këmbëve bashkë me ujin nga majat e gishtave. Pastaj, nëse ai ngrihet dhe falet, i shpreh lavdi All-llahut të Madhëruar, e falënde­ron dhe lavedron ashtu siç e meriton dhe e zbraz zemrën e tij për All-llahun xh.sh., do të lirohet prej mëkateve të tij ashtu siç ka qenë kur e ka lindur nëna e tij."

Kur ia rrëfen Amr ibn Abeseja (transmetuesi) këtë hadith Ebu Umamës, që ishte sahabij i të Dërguarit s.a.v.s., Ebu Umame i tha: “O Amr ibn Abese, shiko ç'po flet në një vend që ta ka mundësuar ky njeri?" Atëherë Amri i tha: “O Ebu Umame, unë jam i moshuar me vjet, dhe eshtrat më janë dobësuar, edhe exheli më është afru­ar, dhe unë nuk kam nevojë të gënjej për All-llahun e Madhëruar e as për të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. Po ta kisha dëgjuar këtë prej të Dërguarit s.a.v.s. vetëm një herë, apo vetëm dy herë, apo vetëm tri herë dhe numëroi deri në shtatë herë, nuk do të flisja kurrë, por unë e kam dëgjuar atë edhe më tepër se aq."

(Transmeton Muslimi)

RËNDËSIA - VLERA E SHPRESËS

All-llahu i Madhëruar, duke lajmëruar për robin e mirë thotë:

.".. Kurse unë çështjen time ia lë All-llahut. All-llahu, me të vërtetë i sheh njerëzit, dhe All-llahu e ruajti nga të këqijat dhe kurthat e tyre."

(Gafir, 44-45)

Hadithi 446

Transmetohet nga Xhabir ibn Abdull-llahu ﷺ‬.a. se ai e ka dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. tri ditë para se të vdesë duke thë­në: “Le të mos e gjejë vdekja asnjërin prej jush, e të mos ketë për All-llahun e Madhëruar mendim të mirë (shpresë)."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 447

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a. se ka thënë: “E kam dëgjuar të Dër­guarin e All-llahut s.a.v.s duke thënë: “All-llahu i Madhëruar thotë: “O biri i Ademit, derisa të më thërrasësh dhe të kërkosh ndihmë nga Unë, do të fal çka ke vepruar. O biri i Ademit, qofshin mëkatet e tua deri te vranësirat e qiellit dhe nëse kërkon falje nga Unë, do të të fal ty. O biri i Ademit, nëse tek Unë vjen me mëkatet më të mëdha gati sikur toka, pastaj më drejtohesh, duke mos më shoqëruar asgjë, do të vijë unë ty me falje po aq të madhe."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë se hadithi është hasen)

BASHKIMI MES FRIKËS DHE SHPRESËS

Dije, se për njeriun është më mirë kur është me shën­det të mirë, që të jetë në frikë dhe në shpresë dhe të jetë fri­ka e tij e barabartë me shpresën. Kurse në gjendje të sëmundjes është e dëshirueshme që të anojë shpresa. Dispozitat e sheriatit, tek­stet e Kur'anit dhe të Sunetit e konfirmojnë në mënyrë të qartë këtë.

All-llahu i Madhëruar thotë:

.".. Kurthën e All-llahut e kanë të siguruar vetëm nje­rëzit e humbur."

(el-A'raf, 99)

.".. Vetëm jobesimtarët e humbin shpresën në mëshi-rën e All-llahut."

(Jusuf, 87)

“Atë ditë kur disa fytyra do të zbardhen e disa do të nxihen."

(Ali Imran, 106)

."..Zoti yt është, me të vërtetë i shpejtë në dënim, por Ai është edhe shumë Mëshirëplotë."

(el-A'raf, 167)

“Pa dyshim të mirët janë në Xhenet, kurse mëkatarët me siguri në Xhehenem."

(el-Infitar, 13-14)

“Sa për atë, veprat e të cilit çojnë peshë, Ai është i kë­na­qur në jetë. Kurse ai, veprat e të cilit vijnë të lehta në peshojë, vendbanim do të kenë zjarrin."

(el-Karia, 6-9)

Ajete me këtë kuptim ka shumë. Aty bashkohet frika dhe shpre­sa në dy apo më shumë ajete të njëpasnjëshme, apo edhe brenda një ajeti. Ndërsa prej haditheve, janë:

Hadithi 448

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Sikur ta dinte besimtari se çfarë dënimi zotëron All-llahu, askush nuk do të shpresonte në Xhenetin e Tij, dhe sikur ta dinte jobesimtari se çfarë mëshire zotëron All-llahu, nuk do ta humbte shpresën nga Xheneti i Tij."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 449

Transmetohet nga Ebu Se'id el-Hudrij ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-lla­hut s.a.v.s. ka thënë: “Kur të përgatitet xhenazja dhe njerëzit e vej­në në krahët e tyre, nëse është i mirë do të thotë: “Nxitoni, nxitoni sa më parë të më lëshoni në varr!" Por nëse i vdekuri është jo i mirë, do të thotë: “Mjer unë ku po më ço­ni. Më ktheni!" Atë zë e dëgjon çdokush përveç njeriut! E sikur ai ta dëgjonte, do t'i binte të fikët."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 450

Transmetohet nga Ibni Mes'udi ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Secilit nga ju Xheneti i është më afër sesa li­dhës­ja e këpucës së tij e po ashtu edhe Xhehenemi."

(Transmeton Buhariu)

RËNDËSIA E TË QARIT NGA FRIKA E ALL-LLAHUT TË MADHËRUAR DHE NGA MALLI PËR TË

All-llahu i Madhëruar thotë.

“Dhe duke qarë bëjnë sexhde dhe ai leximi ua rrit res­pektin dhe frikën."

(el-Isra', 109)

Dhe thotë:

“A këtij fjalimi i çuditeni? Dhe qeshni e nuk qani (në vend se të qani)."

(en-Nexhm, 59-60)

Hadithi 451

Transmetohet nga Ibni Mes'udi ﷺ‬.a. se ka thënë: “Më ka thënë mua Pejgamberi s.a.v.s.: “Më lexo Kur'an!" I thashë: “O i Dërguari i All-llahut, të të lexoj ty, ndërsa ai ty po të shpallet? Tha: “Unë dë­shiroj ta dëgjoj prej tjetërkujt." Atëherë ia lexova atij suren en-Nisa, derisa erdha tek ky ajet: “Po ç'do të bëhet, atëherë, kur të sjellim dëshmitarë nga secili popull, e ty do të sjellim dëshmi­ta­rë kundër tyre?" (en-Nisa, 41) Tha: “Mjaft për tani." Kur u kthe­va nga ai, i pashë sytë që po i rridhnin lot."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 454

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Shtatë persona (lloje njerëzish) All-llahu do t'i vendosë nën hijen (mbrojtjen) e Tij, atë Ditë, ku nuk do të ketë hije (mbrojtje) tjetër përveç saj. Ata janë: Sunduesi i drejtë; i riu që ëshë rritur në ibadet dhe dëgjueshmëri ndaj All-llahut; njeriu zemra e të cilit është e lidhur me xhamitë; dy persona (shokë) të cilët në emër të All-llahut janë dashur, janë shoqëruar dhe të tillë janë nda­rë deri në vdekje; njeriu të cilin e thërret një grua autori­ta­tive dhe e bukur, kurse ky i përgjigjet se i frikësohet All-llahut; njeriu i cili e ndan sadakanë fshehurazi, saqë dora e majtë nuk di sa ndan e djathta, dhe një njeri i cili e përkujton All-lla­hun në vetmi dhe i mbushen sytë me lot."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 455

Transmetohet nga Abdull-llah ibn esh-Shihijr ﷺ‬.a. të ketë thënë: “I erdha të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s., ndërsa ai ishte duke u falur. Në gjoksin e tij dëgjohej një ushtimë, sikurse ushtima e ka­zanit kur zien nga të qarët."

(Hadith sahih, transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu)

VLERA E JETËS ASKETE (ZUHD) NË KËTË BOTË, INKURAJIMI PËR T'ﷻ‬ KËNAQUR ME PAK DHE VLERA E VARFËRISË

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Pa dyshim jeta në këtë botë i shëmbëllen ujit që ne e lëshojmë nga qielli me të cilin përzihen (ushqehen) bi­mët në tokë prej të cilave ushqehen njerëzit dhe kaf­shët. Ashtu që kur toka stoliset me petkun e vet dhe qën­diset, dhe kur banorët e saj mendojnë se ata janë zo­të­ruesit e saj, vjen urdhri ynë, natën ose ditën, dhe ne ato i bëjmë si të korrura, sikur të mos kishin qenë dje fare. Ja, ashtu ne në hollësi shkoqisim argumentet për popullin që mendon."

(Junus, 24)

“Sillja si shembull jetën e kësaj bote që është sikur uji që e lëshojmë ne nga qielli, me të cilin ushqehen bimët në tokë, e përsëri thahet e teret dhe e derdhin erërat. E All-llahu ka mundësi për çdo send! Pasuria dhe djemtë janë stoli e jetës së kësaj bote, por veprat e mira të vazh­dueshme janë më të mira si shpërblim nga Zoti yt dhe janë shpresa më e mirë."

(el-Kehf, 45-46)

“Ta dini se jeta në këtë botë është një lojë dhe zbavitje edhe stoli edhe gara ndërmjet jush në shtimin e pasurisë dhe të fëmijëve, si shembulli i shiut pas të cilit bima rritet që i mahnit jobesimtarët; ajo mugu-llon, por pas­taj e sheh të zbehtë e më vonë bëhet e tharë. Ndërsa në atë botë ka dënim të rëndë, edhe falje e kënaqësi të All-llahut. Jeta në këtë botë është vetëm një zbavitje e rrejshme."

(el-Hadid, 20)

“Njerëzve u është zbukuruar dëshira për epshe dhe dashuri për gratë, djemtë, dhe kuajt e bukur, bagëtitë dhe të mbjellat. Ajo është kënaqësi e jetës në këtë bo­të, por vendkthimi te All-llahu është më i mirë."

('Ali 'Imran, 14)

“O njerëz! Premtimi i All-llahut është, pa dyshim, i vër­te­të dhe kurrsesi mos t'ju mashtrojë jeta në këtë botë dhe le të mos ju gënjejë djalli në besimin tuaj në All-llahun."

(el-Fatir, 5)

“Ju preokupon shumimi i pasurisë. Derisa të shkoni në varre. Mirë, do ta merrni vesh! Edhe një herë ani! Me si­guri do ta dini! Po si jo! Sikur ta dinit, me siguri dhe me bindje."

(et-Tekathur, 1-5)

“Jeta në këtë botë s'është kurrgjë tjetër, përveç zba­vitje dhe lojë, vetëm bota tjetër është jetë e vërtetë, sikur ta dinin!"

(el-Ankebut, 64)

Ajetet mbi këtë temë janë të shumta dhe të njohura, ndërsa sa u përket haditheve, ato janë më shumë , prandaj do t'i theksojmë vetëm disa prej tyre:

Hadithi 467

Transmetohet nga el-Mustevrid ibn Shedadi ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Kjo botë (dunjaja) ndaj botës tjetër (Ahi­retit) është sikur kur njëri prej jush ta vendosë gishtin e tij në det, pastaj le të shikojë me çka i kthehet (nga uji i detit)."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 468

Transmetohet nga Xhabiri ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka­loi nëpër treg, kurse njerëzit ishin tubuar rreth tij. Pastaj kaloi pra­në një cjapi të ngordhur me veshë të vegjël, e kapi për veshi dhe tha: “Cili prej jush dëshiron ta marrë për një dirhem?" I thanë: “As­kush prej nesh nuk jep për të asgjë, çka mund të bëjmë me te?" Pastaj tha: “A doni të jetë juaji?" Thanë: “Pasha All-llahun, edhe të ishte i gjallë, ishte me të meta, me veshë të vegjël, e lëre më i ngordhur!" Atëherë tha: “Pasha All-llahun, kjo botë, vërtet për All-llahun është më e pavlefshme sesa ky (cjap) për ju."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 469

Transmetohet nga Ebu Dherri ﷺ‬.a. të ketë thënë: “Isha duke shkuar me Pejgamberin s.a.v.s. nëpër një tokë me gurë të zi në Medi­ne derisa u drejtuam nga Uhudi, atëherë më tha: “O Ebu Dherr." I thashë: “Si urdhëron, o i Dërguari i All-llahut!" Tha: “Nuk gë­zohem të kem ar sa ky Uhudi e të kalojnë tek tri ditë, e nga ai të mbetet vetëm një dinar, vetëm nëse kam të paguaj borxh, ose që me të t'u flas robërve të All-llahut (njerëzve) kështu, kështu dhe kësh­tu të jetë nga e djathta, nga e majta dhe nga prapa." Pastaj eci (Pejgamberi) dhe më tha: “Vërtet, ata që kanë shumë, në Ditën e Gjykimit do të kenë pak, përveç nëse thonë (veprojnë) me pasu­rinë kështu, kështu dhe kështu është edhe nga e djathta, nga e majta dhe nga prapa, por të këtillët janë pak." Pastaj më tha: “Qën­dro në atë vend, mos lëviz askund derisa të kthehem!" Pastaj u nis nëpër errësirë të natës derisa nuk dukej, atëherë dëgjova një zë të lartë, unë u frikësova se mos e sulmoi dikush Pejgamberin s.a.v.s. dhe dëshiroja t'i shkoj, mirëpo m'u kujtua fjala e tij “mos lëviz as­kund derisa të kthehem", andaj nuk lëviza derisa erdhi. Atëherë i thashë: “Unë dëgjova një zë, nga i cili u frikësova..". dhe ia shpje­go­va... ndërsa ai më tha: “A e ke dëgjuar?" I thashë: “Po." Tha: “Ai ishte Xhibrili, më erdhi dhe më tha: “Kush vdes prej umetit tënd duke mos i shoqëruar All-llahut asgjë, do të hyjë në Xhenet." I thashë: “A edhe nëse ka bërë prostitucion (zina) dhe nëse ka vjedhur? Tha: “Edhe nëse ka bërë prostitucion dhe nëse ka vjedhur."

(Muttefekun alejhi, ky citat është i Buhariut)

Hadithi 470

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Sikur të kisha ar sa është Uhudi, do të gëzo-hesha sikur të mos kalojnë tri ditë e tek unë të mos mbetet asgjë, përveç diçka për ta paguar borxhin."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 473

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se ka thënë: “Vërtet, unë i kam parë shtatëdhjetë sofistë (të varfërit që nuk kanë pasur shtë­pi, andaj kanë banuar në sofa të xhamisë gjatë kohës së alejhis-selamit) asnjëri prej tyre nuk kishte gunë (mbulesë të gjatë të trupit), por vetëm ndërresë (çarçaf për mbulimin prej mesit e te­posh­të) ose vetëm këmishë të thjeshtë të lidhur për qafe. Ato, disa-ve iu arrinin deri nën gjunj, kurse disave deri në nyell të këmbë­ve, të cilat e mbanin me dorë nga frika se mos u shihen vendet e turpshme (avreti)."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 477

Transmetohet nga en-Nu'man ibn Beshiri ﷺ‬.a. se ka thënë: “Umer ibn el-Hattabi ﷺ‬.a. foli për fitimin e njerëzve nga të mirat në këtë botë dhe tha: “Vërtet e kam parë të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. gjatë tërë ditës (me bark) të përkulur (nga uria), nuk kishte as hurma të këqija, që ta mbushte barkun e tij."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 478

Transmetohet nga Aishja ﷺ‬.a. se ka thënë: “Ndërroi jetë i Dër­guari i All-llahut s.a.v.s., kurse në shtëpinë (dhomën) time nuk kish­te asgjë që mund të hante ai që ka mëlçi (njeri, kafshë etj.) përveç pak elb në raftin tim, e mora dhe hëngra prej tij mjaft gjatë, pastaj e mata dhe ai u harxhua."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 483

Transmetohet nga Abdull-llah ibn Mes'udi ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Mos u thelloni (mos u merrni shumë) në pasuri të patundshme, që të mos dashuroheni me këtë botë."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë se është hadith hasen)

Hadithi 489

Transmetohet nga Ka'b ibn Maliku ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Dy ujq të uritur të cilët bien ndër dele nuk bëjnë më tepër dëm sesa lakmia e njeriut për pasuri dhe karrierë (auto­ritet) fesë së tij."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen sahih)

Hadithi 492

Transmetohet nga Ibni Abbasi dhe 'Imran ibn el-Husajni ﷺ‬.a. se Pej­gamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kam shikuar në Xhenet dhe kam pa­rë se shumica e xhenetlinjve janë të varfrit (e kësaj bote), dhe kam shikuar në Xhehenem dhe kam parë se shumica e tyre janë gra."

(Muttefekun alejhi, nga transmetimi i Ibni Abbasit, po ashtu e transmeton Buhariu nga transmetimi i Imran ibn el-Husajnit)

VLERA E URISË, E JETËS MODESTE DHE VLERA E MODESTISË NË NGRËNIE, PIRJE, VESHMBATHJE DHE NË DËFRIMET E TJERA TË SHPIRTIT SI DHE BRAKTISJA E KËNAQËSIVE

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Por pas atyre mbetën pasardhës të këqij, që e lanë nama­zin dhe u dhanë pas epsheve. Ata, mbase do të pë­sojnë. Përveç atyre që janë penduar dhe kanë besuar edhe kanë bërë vepra të mira. Atyre nuk do t'u bëhet kurrfarë e padrejte."

(Merjem, 59-60)

“Dhe doli para popullit të vet me stolitë e tij, e ata, që adhuronin jetën e kësaj bote, thoshin: -Eh sikur edhe ne të kishim atë që iu dha Karunit! Ai është, njëmend, fatlum. -Të mjerët ju - thoshin të diturit. -Për atë që be­son dhe bën vepra të mira, më i mirë është shpërbli-mi i All-llahut."

(el-Kasas, 79-80)

“Pastaj, atë ditë do të pyeteni patjetër për këna­qësi-të."

(et-Tekathur, 8)

“Kush e dëshiron këtë botë Ne kujt të duam i japim shpejt çka të dëshirojë, por pastaj i përgatisim Xhehe-nemin në të cilin do të digjet i turpëruar dhe i përu-lur."

(el-Isra, 18)

Ajetet për këtë temë janë të shumta dhe të njohura. Kurse ha­di­thet si vijon:

Hadithi 498

Transmetohet nga Ebu Se'id el-Makburij, nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se ky kaloi (njëherë) pranë disa njerëzve që kishin përpara një dele të pjekur dhe e thirrën, por ai refuzoi që të hajë duke thënë: “I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka shkuar nga kjo botë e nuk është ngo­pur me bukë të elbit."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 499

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a. se ka thënë: “Pejgamberi s.a.v.s. deri kur ka vdekur nuk ka ngrënë asnjëherë në tavolinë, as nuk ka ngrënë bukë të situr."

(Transmeton Buhariu)

Në një transmetim tjetër të tij thuhet: “E as që ka parë (pa­ra vetes) ndonjëherë dele të pjekur (me lëkurë), pasi që është përvëluar."

Hadithi 502

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. të ketë thënë: “I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. doli një ditë, a një natë, kur edhe Ebu Bekri dhe Ume­ri ﷺ‬.a. kishin dalë. Atëherë (Pejgamberi) tha: “Ç'ju ka shtyrë të dilni nga shtëpitë tuaja në këtë kohë?" Thanë: “Uria, o i Dërguari i All-llahut!" Tha: “Edhe mua, pasha atë në dorë të të Cilit është shpirti im, më ka nxjerrë (prej shtëpisë) ajo që ju ka nxjerrë juve. Çohuni!" Pastaj u ngritën me të dhe erdhën te një njeri prej ensa­rëve, mirëpo ai nuk ishte në shtëpi. Kur e pa (Pejgamberin) gruaja (e atij njeriu), tha: “Mirësevini, urdhëroni!" I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i tha: “Ku është filani (për të zotin e shtëpisë)?" Tha: “Ka shku­ar të na kërkojë ujë për pije." Në atë çast erdhi ensariu, shikoi të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. dhe dy shokët e tij, pastaj tha: “Fa­l­ënderimi i qoftë All-llahut, sot askush nuk ka mysafirë më të nder­shëm se unë!" Pastaj shkoi. Më pas erdhi me një kalavesh hurme në të cilën kishte hurma të njoma, të thata dhe të lëngëta (por të pjekura) dhe ju tha: “Urdhëroni, hani! Pastaj e mori bris-kun, kurse i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i tha: “Kujdes, mos e merr (mos e prej) atë që milet dhe jep qumësht!" Pastaj (ensariu) preu mish deleje nga i cili hëngrën, edhe nga kalaveshi me hurma të lloj-llojshme dhe pinë ujë.

Pasi hëngrën dhe pinë, i Dërguari i i All-llahut s.a.v.s. i tha Ebu Bekrit dhe Umerit ﷺ‬.a.: “Pasha Atë në dorë të të Cilit është shpirti im, në Ditën e Gjykimit do të pyeteni për këtë begati. Nga shtë­pia ju ka nxjerrë uria, pastaj nuk jeni kthyer derisa ju ka arri­tur kjo begati."

(Transmeton Muslimi)

(Pyetja në Ditën e Gjykimit ka të bëjë me llojet e begative, e jo si qortim. All-llahu e di më së miri. Në transmetimin e Tirmidhiut theksohet se ky ensarij quhej Ebu-l-Hejthem et-Tejhani).

Hadithi 504

Transmetohet nga Ebu Musa el-Esh'arij ﷺ‬.a. se ka thënë: “Aishja ﷺ‬.a. i nxori e na i tregoi dy ndërresa - këmishën dhe mbule-sën (e pje­sës së poshtme të trupit), të cilat ishin shumë të vrazhda e të tra­sha dhe tha: “Në këto të dyja ka ndë­rruar jetë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 505

Transmetohet nga Sa'd ibn Ebi Vekkasi ﷺ‬.a. se ka thënë: “Unë jam i pari i arabëve që kam gjuajtur shtizën në rrugë të All-llahut. Kemi qenë në betejë me të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. dhe nuk kemi pasur tjetër ushqim përveç fletëve të hublës dhe semurës (dy lloje drush të shkretëtirës), saqë ndonjëri prej nesh i nxirrte jashtë (kur e kryente nevojën) sikurse i hanë delet e që nuk përzihej (nga thatësia)."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 506

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “O All-llahu im, bëje Ti furnizimin e familjes së Mu­hammedit (në ushqim)."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 509

Transmetohet nga Aishja ﷺ‬.a. të ketë thënë: “Ndërroi jetë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s., kurse mburoja e tij ishte e depozituar te një çifut për 30 sa'a elb." (Sa': masë peshë e njohur, 3,332 kg)

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 511

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se ka thënë: “Vërtet i kam parë shtatëdhjetë sofistë (të varfër të cilët nuk kanë pasur shtëpi andaj kanë banuar në sofa të xhamisë gjatë kohës së Pejgamberit), asnjëri prej tyre nuk kishte gunë (mantel), por vetëm ndërresë (çar­çaf për mbulimin prej mesit e teposhtë), ose vetëm këmishë të thjesh­të të lidhur për qafe. Ato disave iu arrinin deri nën gjunj, kur­se disave deri në zog të këmbëve, të cilat i mbanin me dorë nga fri­ka se mos u shihen vendet e turpshme (avreti)."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 512

Transmetohet nga Aishja ﷺ‬.a. se ka thënë: “Shtrati i të Dër­gua­rit s.a.v.s. ka qenë prej lëkurës, i mbushur me palmë."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 515

Transmetohet nga Ebu Umameje ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “O biri i Ademit, nëse e shpenzon tepricën (e pa­su­risë), më mirë është për ty, kurse nëse e mban, është më keq për ty. Askush nuk të qorton nëse jeton në mënyrë modeste. Dhe fi­llo (me rastin e shpenzimit) prej atyre që je i obliguar t'i furni­zosh."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen sahih)

Hadithi 516

Transmetohet nga Ubejdullah ibn Mihsan el-Ensarij el-Hatmij ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Kush gdhihet prej jush i sigurtë në shpirtin e tij, i shëndoshë në trupin e tij dhe ka ushqim për një ditë, është sikur t'i jetë dhënë krejt bota."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen)

Hadithi 517

Transmetohet nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-'Asi ﷺ‬.a. se i Dër­guari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Ka shpëtuar ai që është bërë musliman, ka furnizim (vetëm) aq sa i nevojitet dhe e ka bërë All-llahu të kënaqur me atë që i ka dhënë."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 518

Transmetohet nga Ebu Muhammed Fedalete ibn Ubejd el-Ensarij ﷺ‬.a. se e ka dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s duke thënë: “I lumi ai që është udhëzuar në Islam, jetesën e ka të mjaftueshme dhe është i kënaqur (me atë që ka)."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen sahih)

Hadithi 519

Transmetohet nga Ibni Abbasi ﷺ‬.a. se ka thënë: “I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. rregullisht i ka kaluar netët i uritur (pa ngrënë), edhe familja e tij nuk kanë pasur darkë, kurse buka e tyre më së shumti ka qenë prej elbit."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen sahih)

MODESTIA, THJESHTËSIA DHE EKONOMIZIMI NË JETESË DHE NË SHPENZIME SI DHE QORTIMI I LYPJES PA NEVOJË

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Në tokë nuk ka asnjë qenie të gjallë e të mos e ketë ushqimin tek All-llahu."

(Hud, 6)

“Të varfërit që janë të angazhuar në rrugë të All-llahut dhe nuk mund të punojnë tokën, i painformuari i kons­I­deron këta si të pasur, për shkak të modestisë së tyre (varfanjakëve). Do t'i njohësh sipas pamjes së tyre, ata nuk u mërziten njerëzve duke lypur."

(el-Bekare, 273)

“Edhe ata, të cilët kur shpenzojnë nuk shpërderdhin e as nuk janë tepër dorështrënguar; por, në këtë mbajnë mesataren."

(el-Furkan, 67)

“Kurse exhinët dhe njerëzit nuk i kam krijuar për tjetër vetëm se të më adhurojnë. Nuk kërkoj prej tyre furnizim as që dëshiroj të më ushqejnë."

(edh-Dharijat, 56-57)

Ndërsa sa u përket haditheve, shumica e tyre u theksuan në dy kapitujt paraprak, kurse prej të patheksuarave ja disa:

Hadithi 527

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Nuk është pasuria në shumë mall, por pasuri e mirëfilltë është pasuria e shpirtit."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 529

Transmetohet nga Hakim ibn Hizam ﷺ‬.a. të ketë thënë: “Kërko­va nga i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe ai më dha. Pastaj prapë i kërkova dhe ai prapë më dha. Dhe përsëri i kërkova dhe ai përsëri më dha. Pastaj më tha: “O Hakim, vërtet kjo pasuri është e kënd­shme (për sy) dhe e ëmbël (për zemër), andaj kush e merr me buja­ri do të begatohet, kurse kush e mban me kryelartësi, nuk do të be­ga­tohet. I atilli do të jetë si ai që ha e nuk ngopet. Dhe dora e epërme është më e mirë se dora e poshtme." Hakimi thotë: “Pastaj i thashë: “Pasha Atë që të ka dërguar me të Vërtetën, unë prej askujt pas teje nuk do të pranoj asgjë deri të ndahem prej kësaj bote." Njëherë Ebu Bekri ﷺ‬.a. e ftoi Hakimin për t'ia dhënë ndonjë dhuratë, por ky refuzoi të pranojë gjë prej tij. Pastaj, po ashtu, edhe Umeri ﷺ‬.a. e ftoi t'i jape, por ky e refuzon. Pastaj (Umeri) tha: “O musli­manë, bëhuni dëshmitarë për Hakimin se po ia ofroj të drejtën (pje­sën) e tij që ia ka caktuar All-llahu në këtë plaçkë (lufte) dhe se ai (Hakimi) po e refuzon." Hakimi prej asnjë njeriu nuk ka pranuar as­gjë pas Pejgamberit s.a.v.s. derisa vdiq."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 531

Transmetohet nga Amr ibn Taglibi ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. solli një pasuri apo robër (lufte) dhe i ndau. Disa njerëzve u dha kurse disave jo, andaj i shkoi lajmi se ata që nuk u dha u hidhë­ruan dhe e qortuan. (Pejgamberi u ngrit dhe pasi) E falënderoi dhe e lavdëroi All-llahun dhe tha. “Pasha All-llahun, unë i kam dhënë ndo­një njeriu kurse ndonjë e kam lënë. Atë që e kam lënë, e dua më shumë se atë të cilit i kam dhënë. Unë, vërtet, u kam dhënë disave, sepse kam parë në zemrat e tyre mosdurim, mospajtim dhe shqe­tësim, kurse i kam lënë disa njerëz që All-llahu ua ka bërë zemrat të pasura dhe të hajrit. Prej këtyre është Amr ibn Taglib." Amr ibn Tag­libi ka thënë: “Pasha All-llahun, më tepër kam dashur atë fjalë të të Dërguarit s.a.v.s. sesa pasurinë më të çmueshme."

(Transmeton Buhariu)

INKURAJIMI I NGRËNIES NGA PUNA E DORËS SË TIJ DHE RUAJTJA NGA LYPJA DHE EKSPOZIMI I PRANIMIT TË NDIHMAVE

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Dhe kur të kryhet namazi atëherë shpërndahuni nëpër tokë dhe kërkoni mirësinë e All-llahut."

(el-Xhum'a, 10)

Hadithi 546

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thë­në: “Davudi alejhis selam nuk është ushqyer përveçse nga puna (fi­timi) me dorë të vet."

(Transmeton Buhariu)

BUJARIA, ZEMËRGJERËSIA DHE SHPENZIMI NË VEPRA TË MIRA DUKE QENË I BINDUR NË ALL-LLAHUN E MADHËRUAR

All-llahu i Madhëruar thotë:

.".. Çkado që ju të jepni (dhuroni) Ai atë e kompe-nson."

(Sebe', 39)

.".. Çkado që shpenzoni nga mirësia, e keni për vete dhe çkado që t'u jepni të tjerëve le të jetë vetëm për hir të All-llahut dhe ajo që e shpenzoni për të mirë, do t'ju kompensohet dhe nuk do të jeni të dëmtuar."

(el-Bekare, 272)

.".. Dhe çkado që jepni për të mirë, All-llahu me siguri e di."

(el-Bekare 273)

Hadithi 555

Transmetohet nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-Asi ﷺ‬.a. se një njeri e pyeti të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s.: “Cili Islam është më i mirë? Tha: “Ta ushqesh tjetrin dhe t'i japësh selam të njohurit e të pa­njo­hurit."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 556

Transmetohet nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-'As ﷺ‬.a. (po ashtu) se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Ekzistojnë dyzet (40) mi­rësi; më e larta është t'i jepet dikujt dhia (që të shërbehet me qumështin e saj e pastaj t'ia kthejë). Kushdo që e bën një prej kë­ty­re mirësive, duke shpresuar shpërblim dhe me besim në të prem­tuarën (e All-llahut), All-llahu i Madhëruar për të do ta dërgojë në Xhenet."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 557

Transmetohet nga Ebu Umame Sudejj ibn 'Axhlani ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “O biri i Ademit, ti nëse e shpenzon tepricën, më mirë është për ty, kurse nëse e mban, është më keq për ty. Askush nuk të qorton nëse jeton në mënyrë modes­te. Dhe fillo (me rastin e shpenzimit) prej atyre që je i obliguar t'i furnizosh. Dora e epërme është me e mirë se dora e poshtme."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 559

Transmetohet nga Umeri ﷺ‬.a. të ketë thënë: “E ndau i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. një ditë një pasuri, e unë i thashë: “O i Dërguari i All-llahut, të tjerët veç këtyre kanë pasur më shumë të drejtë në te!" Tha: “Këta më kanë vënë në pozitë që të zgjedh; o të kërkojnë tepër e t'u jap, o të më cilësojnë si koprrac, (u dhashë më tepër) e unë nuk jam koprrac."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 564

Transmetohet nga Esma, bija e Ebu Bekër es-Siddikut ﷺ‬.a., se ka thënë: “Më ka thënë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: “Mos u bëj kop­rrace, pastaj All-llahu ashtu vepron ndaj teje." Në një trans-metim tjetër: “Shpenzo, ndihmoju të tjerëve apo flijo dhe mos regjistro (çka bëjnë të tjerët), pastaj edhe për ty t'i regjistron All-llahu. Mos mbaj mend (çka punojnë ose flasin), se pastaj edhe All-llahu vepron ndaj teje ashtu."

(Muttefekun alejhi)

ALTRUIZMI DHE JOEGOIZMI

All-llahu i Madhëruar thotë:

.".. Dhe u japin përparësi, madje edhe kur kanë nevojë për vete."

(el-Hashr, 9)

“Dhe ushqejnë me bukë për hir të Tij të varfrin, bonja­kun dhe të robëruarin."

(ed-Dehr, 8);

dhe ajete të tjera.

Hadithi 570

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Ushqimi i përgatitur për dy është i mjaftueshëm edhe për tre, kurse ushqimi i përgatitur për tre mjafton për katër."

(Muttefekun alejhi)

Në një transmetim të Muslimit nga Xhabiri ﷺ‬.a. thuhet se Pej­gam­beri s.a.v.s. ka thënë: “Ushqimi i njërit u mjafton dyve, ushqi­mi i dyve u mjafton katërve, kurse ushqimi i katërve mjafton për tetë."

Hadithi 571

Transmetohet nga Ebu Se'id el Hudrij ﷺ‬.a. se ka thënë: “Duke qenë njëherë në rrugë me Pejgamberin s.a.v.s, erdhi një njeri i hipur në kafshën e tij. Filloi ta hedhë shikimin e tij majtas dhe djath­­tas, atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: “Kush ka tepër kafshë për kalërim, le t'i japë atij që nuk ka, kush ka tepër ushqim (të rrugës), le t'i japë prej tij atij që nuk ka ushqim", dhe i për­mendi llojet e ndryshme të pasurisë, saqë vërejtëm se askush prej nesh nuk ka të drejtë në tepricë."

(Transmeton Muslimi)

VLERA E PASURISË SË ATIJ QË ËSHTË FALËNDERUES (ALL-LLAHUN), I CILI E FITON DHE E SHPENZON PASURINË SIÇ ËSHTË PARAPARË (FETARISHT)

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Sa i përket atij që jep edhe ruhet. Edhe e dëshmon më të bukurën. Atij do t'ia lehtësojmë (rrugën) për lehtësim."

(el-Lejl, 5-7)

“Do të jetë larg tij ai që ruhet. Ai që jep (sadaka) nga pasuria e vet, e pastrohet. Dhe jo atij prej të cilit do të shpër­blehet me ndonjë dhunti. Por vetëm që të përfi­to­jë afërsinë e Zotit të vet të lartmadhërishëm. Dhe ai, pa mëdyshje, do të kënaqet."

(el-Lejl, 17-21)

“Bukur është kur jepni lëmoshë haptazi, por ëshë më mi­rë për ju nëse ua jepni të varfërve fshehurazi. Dhe Ai do t'ua falë disa vepra tuaja të këqija. All-llahu është i informuar se ç'bëni."

(el-Bekare, 271)

“Nuk do të arrini mirësinë e plotë derisa të mos ndani një pjesë të asaj që e keni më të dashur. Ju çkado qoftë të ndani, ani, All-llahu me siguri e di atë."

(Ali 'Imran, 92)

Ajetet mbi vlerën e shpenzimit në dëgjueshmëri të All-llahut janë të shumta dhe të njohura.

Hadithi 578

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se të varfrit e muhaxhirëve erdhën tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe i thanë: “Pasanikët na i morën gradat e larta dhe shpërblimin e përhershëm!" (Pejgam-beri) Tha: “Ç'është ajo?" Ata thanë: “Ata falin namaz si ne, agjë-rojnë si ne, ata ndajnë sadaka, kurse ne nuk mundemi, ata lirojnë robër, kurse ne nuk mundemi." Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a. v.s. u tha: “A doni t'ju mësoj diçka me çka do t'i arrini ata që ju kanë kalu­ar dhe do t'i tejkaloni ata që janë pas jush dhe nuk do të je­të askush më i vlefshëm se ju, përveç atij që vepron sikur ju?" Tha­në: “Gjithsesi, o i Dërguari i All-llahut!" Tha: “Shqiptoni tesbih (sub­ha­nall-llah, Lavdi All-llahut), tekbir (All-llahu ekber: All-llahu është më i Madhi) dhe tahmid (Elhamduli-l-lah: Falënderimi All-llahut) pas çdo namazi nga 33 herë." (Pas një kohe) ﷻ‬ kthyen tek i Dërguari i All-llahut të varfrit e muhaxhirëve dhe i thanë: “Kanë dëgjuar vëllezërit tanë pasanikë se ç'po veprojmë dhe ata po bëj­në të njëjtën!" I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: “Ajo është prej shpër­blimit të All-llahut, që ia jep kujt të dojë."

(Muttefekun alejhi)

Këtë citat e transmeton Muslimi. All-llahu e di më së miri.

PËRKUJTIMI I VDEKJES DHE SHKURTIMI I SHPRESËS

All-llahu i Madhëruar thotë.

“Çdo qenie e gjallë do ta përjetojë vdekjen, dhe vetëm në Ditën e kijametit do të fitoni në tërësi shpërblimet tuaja. Kush do të jetë i larguar nga zjarri dhe i futur në Xhenet ai ka arritur sukses, sepse jeta në këtë botë nuk është asgjë tjetër veçse kënaqësi mashtruese."

(Ali Imran, 185)

."..Kurse njeriu nuk e di se ç'do të bëjë nesër dhe as­kush nuk e di se në ç'vend do të vdesë."

(Lukman, 34)

.".. E kur u vjen çasti për asnjë moment nuk munden as ta vonojnë e as ta shpejtojnë."

(en-Nahl, 61)

“O besimtarë, pasuria dhe fëmijët tuaj të mos ua lar­goj­në vëmendjen nga All-llahu. Kush bën ashtu, hej, ata janë të humbur. Dhe shpërndani prej asaj që ne ju fur­nizojmë, para se t'i vijë vdekja ndonjërit prej jush, e të thotë: “O Zot, sikur të më presësh edhe pak do të jap lëmoshë dhe të bëhem nga të mirët." All-llahu, me siguri nuk do t'ia vonojë askujt kur t'i vijë momenti i vet, dhe All-llahu e di mirë se çka punoni."

(el-Munafikun, 9-11)

“Kur dikujt prej tyre i vjen vdekja, ai thërret, “O Zoti im, më kthe, mbase do të bëj ndonjë vepër të mirë në atë që e kam lëshuar! Kurrë! Kjo është fjalë që do ta flasë Ai e prapa tyre do të ketë një pengesë deri në di­tën kur do të ringjallen. E kur të fryhet në sur, atëherë nuk do të ketë lidhje familjare ndërmjet atyre as që do të pyesin për njëri-tjetrin. Kujt i peshojnë më rëndë (vep­rat e mira) ata do të jenë të shpëtuar. Kurse ata, veprat e të cilëve nuk peshojnë, ata e kanë humbur vet­ve­ten në Xhehenem, ku do të mbesin përgjithmonë. Zja­rri do t'ua djegë atyre fytyrat dhe do të mbesin aty dhëmbzgërdhirë. Po a nuk ju janë lexuar ajetet e mia, dhe ju i mohonit?! “O Zoti ynë, - do të thonë, - na ka mun­­­dur mjerimi ynë prandaj jemi bërë popull i humbur. Zoti ynë, na shpëto prej tij (mjerimit), e nëse prapë bëj­­më keq, atëherë, me të vërtetë ne jemi kriminelë." Rr­ini aty dhe asgjë mos më flisni, - u thotë Ai. Ka pasur një grup nga robërit e mi që thonë: “O Zoti ynë! Ne be­suam, prandaj na fal dhe na mëshiro se Ti je më i miri i Më­shiruesve!" Ju i keni marrë për tallje, si të magjep­sur, saqë patët harruar vërejtjen time dhe i keni përqe­shur. Sot Unë i kam shpërblyer për atë që kanë duruar, ata me të vërtetë kanë arritur ç'kanë dëshiru-ar. Po sa vjet keni kaluar në tokë? - do të pyesë Ai. Kemi kaluar një di­të ose një pjesë të ditës - do të përgjigjen. Pyeti ata që kanë numëruar. Po si! - do të thotë Ai, - kohë të shkur­tër keni kaluar, sikur vetëm ta dinit! A keni men­duar se ju kemi krijuar kot dhe se nuk do të ktheheni te ne?"

(el-Mu'minun, 99-115)

“A nuk është koha që besimtarëve t'u zbutet zemra kur përmendet All-llahu dhe çka ka zbritur nga e vërteta (Kur'­ani), e të mos jenë sikur ata të cilëve qysh më he­rët u është dhënë Libri. Atyre u është zgjatur koha, an­daj zemrat e tyre janë bërë të ashpra, dhe shumica prej tyre janë të mbrapshtë."

(el-Hadid, 16)

Ajetet mbi këtë temë janë të shumta dhe të njohura.

Hadithi 579

Transmetohet nga Ibni Umeri ﷺ‬.a. se ka thënë: “Më kapi i Dër­gua­ri i All-llahut s.a.v.s. për krahu dhe më tha: “Jeto në këtë botë si të jesh i huaj ose udhëtar." Kurse vetë Ibni Umeri ﷺ‬.a. thonte: “Kur të ngrysesh, mos e prit mëngjesin, kurse kur të gdhihesh, mos e prit mbrëmjen. Derisa je i shëndoshë, përgatitu për sëmundje, kur­se gjatë jetës, përgatitu për vdekje."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 581

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a. të ketë thënë: “Pejgamberi s.a. v.s. i bëri disa vija, pastaj tha: “Këto (vija) janë shpresa e njeriut (për jetë të gjatë), kurse kjo është exheli. Pastaj duke qenë ashtu në këtë gjendje, e bëri një vijë edhe më të shkurtër."

(Transmeton Buhariu)

PREFERIMI I VIZITËS SË VARREZAVE PËR MASHKUJ DHE ÇKA THOTË VIZITORI

Hadithi 588

Transmetohet nga Burejde ﷺ‬.a. se ka thënë: “Pejgamberi s.a.v.s. i ka mësuar që, kur t'i vizitojnë varrezat, të thonë: “Paqja dhe shpëtimi qofshin mbi ju, o banorë të këtyre shtëpive, që jeni be­sim­tarë dhe muslimanë. Edhe ne, nëse do All-llahu, do të vijmë te ju. Kërkojmë nga All-llahu për ne dhe për ju falje."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 589

Transmetohet nga Ibni Abbasi ﷺ‬.a. të ketë thënë: “Kaloi i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. pranë varrezave në Medine, pastaj u kthye me fytyrë nga ata dhe tha: “Paqja dhe shpëtimi qofshin mbi ju, o banorë të këtyre varrezave. All-llahu na faltë neve dhe juve. Ju jeni të parët tanë, kurse ne së shpejti pas jush."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen)

MOSPREFERIMI I DËSHIRËS TË VDEKJES PËR SHKAK TË NDONJË FATKEQËSIE QË E GODET NJERIUN, PËRVEÇ NËSE BËHET NGA FRIKA E SPEKULLIMEVE NË FE

Hadithi 592

Transmetohet nga Kajs ibn Ebu Hazimi të ketë thënë: “Hymë te Habbab ibn el-Eretti ﷺ‬.a. për ta vizituar që u pat djegur me shta-të djegie (vende), e ai tha: “Vërtet shokët tanë, që kanë vdekur, kanë shkuar dhe kjo botë aspak nuk ua ka munguar (shpërblimin), kurse ne kemi grumbulluar aq pasuri sa nuk kemi vend t'i vendosim, përveç në dhé, dhe sikur të mos na kishte ndaluar Pejgamberi s.a.v.s. që ta dëshirojmë vdekjen, unë do ta dëshiroja." Pastaj, kur i erdhëm herën tjetër, ai po e ndërtonte një mur për vete dhe tha: “Vërtet, muslimani do të shpërblehet për çdo gjë që e harxhon, përveç atë që e fut në këtë dhe."

(Muttefekun alejhi)

Këtë citat e transmeton Buhariu.

PËRKUSHTIMI - DEVOTSHMËRIA DHE LARGIMI I DYSHIMEVE

All-llahu i Madhëruar thotë:

.".. E keni konsideruar imtësi, por ajo tek All-llahu ësh­të e madhe."

(en-Nûr, 15)

“Sepse Zoti yt është njëmend në pritë."

(el-Fexhr, 14)

Hadithi 595

Transmetohet nga en-Nevvas ibn Sem'ani ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Bamirësi është sjellja dhe karakteri i mirë, kurse mëkat është ajo çka mendon në vetvete, e nuk dëshiron që ta dinë njerëzit."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 597

Transmetohet nga Ebu Sirvea Ukbe ibn el-Harithi ﷺ‬.a. se ai u martua me vajzën e Ebu Ihab ibn Azizit, pastaj erdhi një grua dhe i tha: “Unë i kam dhënë gji Ukbës dhe asaj me të cilën është mar­tu­ar." Ukbeja i tha asaj: “Unë nuk e di se ti më ke dhënë gji, e as që ti më ke informuar për këtë." Pastaj i hipi (kafshës për hipje) dhe er­dhi në Medine tek i Dërguari s.a.v.s. dhe e pyeti. I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: “Si jo, pasi që është thënë!" Pastaj Ukbe e shkurorëzoi atë dhe ajo u martua me tjetër burrë."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 598

Transmetohet nga Hasan ibn Aliu ﷺ‬.a. se ka thënë: “Kam mbajtur në mend nga i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: “Largoju asaj që të duket e dyshimtë, ndërsa përmbaju asaj ku nuk je i dyshim-të."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen sahih)

PREFERIMI I IZOLIMIT NGA DEVIJIMI I NJERËZVE GJATË KOHËS APO FRIKA PREJ ÇRREGULLIMEVE NË FE, RËNIA NË HARAM DHE NË GJËRA TË TJERA TË DYSHIMTA

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Prandaj, shpejtoni te All-llahu, unë nga ai jam (i dër­guar) t'iu tërheq vërejtjen haptazi."

(edh-Dharijat, 50)

Hadithi 604

Transmetohet nga Ebu Se'id el-Hudrij ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Së shpejti do të vijë koha kur muslimanit do t'i jenë pasuria më e mirë delet me të cilat do të shkojë nëpër majë të bjeshkëve dhe pas rrjedhave të ujit, duke ikur me fenë e tij nga sprovat e ndryshme."

(Transmeton Buhariu)

VLERA E SHOQËRIMIT ME NJERËZ, SHKUARJA NË TUBIMET DHE XHEMATET E TYRE, NË VENDET E MIRËSISË, NË TUBIMET E MËSIMIT DHE TË DHIKRIT ME TA, VIZITA E TË SËMURËVE TË TYRE, SHKUARJA NË XHENAZET E TYRE, NDIHMA E TË NEVOJSHMËVE, UDHËZIMI I TË PADISHMËVE DHE DOBI TË TJERA PËR ATË QË ËSHTË NË GJENDJE TË URDHËROJË PËR TË MIRË DHE TË NDALOJË NGA E KEQJA, PËRMBAJTJA E VETVETES NGA MUNDIMI (TË TJERËT) DHE DURIMI NË MUNDIME (NGA TË TJERËT)

Dije, se shoqërimi me njerëz në mënyrën e sipërtheksuar është i lavdëruar, sepse ashtu ka vepruar edhe vetë i Dërguari i All-llahut, por edhe të gjithë Pejgamberët e tjerë, salavatull-llahi ve selam-uhu alejhim, pastaj hulefaurr-rrashidinët, sahabët e tjerë, tabiinët dhe di­je­tarët e të zgjedhurit e muslimanëve pas tyre. Kjo ka qenë rruga dhe drejtimi në të cilin kanë ecur shumica e tabiinëve, këtë e kanë re­komanduar Shafi'iju, Ahmedi dhe shumica e fukahave ﷺ‬.a.

(Për të gjitha këto tema ekzistojnë kapitujt të veçantë në këtë li­bër, ndaj këtu do të lëshohet theksimi i ajeteve dhe haditheve në detaje.)

Do të kufizohemi vetëm në theksimin e një ajeti kur'anor për të parë dhe kuptuar rëndësinë e shoqërimit ndërmjet masave njerë­zore. All-llahu i Madhëruar thotë:

“Ndihmojeni njëri-tjetrin në bamirësi dhe devotshmëri."

(el-Maide, 2)

PËRULËSIA DHE AFËRSIA NDAJ BESIMTARËVE

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Dhe bëhu më i afërt ndaj besimtarëve që të pasojnë!"

(esh-Shuara, 215)

“O besimtarë, nëse dikush prej jush i shmanget fesë së vet, ani, se All-llahu në vend të tyre do të sjellë njerëz që i do Ai dhe që e duan Atë; të përulur ndaj besimta­rë­ve dhe kryelartë ndaj jobesimtarëve."

(el-Maide, 54)

“O njerëz, Ne ju kemi krijuar juve prej një mashkulli dhe një femre dhe ju kemi bërë popuj e fise që ta njihni njëri-tjetrin. Më fisniku tek All-llahu është ai i cili më së shumti i ruhet Atij."

(el-Huxhurat, 13)

“Prandaj mos mburreni fort me vetveten. Ai e di më mi­rë atë që ruhet."

(en-Nexhm, 32)

“Banorët e Fortifikatës do t'i thërrasin njerëzit, të cilët do t'i njohin sipas karakteristikave të tyre, dhe do t'u tho­në: “Nuk u bëri kurrfarë dobie tu­bimi juaj e as men­djemadhësia. A janë këta, për të cilët keni bërë be se nuk do t'i mbërrijë mëshirë e All-llahut? Hyni në Xhenet, për ju nuk ka frikë dhe ju mos u brengosni fare!"

(el-A'raf, 48-49)

Hadithi 609

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a. se kaloi pranë famijëve dhe u dha selam, pa­staj tha: “Kështu ka vepruar Pejgamberi s.a.v.s."

(Mutefekun alejhi)

Hadithi 610

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a. se ka thënë: “Sikur ndonjë robë­re­shë e Me­dinës të kërkonte nga Pejgamberi s.a.v.s. (ndonjë ndihmë a shërbim), do të shkonte për të ku të dojë (ajo)."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 611

Transmetohet nga el-Esved ibn Jezid se ka thënë. “Është pyetur Aishja ﷺ‬.a. se ç'bënte Pejgamberi s.a.v.s. në shtëpi? Tha: “Ka qenë gjith­monë në ndihmë të familjes, kurse kur vinte koha e namazit, shkonte në namaz."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 612

Transmetohet nga Ebu Rif'ate Temim ibn Usejdi ﷺ‬.a. të ketë thë­në. “Erdha tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s., i cili ishte duke e mbaj­tur hutben dhe i thashë: “O i Dërguari i All-llahut, ka ardhur një njeri i panjohur dhe po pyet për fenë, sepse nuk di se ç'është feja." Atë­herë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. u kthye nga unë, e la hutben dhe erdhi tek unë. Pastaj ia sollën një karrige, në të cilën u ul dhe filloi të më mësojë atë që All-llahu ia ka mësuar. Pastaj iu kthye hutbës së vet (të filluar) dhe e përfundoi."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 613

Transmetohet nga Enesi ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. kur hante ndonjë ushqim i lëpinte tre gishtat e vet. Ka thënë (Ene­si): “Ka thënë (Pejgamberi): “Kur ndonjërit prej jush i bie kaf­shata, le t'ia largojë papastërtinë dhe pastaj le të hajë e mos t'ia lë dja­llit." Dhe ka urdhëruar që të fshihet (me gishta) ena, pastaj ka thë­në: “Sepse nuk e dini se në cilin ushqim gjendet begatia (bereqeti)."

(Transmeton Muslimi)

NDALIMI I MENDJEMADHËSISË DHE VETKËNAQËSISË

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Atë botën tjetër do t'ia japim atyre, të cilët nuk lak­mojnë madhështinë në këtë botë, as duan çrregullime, se ardhmëria është e atyre që i frikësohen All-llahut."

(el-Kasas, 83)

“Mos ec mendjemadh nëpër tokë."

(el-Isra', 37)

“Dhe, nga arroganca, mos ua kthe njerëzve fytyrën tën­de dhe rrugës mos ec kryelartë e me arrogancë, se All-lla­hu nuk e do arrogantin e lavdëraçin."

(Lukman, 18)

“Karuni ka qenë nga populli i Musaut dhe e ka shtypur (atë popull) dhe ne i patëm dhënë aq pasuri sa çelësat e tij me vështirësi i kanë bartur disa vetë të fortë; pran­daj populli i thonte: “Mos u entuziazmo, sepse All-llahu nuk i do ata që janë shumë të gëzuar. Dhe përpi-qu me sa të ka dhënë All-llahu, të fitosh botën tjetër, por mos e harro as pjesën tënde (përgjegjësinë tënde) në këtë bo­të dhe bë mirë, si të ka bërë ty mirë All-llahu, e mos bëj çrregullime në Tokë, sepse All-llahu nuk i do ata që bëjnë çrregullime." Ai tha: “Ajo që më është dhënë, më është dhënë me dijen time." A nuk e ka ditur se All-llahu para atij ka shfarosur disa popuj, të cilët kanë qenë më të fortë se ai (Karuni), ose edhe më shumë; Prandaj më­katarët as që do të merren në pyetje për mëkatet e ve­ta. Dhe doli para popullit të vet me stolitë e tij, e ata, të cilët adhuronin jetën e kësaj bote thoshin: “Eh sikur edhe ne të kishim atë që iu dha Karunit! Ai është, një­mend, fatlum." Të mjerët ju - thoshin të diturit. Për atë që beson dhe bën vepra të mira, më i mirë është shpër­blimi i All-llahut, por do t'u jepet vetëm durimtarëve. Dhe ne, atë dhe pallatin e tij e shafuam në dhe."

(el Kasas, 76-81)

Hadithi 622

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Me tre All-llahu nuk do të flasë në Ditën e Gjyki­mit, nuk do t'ua falë e as s'do t'i mbrojë me rahmetin e Tij. Për ta është caktuar dënim i rëndë e i dhembshëm. Ata janë: plaku që bën zina; sunduesi që gënjen (dhe e mashtron popullin) dhe i var­fëri që është mendjemadh."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 624

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Derisa një njeri me petka të bukura, i kënaqur në vetvete, me flokë të krehura, ecte me mendjemadhësi, në atë çast All-llahu i Madhëruar e fundosi në dhe, ku do të thellohet deri në Ditën e Gjykimit!"

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 625

Transmetohet nga Seleme ibn el-Ekva ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-lla­hut s.a.v.s. ka thënë: “Njeriu vazhdimisht ecën me kryelartësi de­risa të shkruhet me tiranët, e pastaj e godet çka i ka goditur edhe ata."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen)

KARAKTERI - MORALI I MIRË

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Sepse ti je, me të vërtetë, lart me virtyte të larta."

(el-Kalem, 4)

.".. Të cilët e mposhtin hidhërimin dhe i falin njerë-zit."

(Ali Imran, 134)

Hadithi 628

Transmetohet nga Sa'b ibn Xheth-thame ﷺ‬.a. të ketë thënë: “Ia dhurova të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. një gomar të egër, por ai ma ktheu prapë. Kur vërejti (ndryshimin) në fytyrën time tha: “Ne nuk po ta kthejmë për tjetër arsye, por pse e kemi të ndaluar (haram - mbajtjen e kafshëve të egra)."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 629

Transmetohet nga Nevvas ibn Sem'ani ﷺ‬.a. se ka thënë: “E kam pyetur të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. për mirësinë dhe për më­ka­tin, e ai më tha: “Mirësi është të jesh me karakter të mirë, kurse më­kat (keqveprim) është ajo që të shqetëson në gjoksin tënd e që dëshiron ta fshehësh nga njerëzit."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 631

Transmetohet nga Ebu ed-Derda ﷺ‬.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Asnjë send nuk do të jetë më i rëndë në peshojën e be­sim­tarit në Ditën e Gjykimit sesa karakteri i mirë. Dhe, vërtet, All-llahu e urren të pamoralshmin dhe fjalëndyrin."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen sahih)

Hadithi 632

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. të ketë thënë: “Është pyetur i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. se çka i shpie më së shumti njerëzit në Xhenet dhe ka thënë: “Devotshmëria ndaj All-llahut dhe karakteri i mire." Pastaj është pyetur çka i shpie më së shumti njerëzit në Xhehenem dhe ka thënë. “Goja dhe organet seksuale."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen sahih)

Hadithi 633

Transmetohet nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Besimtari me besim më të plotë është ai që e ka ka­rakterin më të mirë, kurse më të mirët prej jush janë ata që janë më të mirë për gratë e veta."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen sahih)

Hadithi 634

Transmetohet nga Aishja ﷺ‬.a. se ka thënë: “E kam dëgjuar të Dër­guarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: “Vërtet besimtari me ka­rak­ter të mirë arrin gradën e atij që vazhdimisht agjëron dhe që fal namaz."

(Transmeton Ebu Davudi)

Hadithi 635

Transmetohet nga Ebu Umame el-Bahilij ﷺ‬.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Unë i jam garant (dorëzan) për një shtëpi në mes kopshtit të Xhenetit atij (besimtari) që e flak grindjen mes veti, edhe nëse ka të drejtë. Dhe për një shtëpi në mes të Xhenetit atij që e lë rrenën, qoftë edhe në mahi. Dhe për një shtëpi në Xhenetin më të lartë atij që e ka moralin më të mire."

(Hadith sahih, transmeton Ebu Davudi me sened sahih)

Hadithi 636

Nga Xhabiri ﷺ‬.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut ka thënë: “Vërtet më i dashuri tek unë prej jush dhe më afër meje Ditën e Gjykimit do të jetë ai që është me moral më të lartë. Më të urryerit tek unë dhe më të largët prej meje Ditën e Gjykimit do të jenë ata që flasin shumë, ata që flasin me mendjemadhësi si dhe ata që flasin me gojën plot." Shokët (as-habët) i thanë: “O i Dërguari i All-llahut, ne i njohim 'thartharët' (që flasin shumë) dhe 'muteshed-di­kët' (ata që imponohen), por kush janë 'mutefejhi-kët'?" Pejgam­beri s.a.v.s. u përgjigj: “Mendjemëdhenjtë!"

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë se ky është hadith hasen)

Tirmidhiu transmeton gjithashtu mendimin e Abdull-llah ibni Mubarekut, rreth shpjegimit të karakterit të mirë (morali i lartë), i cili përbëhet prej fytyrës së ndritshme, vazhdimësisë së përher­shme në vepra të mira dhe largimit nga ato vepra të cilat i shqe­tësojnë të tjerët.

PËR URTËSINË, TOLERANCËN DHE BUTËSINË

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Ata të cilët e mposhtin hidhërimin dhe i falin njerëzit. Edhe All-llahu i do bamirësit."

(Ali Imran:134)

All-llahu i Madhëruar gjithashtu thotë:

“Ti merri me të mirë! Urdhëro për vepra të mira dhe lar­gohu nga injorantët."

(el-A'raf:199)

All-llahu i Madhëruar prapë thotë:

“E mira dhe e keqja nuk janë të barabarta. Të keqen kthe­je me të mirë, andaj armiku yt do të bëhet mik i sinqertë. Atë nuk mund ta arrijë tjetërkush veçse durim­tarët, dhe atë nuk mund ta arrijë tjetër veçse ai që ka shumë fat."

(Fussilet:34-35)

All-llahu xh.sh. thotë:

“Vërtet ai që duron dhe fal, posedon virtyte më të lar­ta."

(esh-Shûrâ:43)

Hadithi 638

Aishja ﷺ‬.a. thotë se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet All-llahu është i Butë dhe Ai e do butësinë në të gjitha sendet."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 639

Aishja ﷺ‬.a. thotë se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet All-llahu është i Butë dhe Ai e do butësinë dhe me butësi fitohet ajo që nuk fitohet me vrazhdësi si dhe ajo që nuk fitohet ndryshe."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 641

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. thotë: “Një beduin arab hyri në xhami dhe fi­lloi ta kryejë nevojën e vogël. Njerëzit u çuan në këmbë që ta sul­mojnë për këtë vepër të tij, ndërsa Pejgamberi s.a.v.s. tha: “Lë­re­ni, e në vendin e urinës së tij hidhni një kovë me ujë ose një kusi me ujë. Vërtet ju jeni dërguar për lehtësim e jo për vështirësim (kompli­kim)."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 642

Nga Enesi ﷺ‬.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Leh­tësoni e mos vështirësoni, përgëzoni e mos tmerroni."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 643

Xherir ibni Abdull-llahu ﷺ‬.a. thotë: “E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut duke thënë: “Atij të cilit i mungon butësia, i mungojnë të gjitha të mirat", ose “Ai që është i ndaluar nga butësia, është i nda­luar nga të gjitha të mirat."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 644

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. thotë se një njeri i ka thënë Pejgamberit s.a.v.s.: “Më këshillo!" Pejgamberi s.a.v.s. i tha: “Mos u hidhëro!" Njeriu këtë e përsëriti disa herë për këshillë, por Pejgamberi s.a. v.s. çdo herë ia përsëriste: “Mos u hidhëro!"

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 645

Nga Ebu Ja'la Sheddad bin Evs ﷺ‬.a. tregohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet All-llahu ka obliguar mirësinë për çdo gjë, prandaj kur të vritni, vritni me njerëzi dhe kur të preni, preni me njerëzi. Çdokush prej jush duhet së pari ta mprehë thikën dhe ta qetësojë kafshën për therje."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 646

Aishja ﷺ‬.a. thotë: “Asnjëherë Pejgamberi s.a.v.s. nuk ka zgje­dhur në mes dy gjërave e të mos ketë zgjedhur më të lehtën, nëse nuk ishte mëkat. Nëse një gjë ishte mëkat, atëherë Pejgamberi s.a. v.s. ishte njeriu më i largët prej saj. I Dërguari i All-llahut asnjë­herë nuk i është hakmarrë askujt për vetveten (nuk e ka dënuar askend për vetveten), përveç atëherë kur janë shkelur urdhrat e All-llahut, atëherë është hakmarrë për hir të All-llahut."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 647

Ibnu Mes'udi ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “A doni t'ju tregoj se kush ndalohet prej zjarrit ose kujt i është zjarri i ndaluar? Zjarri i është ndaluar atij që është njeri i afërt, i lehtë, i dashur, i sjellshëm dhe i butë."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë se është hadith hasen)

KËRKIMI I FALJES DHE LARGIMI NGA INJORANTËT

All-llahu i Madhëruar në Kur'an thotë:

“Ti merri me të mirë! Urdhëro për vepra të mira dhe shmangiu injorantëve."

(el-A'raf:199)

All-llahu xh.sh. prapë thotë:

“Pra, ti përmbahu mirë kundër teprimeve të tyre!"

(el-Hixhr:85)

All-llahu xh.sh. thotë:

“Le t'ua falin dhe të ndahen butësisht. A nuk dëshironi ju që All-llahu t'ju falë juve?"

(en-Nûr:22)

All-llahu i Madhëruar përsëri thotë:

“Ata që i falin njerëzit. Edhe All-llahu i do bamirësit."

(Ali Imran:134)

All-llahu xh.sh. përsëri thotë:

“Por, kush duron dhe fal, ajo është nga punët e mençura."

(esh-Shûrâ:43)

Ajetet e Kur'anit që flasin rreth kësaj teme janë të shumta dhe të njohura.

Hadithi 648

Aishja ﷺ‬.a. tregon se i ka thënë Pejgamberit s.a.v.s.: “A ke pasur në jetën tënde ndonjë ditë më të vështirë se dita e Uhudit?" Pejgamberi s.a.v.s. u përgjigj: “Kur kam shkuar te populli yt, ditën e Akabes, ishte më vështirë. Iu paraqita birit të Abdi Jalile ibnu Abdi Kulale, por ai refuzoi të përgjigjet në atë që dëshiroja. Atë­he­rë vazhdova udhëtimin dhe shenjat e shqetësimit dukeshin në fyty­rën time, nuk kam ardhur në vete derisa kam arritur në Karnith-thealibe. Aty e kam ngritur kokën, kur një re mbi mua më bën hije. Kur e kam shikuar atë, kam vërejtur në të Xhibrilin a.s., i cili atë­he­rë thirri dhe më tha: “Vërtet All-llahu i ka dëgjuar fjalët e popu­llit tënd, dhe e ka parë sulmin e tyre ndaj teje. All-llahu e dërgoi melekun e kodrave që ta urdhërosh të veprojë me ta si të dëshirosh ti." Atëherë më ka thirrë meleku i kodrave, më ka përshëndetur me selam e pastaj ka thënë: “O Muhammed, vërtet unë jam meleku i kodrave dhe All-llahu më dërgoi te ti që të më urdhë­rosh të veproj ashtu si dëshiron ti. Nëse ti dëshiron, këto dy kodra do t'i hedh mbi ta." Atëherë Pejgamberi s.a.v.s., ashtu siç tregon Aishja ﷺ‬.a., ka thënë: “Jo. Por, dëshira ime është që All-llahu të falë prej tyre pasardhës, të cilët do ta adhurojnë vetëm All-llahun xh.sh. dhe nuk do t'i bëjnë Atij shok tjetër."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 649

Aishja ﷺ‬.a. thotë: “Pejgamberi s.a.v.s. asnjëherë nuk e ka rra­hur askë me dorën e vet, asnjë grua, asnjë shërbëtor, përveç në xhihad për hir të All-llahut. Ai asnjëherë nuk e ka dënuar askë për diçka apo nuk është hakmarrë ndaj dikujt, përveç atëherë kur janë thyer urdhrat e All-llahut. Atëherë është dënuar vetëm për hir të All-llahut xh.sh."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 651

Ibnu Mes'udi ﷺ‬.a. thotë: “Sikur jam duke e parë të Dër­gua­rin e All-llahut duke treguar për një Pejgamber prej Pejgamberëve, mbi të gjithë qoftë paqja dhe shpëtimi i Zotit, se si e kishte rrahur populli i vet, derisa i kishte rrjedhur gjaku. Dhe ai, duke e fshirë gja­kun prej fytyrës, thonte: “O Zoti im, falja popullit tim, sepse vër­tet ata nuk dine."

(Muttefekun alejhi)

TOLERIMI I SHQETËSIMIT

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Me moral të lartë dhe të devotshëm (muttekin) janë ata që e mposhtin hidhërimin dhe i falin njerëzit. Dhe All-llahu i do bamirësit."

(Ali Imran: 134)

All-llahu xh.sh. gjithashtu thotë:

“Por, kush duron dhe fal, ajo është nga punët e mençu-ra."

(esh-Shûrâ: 43)

HIDHËRIMI NDAJ MOSPËRFILLJES SË LIGJEVE TË SHERIATIT DHE PËRKRAHJA E FESË SË ALL-LLAHUT

All-llahu xh.sh. thotë:

“Kush i madhëron shenjtëritë e All-llahut është mirë për të ndaj Zotit të vet."

(el-Haxhxh:30)

All-llahu xh.sh. përsëri thotë:

“Nëse ndihmoni All-llahun edhe Ai do t'u ndihmojë juve dhe do t'ua forcojë këmbët tuaja."

(Muhammed:7)

Hadithi 654

Ebu Mes'ud Ukbe bin Amr El-Bedri ﷺ‬.a. thotë: “Erdhi një njeri te Pejgamberi s.a.v.s. dhe tha: “Unë e vonoj faljen e namazit të sa­ba­hut për shkak të njërit që e zgjat tepër namazin!" Ebu Mes'udi pas­taj tregon: “Unë asnjëherë më parë nuk e kisha parë Pejgam­be­rin s.a.v.s. gjatë dhënies së këshillave më të hidhëruar se atë ditë. Pejgamberi s.a.v.s. pastaj iu kthye të pranishmëve dhe u tha: “O ju njerëz, vërtet disa prej jush i largojnë të tjerët. Prandaj, ai i cili prej jush iu prin të tjerëve le ta shkurtojë namazin, sepse pas tij është plaku, fëmija si dhe ai që ka nevojë për diçka tjetër."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 655

Aishja ﷺ‬.a. thotë: “Erdhi Pejgamberi s.a.v.s. prej një udhëtimi, dhe unë e kisha mbuluar një dollap me një perde, në të cilin kishte fi­gu­ra. Kur e pa Pejgamberi s.a.v.s. e bëri atë copë-copë dhe iu skuq fytyra (nga hidhërimi) dhe tha: “Oj Aishe, dënimi më i ashpër i All-llahut Ditën e Gjykimit do të jetë për ata të cilët i imitojnë kri­jesat e All-llahut."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 656

Aishja ﷺ‬.a. përsëri thotë: “Kurejshitët ishin tepër të shqetësuar për shkak të rastit të gruas nga fisi El-Mahzumi, e cila kishte vje­dhur, e pastaj kishin thënë: “Kush do t'i flasë për këtë Pejgamberit s.a.v.s.?" Pastaj thanë: “Kush do të ketë guxim ta bëjë këtë përveç Usame ibnu Zejdit, i cili ishte i dashuri i Pejgamberit s.a.v.s." Usa­meje shkoi tek i Dërguari i All-llahut dhe i tregoi se ka ardhur të ndër­mjetësojë për rastin e asaj gruaje. Pejgamberi s.a.v.s. tha: “Ti po ndër­mjetëson që të mos zbatohet një dënim prej dënimeve të All-llahut?" Pastaj Pejgamberi s.a.v.s. u ngrit në këmbë dhe filloi të fla­së, ku përveç të tjerash tha: “Ata të cilët ishin para jush pësuan për ar­sye se, kur në mesin e tyre vidhte ndonjë fisnik (i pasur), e linin, nuk e dënonin, ndërsa kur vidhte ndonjë i dobët (i varfër) e zba­to­nin mbi të dënimin! Betohem me All-llahun që sikur të vidhte Fati­meja, e bija e Muhammedit, unë sigurisht do t'ia preja dorën."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 657

Enesi ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka parë një pështymë (në tokë) në drejtim të kibles dhe kjo gjë e nevrikosi aq shumë, saqë kjo u vërejt në fytyrën e tij, u ngrit dhe e fshiu me dorën e vet, e pastaj tha: “Vërtet çdonjëri prej jush, kur çohet për të falur na­ma­zin, atëherë është duke folur me Krijuesin e vet dhe Zoti i tij është në mes tij dhe Kibles, për atë nuk lejohet që askush prej jush të pështyjë në drejtim të Kibles, por mund të pështyjë në të majtë, apo nën këmbët e tij." Pastaj mori një skaj të mbulesës së tij dhe pështyu në të, e paloi njërën anë me tjetrën dhe tha: “Apo le të vep­rojë në këtë mënyrë."

(Muttefekun alejhi)

Sa i përket përshtyrjes në të majtë apo nën këmbë, kjo ka të bëjë vetëm jashtë xhamisë. Ndërsa kur jemi në xhami, atë­herë pështyrja lejohet vetëm në shami, apo në ndonjë leckë tjetër.

OBLIGIMI I SUNDUESVE QË TË SILLEN MIRË ME SHTETASIT E TYRE

All-llahu xh.sh. në Kur'an thotë:

“Dhe bëhu më i afërt ndaj besimtarëve që të pasojnë!"

(esh-Shuara:215)

All-llahu xh.sh. thotë:

“All-llahu urdhëron drejtësi dhe mirësi, ndihmë dhe res­pekt ndaj të afërmve dhe ndalon amoralitetin, neverinë dhe gjithçka që është krim dhe urrejtje. Ai ju këshillon të pranoni mësimin."

(en-Nahl:90)

Hadithi 658

Ibni Umeri ﷺ‬.a. thotë: “Kam dëgjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thënë: “Të gjithë ju jeni barinj dhe secili do të përgjigjet për kope­në e vet. Imami është bari dhe do të pyetet për kopenë e tij. Burri është bari në shtëpinë e vet dhe ai do të pyetet për kopenë e tij. Gruaja është bareshë në shtëpinë e burrit dhe ajo do të pyetet për kopenë e saj, edhe shërbëtori është bari në pasurinë e zotërisë së tij dhe ai do të pyetet për ate që e ka ruajtur. Të gjithë ju jeni ba­rinj dhe do të përgjigjeni për atë që keni ruajtur."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 659

Ebu Ja'la Ma'kil bin Jesari thotë: “E kam dëgjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thënë: “Atë rob që All-llahu e cakton për ruajtjen e një kopeje dhe ai vdes duke e tradhtuar kopenë e tij, All-llahu xh.sh. ia ndalon atij hyrjen në Xhenet."

(Muttefekun alejhi)

Në një rivajet: “Nëse nuk e këshillon përgjegjësin e vet, ai nuk do ta shijojë erën e Xhenetit."

Në një rivajet të Muslimit thuhet: “Çdo prijës, që është përgjegjës për çështjet e muslimanëve dhe nuk mundohet për ta dhe nuk i këshillon ata, nuk do të hyjë me ta në Xhenet."

Hadithi 660

Aishja ﷺ‬.a. thotë: “E kam dëgjuar Pejgamberin s.a.v.s. në shtë­pi­në time duke thënë: “O Zoti im, ai i cili udhëheq umetin tim, në­se i mundon ata, atëherë Ti mundoje atë, ndërsa kush udhëheq me umetin tim diçka dhe sillet mirë me ta, atëherë Ti ndihmoje atë."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 661

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Beni Israilët udhëhiqeshin nga Pejgamberët, posa vdiste një Pejgamber, menjëherë vi­nte në vend të tij tjetri. Pas meje nuk ka Pejgamber tjetër. Por, do të ketë hulefa (pasardhës) të shumtë." Shokët i tha­në: “O i Dërguar i All-llahut çka na urdhëron? Pejgamberi s.a.v.s. u përgjigj: “Përmbusheni urdhrin e të parit, pastaj të tjerëve jepjuni hakun e tyre dhe pastaj luteni All-llahun për halifen tuaj. Vërtet All-llahu do t'i pyesë për të gjitha ato gjëra për të cilat kanë qenë mbikëqyrës."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 662

Nga Aidh ibni Amr tregohet se ka shkuar te Ubejdullah ibni Zija­di, dhe i ka thënë: “O biri im, unë e kam dëgjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thënë: “Vërtet bariu më i keq është 'hutameja' (që sillet vrazhdë e pa mëshirë me kopenë e vet), prandaj ruhu të mos bëhesh i tillë!"

(Muttefekun alejhi)

PËR VALIUN (SUNDUESIN) E DREJTË

All-llahu i Madhëruar thotë:

“All-llahu urdhëron drejtësi dhe mirësi, ndihmë dhe res­pekt ndaj të afërmve."

(en-Nahl:90)

All-llahu xh.sh. gjithashtu thotë:

“Dhe punoni me drejtësi, All-llahu njëmend i do të drejtët."

(el-Huxhurat:9)

Hadithi 665

Nga Abdull-llah ibni Amr ibni El-Asi ﷺ‬.anhuma tregohet se Pej­gamberi s.a.v.s. ka thënë: “Njerëzit e drejtë tek All-llahu do të jenë në minbera prej nurit (dritës): ata persona që kanë gjykuar në më­ny­rë të drejtë, ata që ishin të drejtë në familjet e tyre, si dhe ata që janë të drejtë me ata që i kanë nën mbikëqyrje."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 666

Nga Avf ibni Maliku ﷺ‬.a. thuhet: “E kam dëgjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thënë: “Udhëheqësit tuaj më të mirë janë ata që ju duan dhe i doni dhe ata për të cilët ju luteni dhe ata luten për ju. Ndërsa udhëheqësit tuaj më të këqijnj janë ata të cilët ju i urreni dhe ata ju urrejnë si dhe ata të cilët ju i mallkoni dhe ata ju mall­kojnë!" Avfi ﷺ‬.a. tha: “Atëherë ne i thamë: “O Pejgamber i All-lla­hut, a do t'u kundërvihemi ne?" Tha: “Jo, derisa të falin së bashku me ju namazin. Jo, derisa të falin së bashku me ju namazin."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 667

Ijad ibni Himari ﷺ‬.a. thotë: “E kam dëgjuar Pejgamberin s.a. v.s. duke thënë: “Banorë të Xhenetit janë tre persona: udhëheqësi i drejtë që u përmbahet këshillave, njeriu i mëshirshëm, zemra e të ci­lit është e butë për çdo të afërm dhe për çdo musliman, si dhe nje­riu i pastër e i ndershëm, i cili ka shumë fëmijë."

(Transmeton Muslimi)

URDHËROHET DËGJUESHMËRIA E UDHËHEQËSVE NË TË MIRA, NDËRSA NDALOHET DËGJUESHMËRIA E TYRE NË TË KËQIJA

All-llahu i Madhëruar thotë:

“O besimtarë, përuljuni All-llahut dhe përuljuni Pejga-m­berit, por edhe përfaqësuesve tuaj."

(en-Nisa:59)

Hadithi 670

Ibnu Umeri ﷺ‬.anhuma thotë: “E kam dëgjuar Pejgamberin s.a.­v.s. duke thënë: “Kush e heq dorën e vet nga dëgjueshmëria, do ta ta­kojë All-llahun Ditën e Gjykimit, por nuk do të ketë argument mbroj­tës. Kush vdes dhe në qafën e vet nuk ka besë të dhënë, vdes me vdekje injoranti."

(Transmeton Muslimi)

Në një rivajet tjetër të Muslimit ky hadith thuhet kështu: “Kush vdes i ndarë nga xhemati, vdes me vdekje injoranti."

Hadithi 677

Ibni Abbasi ﷺ‬.anhuma tregon se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: “Kush urren diçka nga prijësit e vet, le të durojë, sepse ai i cili largohet nga sulltani (udhëheqësi) i vet vetëm për një pëllëm-bë, do të vdes me vdekje injoranti."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 678

Ebu Bekerete tregon se e ka dëgjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thë­në: “Kush e nënçmon udhëheqjen e vet, All-llahu do ta nënçmo-jë atë."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë se është hadith hasen)

Rreth kësaj teme ekzistojnë shumë hadithe, të cilat janë për­mendur në kapitujt e tjerë.

NDALIMI I KËRKIMIT TË VENDEVE UDHËHEQËSE, PREFEROHET LARGIMI NGA VENDET UDHËHE-QËSE, NËSE KËTË NUK E KËRKON NEVOJA

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Atë, botën tjetër, do t'ua japim atyre që nuk lakmoj-në ma­dhështinë në këtë botë, as duan çrregullime, se ardh­më­ria është e atyre që i frikësohen All-llahut."

(el-Kasas:83)

Hadithi 679

Nga Ebu Seid Abdurrahman bin Semura ﷺ‬.a. thuhet se Pejgam­beri s.a.v.s. ka thënë: “O Abdurrahman, i biri i Semurinit, mos kër­ko vende udhëheqëse. Nëse vjen deri te vendi udhëheqës pa e kër-kuar atë, atëherë do të jesh i ndihmuar, ndërsa nëse në vend udhë­heqës vjen duke e kërkuar pozitën vetë, atëherë ti vetë je garant për të. Nëse betohesh në diçka, por e sheh se tjetra është më e mi­rë se ajo për të cilën je betuar, atëherë bë atë që është më e mi­rë, e për betimin tënd të dhënë më parë jep keffaret (i paraparë për betim)."

(Muttefekun alejhi)

TËRHEQJA E VËREJTJES SUNDUESVE, QË TË KENË KUJDES NË ZGJEDHJEN E BASHKËPUNËTORËVE TË MIRË DHE T'ﷻ‬ RUHEN ATYRE QË NUK JANË TË VYESHËM

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Atë ditë miqtë do të bëhen armiq të njëri-tjetrit, për­veç të devotshmëve."

(ez-Zuhruf:67)

Hadithi 683

Nga Ebu Seidi dhe Ebu Hurejra, ﷺ‬.anhuma, transmetohet se Pej­gam­beri s.a.v.s. ka thënë: “All-llahu nuk e ka dërguar asnjë Pej­gam­ber si dhe nuk e ka vendosur asnjë halife e që nuk ia ka dhënë dy shoqëri: Njëra shoqëri e udhëzon në punë të mira dhe e nxit në të mbara, ndërsa tjetra e udhëzon në punë të këqija dhe e nxit në të mbrapshta. I mbrojtur dhe i ruajtur do të jetë vetëm ai të cilin e mbron dhe e ruan All-llahu."

(Transmeton Buhariu)

NDALOHET VENDOSJA NË VENDET UDHËHEQËSE, GJYKATAT DHE TË NGJASHME ME TO, E PERSONAVE QË I KËRKOJNË OSE I LAKMOJNË KËTO POZITA

Hadithi 685

Nga Ebu Musa El-Esh'ariu ﷺ‬.a. thuhet: “Hyra te Pejgamberi s.a. v.s. unë dhe dy kushërinjtë e mi. Njëri prej tyre i tha: “O i Dërguari i All-llahut, më emëro udhëheqës në atë që All-llahu ta ka dhë­në të sundosh mbi të." Tjetri tha të njëjtën gjë si i pari. Pej­gamberi s.a.v.s. pastaj u tha: “Betohem në All-llahun se ne nuk ven­dosim në pozitat udhëheqëse (vali) asnjë person që e kërkon atë, ose atë që e lakmon pozitën."

(Muttefekun alejhi)

PËR TURPËRIMIN, VLERËN E TIJ DHE NXITJA PËR PASURIMIN ME TË

Hadithi 687

Nga Imran bin Husejni ﷺ‬.anhuma tregohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Turpi sjell vetëm mirësi."

(Muttefekun alejhi)

Dhe në një rivajet tjetër të Muslimit thuhet: “Turpi në tërësi është mirësi (hajr)", ose ka thënë: “Turpi është krejt mirësi (hajr)."

Hadithi 688

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. tregohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Besimi (imani) është shtatëdhjetë e ca ose gjashtëdhjetë e ca pjesë. Pjesa më e vlefshme e imanit është fjala “La ilahe il-lall-llah" (nuk ka zot tjetër përveç All-llahut), ndërsa më e vogla është më­njanimi i ndonjë sendi nga rruga, që i pengon kalimtarët. Edhe turpi është një pjesë e imanit."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 689

Nga Ebu Seid El-Hudriu ﷺ‬.a. thuhet: “Pejgamberi s.a.v.s. ishte i tur­përueshëm, më i turpërueshëm sesa virgjëresha në rrobat e saj. Kur shihte diçka që nuk i pëlqente, ne e hetonim këtë në fytyrën e tij."

(Muttefekun alejhi)

Thelbi i turpit, sipas mendimit të dijetarëve eminentë, është karakteri që e nxit njeriun që t'i braktisë të këqijat dhe që e ndalon që të mos ia japë të drejtën që i takon secilit person. Ndërsa Ebul Kasim El-Xhunejdi ﷺ‬.a. duke e përshkruar turpin thotë: “Turpi është shikimi i shenjave të All-llahut, d.m.th. she­njat e begative të Tij dhe shikimi i mungesave të veta. Produkt i këtyre të dyjave është turpi."

PËR RUAJTJEN E SEKRETIT

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Dhe përmbushni obligimet, sepse obligimet me siguri kanë përgjegjësi."

(el-Isra:34)

Hadithi 690

Nga Ebu Seid El-Hudriu ﷺ‬.a. tregohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet njeriu më i keq tek All-llahu në Ditën e Gjykimit është ai që i zbulon fshehtësitë e gruas së vet, e pastaj ajo të tijat, dhe pastaj përhapen fshehtësitë."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 692

Nga Aishja ﷺ‬.a. thuhet: “Një ditë ishim ne, gratë e Pejgamberit s.a.v.s., tek ai, kur u duk Fatimeja ﷺ‬.a., që ecte plotësisht ashtu si ecte Pejgamberi s.a.v.s. Kur e pa Pejgamberi s.a.v.s. i dëshiroi mi­rë­seardhje dhe tha: “Mirë se erdhe bija ime!" e pastaj ia bëri një vend dhe e uli pranë vetes në anën e djathtë apo të majtë, e pastaj i tregoi diçka fshehtas dhe ajo qau shumë. Kur Muhammedi s.a.v.s. e pa dëshpërimin e saj të madh, për të dytën here, përsëri fsheh-tas, i tha diçka e pastaj ajo u gëzua dhe qeshi. Unë pastaj i thashë: “Ty të zgjodhi Pejgamberi s.a.v.s. në mesin tonë dhe të tregoi ndonjë fshehtësi!", dhe e pyeta: “Ç'të tha Pejgamberi s.a.v.s.?" Ajo m'u për­gjigj: “Nuk mund t'i zbuloj fshehtësitë e të Dërguarit të All-lla­hut." Dhe pasi që Pejgamberi s.a.v.s. kishte ndërruar jetë, i thashë Fatimesë: “Të betohem në hakun tim që ke ti, që të më thuash tani se ç'të ka thënë i Dërguari i All-llahut atëherë kur nuk dëshirove të më tregosh, pra më thuaj tani." H. Fatimeja më tha: “Po. Tani mund të të tregoj. Sa i përket herës së parë, kur më tregoi fsheh­tazi, më tha: “Për çdo vit Xhibrili një herë ose dy herë së bashku me të e lexon Kur'anin dhe në këtë moment dy herë më ka pro­pozuar, unë mendoj se vdekja ime më është afruar, por ti ki frikë All-llahun dhe ki durim. Vërtet unë për ty jam paraardhës i mre­kullueshëm." Për këtë unë kam qarë, ashtu si më ke vërejtur. Por, kur Pejgamberi s.a.v.s. e pa dëshpërimin tim të madh, atëherë për të dytën herë më pëshpëriti (më foli në vesh) dhe më tha: “O Fati­me, a nuk je e kënaqur të jesh prijëse (zonjë) e të gjitha grave be­simtare, apo prijëse e grave të këtij umeti?" Atëherë kam qeshur dhe jam gëzuar ashtu si më ke vërejtur vetë."

(Muttefekun alejhi)

PËR REALIZIMIN E OBLIGIMIT DHE PËRMBUSHJEN E PREMTIMIT

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Dhe realizoni obligimet, sepse obligimet kanë me siguri përgjegjësi."

(el-Isra:34)

All-llahu xh.sh. thotë:

“Dhe zbatoni obligimet e All-llahut për të cilat jeni ngarkuar."

(en-Nahl:91)

All-llahu xh.sh. thotë:

“O besimtarë, zbatoni marrëveshjet!"

(el-Maide:1)

All-llahu xh.sh. gjithashtu thotë:

“O besimtarë, përse flisni atë që nuk e bëni. Tek All-lla­hu është shumë e urrejtur ta thoni atë që nuk e punoni."

(es-Saff:2-3)

Hadithi 694

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Shenjat e hipokritit janë tri: kur flet gënjen, kur premton nuk e përmbush premtimin dhe kur zotohet, e shkel zotimin."

(Muttefekun alejhi)

Në rivajetet e Muslimit shtohet: “Edhe nëse agjëron, falet dhe mendon se është musliman."

Hadithi 695

Nga Abdull-llah bin Amr ibn El-Asi ﷺ‬.anhuma transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Personi tek i cili gjenden këto katër (cilësi) është hipokrit i vërtetë, kurse ai, tek i cili gjendet një prej tyre, ai zotëron cilësi të hipokrizisë, derisa nuk e flak atë:

- kur flet, gënjen;

- kur premton, nuk e përmbush premtimin;

- kur është në zënkë, sillet padrejtësisht dhe

- kur zotohet, e shkel zotimin (tradhton)."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 696

Nga Xhabiri ﷺ‬.a.: “Pejgamberi s.a.v.s. më ka thënë: “Sikur të kish­te ardhur pasuria nga Bahrejni, unë do ta kisha dhënë këtë, kë­të dhe këtë." Mirëpo pasuria nga Bahrejni nuk erdhi, derisa Pejga-m­beri s.a.v.s. ndërroi jetë. Kur erdhi pasuria e Bahrejnit, Ebu Bekri urdhëroi që të kumtohet lajmi: “Kujt i ka premtuar Pejgamberi s.a.v.s. diçka, ose kujt i ka mbetur borxh, le të vijë te ne." Unë shko­va tek Ebu Bekri dhe i thashë: “Mua ma ka thënë i Dërguari i All-llahut këtë dhe këtë." Ebu Bekri i mori dy grushta plot nga ai thesar (pasuri), kur i numërova, ato ishin pesëqind. Ai më tha: “Merr dy herë aq!"

(Muttefekun alejhi)

PËR VAZHDUESHMËRINË E TRADITAVE TË MIRA

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Vërtet All-llahu nuk do ta ndryshoj gjendjen e një po­pulli, derisa ai të mos e ndryshojë vetveten."

(er-Ra'd:11)

All-llahu xh.sh. thotë:

“Dhe mos u bëni si ajo, e cila e prishi tjerrin e saj pasi ta ketë dredhur fort."

(en-Nahl:92)

All-llahu xh.sh. prapë thotë:

“Dhe të mos jeni sikur ata të cilëve qysh më herët u ësh­të dhënë Libri. Atyre u është zgjatur koha, andaj zem­rat e tyre janë bërë të ashpra."

(el-Hadid:16)

All-llahu xh.sh. po ashtu thotë:

“Mirëpo, ata nuk kujdesen për këtë si duhet."

(el-Hadid:27)

Hadithi 697

Abdull-llah ibn Amr ibn Asi ﷺ‬.anhuma thotë: “Pejgamberi s.a. v.s. më ka thënë: “O Abdull-llah, mos u bë si filani, i cili natën e shndë­rroi në namaz e pastaj e la edhe namazin e natës."

(Muttefekun alejhi)

PREFEROHET QË GJATË TAKIMIT ME NJERËZ TË JESH I HARESHËM DHE I DASHUR SI ME FJALË ASHTU EDHE ME QËNDRIMIN PERSONAL

All-llahu xh.sh. thotë:

“Bëhu i butë ndaj besimtarëve."

(el-Hixhr:88)

All-llahu i Madhëruar gjithashtu thotë:

“Por, sikur të jesh i ashpër dhe hijerëndë do të iknin prej rrethit tënd."

(Ali Imran:159)

Hadithi 700

Ebu Dherri ﷺ‬.a. thotë: “Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Asnjë pu­në të mirë mos e nënçmo, pra edhe atë që ta takosh mikun tënd me fytyrë të qeshur."

(Transmeton Muslimi)

TË FOLURIT E QARTË DHE T'I SHPJEGOHET BASHKËBISEDUESIT

Hadithi 701

Enesi ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. kur e thonte një fjali, e përsëriste nga tri herë derisa të kuptohej prej tij. Ndërsa kur vinte në mesin e njerëzve, përshëndeste me selam deri në tri herë.

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 702

Aishja ﷺ‬.a. thotë: “Pejgamberi s.a.v.s. në fjalimin e vet ishte i qartë dhe çdokush që e dëgjonte e kuptonte."

(Transmeton Ebu Davudi)

DËGJIMI I BISEDËS SË BASHKËBISEDUESIT QË ËSHTË E NDALUAR SI DHE HESHTJA DHE PREZENTIMI I KUVENDIT TË DIJETARIT ËSHTË PREJ OBLIGIMEVE FETARE

Hadithi 703

Xherir ibni Abdil-lahi ﷺ‬.a. thotë: “Pejgamberi s.a.v.s. në haxh-xhe­tul veda më ka thënë: “Kërko prej njerëzve që të kenë vëmen­dje." Pastaj tha: “Mos u ktheni pas meje në pabesimtarë (kuffarë), që njëri-tjetrit t'i mëshoni në qafë."

(Muttefekun alejhi)

PËR PREDIKIMIN DHE MATURINË NË TË

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Thirr në rrugën e Zotit tënd me urtësi dhe këshillime të mira."

(en-Nahl:125)

Hadithi 706

Muavije ibn El-Hakem Es-Sulemi ﷺ‬.a. thotë: “Derisa unë isha du­ke u falur me Pejgamberin s.a.v.s. njëri prej të pranishmëve te­shtiu dhe unë thashë: “Jerhamuk-All-llah" “All-llahu të mëshirof-të!" Njerëzit e pranishëm më shpuan me shikimet e tyre! Unë thashë me vete: “Medet për mua, nëna ime! Ç'keni, pse më shiko-ni?" Ata fillu­an t'i rrahin gjunjtë. Pasi i pashë se heshtën, unë nuk bëra më zë. Pasi Pejgamberi s.a.v.s. u fal, dhe ai për mua ishte më i dashur se prindët e mi, betohem në prindët e mi se nuk kam parë këshillues më të mirë para dhe pas tij. Betohem në All-llahun se ai nuk më ka përqeshur, nuk më ka fyer e as nuk më ka qortuar. Ai tha: “Në këtë namaz, nuk lejohet e folura prej fjalëve të njerëzve. Në këtë namaz ushtrohet vetëm tesbihu, tekbiri si dhe leximi i Kur'­anit, apo ashtu si ka thënë Pejgamberi" Unë pastaj thashë: “O i Dërguari i All-llahut, unë jam shumë afër me kohën e injorancës, ndër­sa tani All-llahu xh.sh. na dhuroi Islamin. Tek ne ka njerëz të cilët shkoj­në te fallxhorët!" Pejgamberi tha: “Po ti mos shko!" Unë pastaj i thashë: “Tek ne ka njerëz të cilët qesin fall me shpezë!" Ai më tha: “Këto janë gjëra, të cilat ata i gjejnë në kraharorët e tyre, por ti mos e ndiq rrugën e tyre!"

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 707

Irbad ibni Sarije ﷺ‬.a. thotë: “Pejgamberi s.a.v.s. na mbajti një kë­shi­llë prej së cilës u drodhën zemrat dhe lotuan sytë."

Ky hadith në tërësi është përmendur në kapitullin për ruajt­jen e sunetit (me numër rendor 161).

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë se është hadith hasen sahih)

DINJITETI DHE URTËSIA (MENÇURIA)

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Kurse robër të të Mëshirshmit janë ata, të cilët nëpër tokë ecin qetë, ndërsa kur u drejtohen injorantët, tho­në: “Paqe e qetësi!"

(el-Furkan:63)

Hadithi 708

Aishja ﷺ‬.a. thotë: “Unë asnjëherë nuk e kam parë të Dërguarin e All-llahut të kapluar në të qeshur që t'i duket nofulla. Ai vetëm ka buzëqeshur."

(Muttefekun alejhi)

ARDHJA NË NAMAZ, NË MËSIM DHE NGJASHËM ME TO PREJ IBADETEVE ME DINJITET DHE QETËSI, PA NGUTI ËSHTË VIRTYT FETAR

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Dhe kush madhëron traditat e All-llahut, ajo është she­një e zemrës fisnike."

(el-Haxhxh:32)

NDERIMI I MUSAFIRIT ËSHTË VIRTYT FETAR

All-llahu i Madhëruar thotë:

“A të ka arritur rrëfimi për musafirët e nderuar të Ibra­himit. Kur hynë dhe thanë: 'Paqe!' Dhe ai tha: 'Paqe, o njerëz të panjohur!' Dhe ai shkoi pa u hetuar, ke familja e vet dhe solli një viç të majmë të pjekur. Ua ofroi dhe u tha: 'A nuk e hani?'"

(edh-Dharrijat:24-27)

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Dhe populli i tij u vërsul tek ai - të cilët edhe më parë bënin vepra të turpshme. O populli im, tha ai, ja vajzat e mia, këto janë më të pastra për ju! Frikësoju-ni All-lla­hut dhe mos më turpëroni me musafirët e mi! Vallë a nuk paska prej jush asnjë njeri i mençur?"

(Hud:78)

Hadithi 711

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. thotë se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kush beson në All-llahun dhe Ditën e fundit, le ta nderojë musafirin, dhe kush beson në All-llahun dhe Ditën e fundit, le t'i ndihmojë të afër­mit, dhe kush beson në All-llahun dhe Ditën e fundit, le të flasë mirë ose le të heshtë."

(Muttefekun alejhi)

PËRGËZIMI DHE URIMI JANË VIRTYT FETAR

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Përgëzoji robërit e Mi, që dëgjojnë fjalët dhe pasojnë atë më të bukurën prej tyre."

(ez-Zumer:17-18)

All-llahu xh.sh. prapë thotë:

“Zoti i tyre i përgëzon se do të jetë i mëshirshëm dhe mirë­bërës dhe se do t'i dërgojë në Xhenet ku do të kenë kënaqësi të vazhdueshme."

(et-Tewbe: 21)

All-llahu xh.sh. thotë:

“Dhe ne e gëzuam me një djalosh të mirë."

(es-Saffat:101)

All-llahu xh.sh. thotë:

“Edhe Ibrahimit i patën ardhur të deleguarit tanë me laj­me të mira."

(Hud:69)

All-llahu xh.sh. gjithashtu thotë:

“Kurse gruaja e tij rrinte në këmbë dhe ne e përgëzu-am me Is-hakun e pas Is-hakut dhe Jakupin."

(Hud:71)

All-llahu xh.sh. prapë thotë:

“Dhe derisa ai lutej në tempull, në këmbë, engjëjt e thi­rrën: All-llahu ty të përgëzoi me Jahjanë."

(Ali Imran: 39)

All-llahu xh.sh. thotë:

“Dhe kur engjëjt i thanë: Oj Merjeme, All-llahu të përgë­zon me fjalën e vet se emrin do ta ketë Mesih."

(Ali Imran:45)

Ka edhe shumë ajete të tjera të njohura në këtë temë, ndërsa sa u përket haditheve:

Hadithi 713

Ebu Ibrahimi, i cili quhet edhe Ebu Muhammed dhe Ebu Muavije Abdull-llah ibni Ebi Evfa ﷺ‬.a. thotë se Pejgamberi s.a.v.s., e ka për­gë­zuar Hatixhen ﷺ‬.a. me një shtëpi prej margari­ta­rëve në Xhenet, në të cilën nuk ka zhurmë, as monotoni e as lodhje.

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 714

Nga Ebu Musa El-Eshariu ﷺ‬.a., i cili mori abdest në shtëpinë e vet, pastaj doli nga shtëpia dhe tha: “Gjithsesi do ta shoqëroj Pej­gam­berin s.a.v.s. dhe do ta kaloj me të këtë ditë." Shkoi në xhami dhe pyeti për Pejgamberin s.a.v.s. Të pranishmit i thanë: “Shkoi atje!" Esh'ariu tha: “Unë dola prej xhamisë dhe shkova pas tij, duke pyetur për të, derisa arrita tek pusi i Erisit. Aty qëndrova tek dera, derisa Pejgamberi s.a.v.s. i mbaroi punët e veta dhe mori abdest. Pastaj u ngrita afër tij, ndërsa ai ishte ulur në pusin e Erisit. Qënd­ron­te në mesin e lartësisë së pusit, i kishte përvjelur këmbët dhe i kishte lëshuar në pus. Unë e përshëndeta me selam, pastaj u ktheva, u ula tek dera dhe thashë: “Vërtet sot do të jem portieri i Pej­gam­berit s.a.v.s." Pastaj arriti Ebu Bekri ﷺ‬.a. e shtyu derën dhe unë i thashë: “Kush është?" Tha: “Unë jam Ebu Bekri." Unë pastaj ia ktheva: “Prit pak!" Pastaj shkova tek Pejgamberi s.a.v.s. dhe i tha­shë: “Ebu Bekri kërkon leje të hyjë!" Pejgamberi s.a.v.s. tha: “Lëre të hyjë dhe përgëzoje se do të shkojë në Xhenet!" Unë pastaj u ktheva tek Ebu Bekri dhe i thashë: “Urdhëro, hyr. Pejgamberi s.a.v.s. të përgëzon me Xhenet. Ebu Bekri hyri dhe u ul në anën e djathtë të Pejgamberit s.a.v.s. në pjesën e sipërme të arkës së pusit dhe të dy këmbët i shtiu në pus, ashtu siç kishte vepruar i Dërguari i All-llahut, dhe i përvoli teshat. Unë prapë u ktheva, u ula, dhe e la­shë në shtëpi vëllanë tim të marrë abdest dhe të vijë pas meje.

Atëherë kam thënë: “Nëse All-llahu xh.sh. i jep ndonjë të mirë (du­ke menduar për vëllanë tim, i cili kishte mbetur në shtëpi duke ma­rrë abdest), do t'i vijë."

Kur, dikush trokiti në derë, dhe unë pyeta: “Kush është?" Ai u përgjigj: “Umeri, i biri i Hattabit!" Unë i thashë: “Prit pak!" Pastaj shko­va tek Pejgamberi s.a.v.s., e përshëndeta me selam, pastaj i tha­shë: “Umeri kërkon të hyjë!" Pejgamberi s.a.v.s. tha: “Lëre dhe për­gëzoje me Xhenet." Unë u ktheva te Umeri ﷺ‬.a. dhe i thashë: “Urdhëro, hyr! Pejgamberi s.a.v.s. të përgëzon me Xhenet." Ai hyri dhe u ul në anën e majtë të Pejgamberit s.a.v.s., në pjesën e epër­me të pusit dhe i shtiu këmbët në të.

Pastaj unë u ktheva, u ula dhe thashë: “Nëse All-llahu ia dë­shi­ron të mirën (mendon në vëllanë e vet), do t'i vijë."

Atëherë dikush trokiti në derë. Unë prapë pyeta: “Kush është?" Ai u përgjigj: “Uthmani, i biri i Affanit." Unë iu përgjigja: “Prit pak!" Pastaj shkova tek Pejgamberi s.a.v.s. dhe e lajmërova për ar­dhjen e Uthmanit. Pejgamberi s.a.v.s. tha: “Lejoje të hyjë dhe përgë­zoje me Xhenet si dhe belanë e cila do t'i ndodhë." Unë u ktheva tek Uthmani dhe i thashë: “Urdhëro, Pejgamberi s.a.v.s. të përgëzon me Xhenet dhe belanë e cila do të ndodhë." Uthmani ﷺ‬.a. e gjeti pje­sën e epërme të pusit të mbuluar dhe u ul në anën tjetër të posit."

Seid ibnu Musej-jeb thotë: “Uljen e këtyre e kam shpjeguar me varrezat e tyre."

(Muttefekun alejhi)

Ebu Musa El-Esh'ariu në një rivajet shton: “Kur Uthmani mori vesh për lajmin e gëzuar për Xhenet, e falënderoi All-llahun xh.sh. e pastaj tha: “All-llahul Musteanu" (All-llahu është Ai prej të cilit kër­koj ndihmë)."

Hadithi 716

Ibnu Shumaseta thotë: “Shkuam ta vizitojmë Amr ibnul Asin ﷺ‬.a. të shtrirë në shtratin e vdekjes, i cili qau shumë. Pastaj e ktheu fy­ty­rën nga muri. I biri i tij filloi t'i flasë: “O babai im! A nuk të ka për­gëzuar Pejgamberi s.a.v.s. me këtë dhe këtë?" Ai u kthye me fy­tyrë nga ne dhe tha: “Më e vlefshmja dhe ajo të cilën e llogarisim më shumë është fjala e dëshmisë (shehadeti) se nuk ka Zot tjetër përveç All-llahut dhe se Muhammedi s.a.v.s. është i Dërguari i Tij. Unë vërtet kalova nëpër tri periudha: E konsideroja veten se isha armi­ku më i madh i Pejgamberit s.a.v.s., më dukej se askush nuk e urren­te më shumë se unë, dhe në atë kohë nuk kishte për mua kënaqësi më të madhe vetëm se ta mbytja Pejgamberin. Sikur të vdisja në atë gjendje, do të isha me siguri gjithmonë në Xhehenem. Mirë­po, kur All-llahu e vendosi Islamin në zemrën time, shkova tek Pej­gam­beri s.a.v.s. dhe i thashë: “Shtrije dorën e djathtë që të betohem (zoto­hem)." Ai e shtriu dorën e tij të djathtë, ndërsa unë e tërhoqa do­rën time. Pejgamberi s.a.v.s. tha: “Ç'ke o Amr?" Unë pastaj i tha­shë: “Dua të të kushtëzoj!" Pejgamberi u përgjigj: “Kushtëzo ç'të duash!" Unë pastaj i thashë: “Dua që të më falen gabimet!" Pej­gam­beri tha: “A nuk e di se Islami shlyen çdo gjë që ka qe­në më parë? A nuk e di ti se hixhreti rrënon çdo gjë që ka qenë më parë? A nuk e di se haxhi shlyen çdo gjë që ka qenë më parë?" Për mua atëherë nuk kishte njeri më të dashur si dhe më të madh në sytë e mi se Pejgamberi s.a.v.s. Unë nuk mundesha t'i ngopja sytë me të për shkak të respektit që kisha ndaj tij. Sikur të më pyesë sot di­kush që ta përshkruaj, nuk do të mundesha ta bëj, për arsye se unë nuk i kam ngopur sytë e mi me të. Sikur të kisha vdekur në atë gjen­dje me siguri do të shpresoja që të jem prej xhenetlinjve.

Pastaj ishte periudha e tretë. Isha i ngarkuar në vende udhë­heqëse me përgjegjësi (veli) dhe nuk e dija gjendjen time si jam gjen­dur gjatë kësaj kohe. Për këtë kur të vdes, të mos më përcjellë vajtimi e zjarri, ndërsa kur të më varrosni, hidheni mbi mua dhe­un nga pak, pastaj qëndroni rreth varrit tim aq sa të mund të prehet kurbani dhe të copëtohet mishi i tij, që të heq mërzinë me ju deri sa të shoh se me çfarë t'iu drejtohem të dërguarve të Krijuesit tim."

(Transmeton Muslimi)

PËRSHËNDETJA ME MIKUN DHE POROSIA PARA NDARJES PËR SHKAK TË UDHËTIMIT OSE PËR DIÇKA TJETËR, LUTJA PËR TË SI DHE KËRKIMI I LUTJES PREJ TIJ

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Dhe Ibrahimi ua porositi këtë bijve të vet, si edhe Jakubi: 'O bijtë e mi, All-llahu ua ka zgjedhur fenë, as­se­si mos vdisni ndryshe, vetëm si muslimanë!' A ishit ju dëshmitarë (të pranishëm) kur i erdhi Jakubit momenti i vdekjes dhe u tha djemve të vet: 'Çka do të adhuroni pas meje?' Do të adhurojmë, i thanë ata, Zotin tënd dhe Zotin e të parëve të tu, Ibrahimit dhe Ismailit e Is-ha­kut, vetëm një Zot, dhe ne atij i jemi dorëzuar."

(el-Bekare:132-133)

Hadithi 717

Ebu Sulejman Malik ibni El-Huvejrith ﷺ‬.a. thotë: “Shkuam tek i Dërguari i All-llahut dhe të gjithë ne ishim të ri dhe të një moshe. Te ai qëndruam njëzet netë, ndërsa Pejgamberi s.a.v.s. ishte i më­shir­shëm dhe i dashur. Ai mendoi se na ka marrë malli për familjet to­na, andaj na pyeti se kë kemi prej familjes e ne i treguam, pastaj ai tha: “Kthehuni tek familjet tuaja dhe rrini me ta, mësojini dhe urdhë­roni në të mira dhe faleni këtë namaz në këtë kohë dhe nama­zin tjetër në kohën tjetër. E kur të vijë koha e namazit, njëri prej jush le ta thërrasë ezanin, e më i moshuari nga ju le të dalë imam."

(Muttefekun alejhi)

Buhariu shton në një rivajet: “Faluni ashtu sikurse më keni parë duke u falur!"

Hadithi 718

Umer ibnu Hattabi ﷺ‬.a. thotë: “Kërkova leje prej Pejgamberit s.a.v.s. për kryerjen e Umres (vizita e Qabes jashtë kohës së haxh­xhit), më lejoi dhe më tha: “Mos na harro, o vëlla, nga lutjet e tua!" Ai e tha një fjalë e cila më gëzoi më tepër sesa të bëhej e tërë bota imja."

Në një rivajet tjetër Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Shoqë­ro­na, vëlla, në lutjet e tua!"

(Këtë hadith e transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe thotë se është hadith hasen sahih)

Hadithi 721

Enesi ﷺ‬.a. thotë: “Erdhi një njeri tek Pejgamberi s.a.v.s. dhe tha: “Unë kam vendosur të udhëtoj, më përgatit me diçka." Pejgamberi s.a.v.s. tha: “All-llahu të përgatittë me devotshmëri (takualluk)!" Njeriu prapë tha: “Shto diçka tjetër!" Pejgamberi s.a. v.s. i tha: “Dhe t'i faltë mëkatet!" “Shto prapë!" I Dërguari i All-llahut tha: “Dhe ta lehtësoftë ty të mirën (hajrin), kudo që të jesh!"

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë: hadith hasen)

PËR UDHËZIMIN DHE KËSHILLIMIN

All-llahu xh.sh. thotë:

“Dhe konsultohu me ta në punë!"

(Ali Imran:159)

All-llahu xh.sh. thotë:

“Dhe ata konsultohen mes veti për punët e veta."

(esh-Shûrâ:35)

Hadithi 722

Xhabiri ﷺ‬.a. thotë: “Pejgamberi s.a.v.s. na mësonte istiharen (të kërkuarit e asaj që është më së miri)) në të gjitha gjërat, ashtu si­ç na i mësonte suret e Kur'anit. Ai thotë: “Kur dikush prej jush dëshiron të bëjë diçka, le të falë dy rekate, jasht farzit, pastaj le të thotë: “O Zoti im, Ty të drejtohem që të më orientosh me dijen Tënde për atë që është më mirë për mua. Ty të drejtohem që të më japësh fuqi për kryerjen e punëve të mira, me fuqinë Tënde, kërkoj dhuntinë Tënde të pakufishme, Ti je i Gjithëfuqishëm, ndërsa unë nuk kam fuqi, Ti je Ai që posedon dituri, ndërsa unë nuk di dhe Ti je Ai që i di të fshehtat. O Zoti im, nëse sipas dijenisë Tënde, kjo pu­në është e mirë (hajr) për mua, për fenë time, jetën time si dhe për përfundimin tim - ose të thotë: Për këtë jetën time kalimtare dhe për jetën e ardhshme të amshue-shme - atëherë Ti më ndihmo në këtë punën time, lehtësoma mua dhe bëre atë të begatshme. Po, nëse në dijeninë Tënde e di, se kjo punë për mua është e dëmshme (sherr), në fenë time, në jetën time dhe në përfundimin tim - ose të thotë: Në këtë jetë timen si dhe jetën e ardhshme të për­her­shme - atëherë largoje atë prej meje dhe më largo mua nga ajo. Më cakto mua të mirën (hajrin) kudo qoftë, pastaj më bëj të kënaqur me të."

Transmetuesi thotë se lutësi e shpreh dëshirën e vet.

(Transmeton Buhariu)

SHKUARJA NË NAMAZIN E BAJRAMIT, NË VIZITË TË TË SËMURIT, HAXHIUT, GAZIUT-LUFTËTARIT, NË XHENAZE SI DHE TË NGJASHME ME TO, NË NJË RRUGË, NDËRSA KTHIMI NGA KËTO TË BËHET NË DREJTIME TË TJERA, PËR SHKAK TË SHTIMIT TË VENDEVE NË TË CILAT BËHET IBADET

Hadithi 723

Xhabiri ﷺ‬.a. thotë: “Në ditën e Bajramit, Pejgamberi s.a.v.s. e ndërronte drejtimin e kthimit të vet."

(Transmeton Buhariu)

Ky hadith do të thotë se i Dërguari i All-llahut shkonte në një rrugë, ndërsa kthehej në shtëpi nga një rrugë tjetër.

Hadithi 724

Nga Ibnu Umeri ﷺ‬.anhuma tregohet se Pejgamberi s.a.v.s. në Medine shkonte rrugës “Tarikush-shexhere", ndërsa kthehej rrugës Mua­rrese “Tarikul-muarres." Kur hynte në Meke, hynte grykës së si­përme, ndërsa dilte grykës së poshtme.

(Muttefekun alejhi)

NË CILAT PUNË KANË PËRPARËSI PJESËT E DJATHTA E NË CILAT PJESËT E MAJTA TË TRUPIT

Është e njohur se është mustehab t'u jepet përparësi organeve të djathta në të gjitha punët e ndershme si: abdesti, gusli, tejem­mu­mi, veshja e rrobave, mbathja e këpucëve, rrobave të brend­shme, hyrja në xhami, përdorimi i misvakut (furçës së dhëmbëve), prerja e thonjve, shkurtimi i mustaqeve, mënjanimi i qimeve nga ven­det e mbuluara të trupit, qethja e flokëve, dhënia e selamit në na­maz, në ushqim e pije, përshëndetje, kapjen e Haxheri Esvedit, dal­jen nga banjo, për çdo marrje dhe dhënie etj.

Është mustehab t'u jepet përparësi organeve të majta në punët e kundërta me ato që i përmendëm si: pështyerja në të maj-të, hyrja në banjo, dalja nga xhamia, zbathja e këpucëve, rrobave të brend­shme, rrobave, gjatë istinxhait (pastrimit të organeve të ne­vojës së madhe dhe të vogël), si dhe të gjitha punëve të papast-ra.

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Ai të cilit do t'i jepet libri në dorën e djathtë të tij, do të thotë: 'Ja, lexomani librin tim!"

(el-Hâkka:19)

All-llahu xh.sh. thotë:

“Dhe ata të djathtët, e çka di ti se kush janë të djath­tët? Po të majtët, kush janë të majtët"

(el-Vakia:8-9)

Hadithi 725

Aishja ﷺ‬.anha thotë: “Pejgamberit s.a.v.s. i pëlqente përdorimi i pjesëve të djathta të trupit në të gjitha çështjet e tij: në gjërat e pastra, ecje si dhe në mbathje."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 726

Aishja ﷺ‬.anha thotë: “Pejgamberi s.a.v.s. e përdorte dorën e djath­të për punët e pastra dhe ushqim, ndërsa dorën e majtë e për­dorte për punët e papastra dhe izjet."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 728

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kur të mbatheni, filloni me të djathtën tuaj, ndërsa kur të zbatheni, fillo­ni me të majtën, le të jetë e djathta e para që mbathet dhe e mbrama që zbathet."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 729

Nga Hafsa ﷺ‬.anha tregohet se Pejgamberi s.a.v.s. përdorte do­rën e djathtë për ushqim, pije dhe veshje, ndërsa dorën e majtë për gjërat e tjera.

(Transmetojnë Ebu Davudi dhe të tjerët)

Hadithi 730

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. tregohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kur të visheni dhe kur të merrni abdest, filloni me të djathtat tuaja."

(Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu, hadith sahih)

FILLIMI ME EMRIN E ALL-LLAHUT DHE MBARIMI ME FALËNDERIMIN E TIJ

Hadithi 733

Nga Aishja ﷺ‬.anha tregohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kur dikush prej jush fillon të hajë, le ta përmendë emrin e All-llahut të Madhëruar, por nëse harron ta përmendë në fillim të ngrë­nies, atëherë le të thotë: “Me emër të All-llahut në fillim dhe në mba­rim të ushqimit (Bismil-lahi evvelehu ve ahirehu)."

(Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu, i cili thotë se ky është hadith hasen)

Hadithi 734

Xhabiri ﷺ‬.a. thotë: “E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut duke thënë: “Kur një njeri hyn në shtëpinë e vet dhe e përmend em­rin e All-llahut xh.sh. para se të hyjë, si dhe para se të hajë, atëherë shejtani do t'u thotë shokëve të vet: “Këtu nuk keni as të ndejtur e as ushqim." Ndërsa kur një njeri hyn në shtëpinë e vet, por nuk e përmend emrin e All-llahut xh.sh. para se të hyjë, atëhe­rë shejtani thotë: “Keni gjetur vend për të ndejtur." Ndërsa kur nje­riu nuk e përmend emrin e All-llahut xh.sh. para se të hajë, atë­herë shejtani u thotë shokëve të vet: “Keni gjetur të ndejtur dhe ushqim."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 735

Hudhejfeja ﷺ‬.a. thotë: “Ne, kur hanim ushqim së bash­ku me të Dërguarin e All-llahut, nuk e zgjatnim dorën në ushqim, para se t'ia fillonte Pejgamberi s.a.v.s. Njëherë ishim duke ngrënë së bashku me Pejgamberin s.a.v.s. dhe erdhi një shërbëtore (xhari­je), sikur e shtyrë nga dikush, erdhi dhe deshi ta vërë dorën e saj në ushqim, por Pejgamberi s.a.v.s. e kapi për dore. Pastaj erdhi një be­du­in (malësor), sikur i shtyrë nga dikush, edhe këtë Pejgamberi s.a.v.s. e kapi për dore e pastaj tha: “Vërtet, shejtanit i lejohet të hajë në ushqim nëse në të nuk është përmendur emri i All-llahut. Shejtani ka ardhur me këtë shërbëtore që të hajë së bashku me të, dhe për këtë unë e kapa për dore, e pengova të hajë. Pastaj shej­tani erdhi me këtë beduin, që nëpërmes tij të hajë, prandaj edhe këtë e kapa për dore, e pengova. Pasha Atë, në dorën e të cilit ësh­të shpirti im, vërtet është dora e tij (shejtanit) në dorën time, me duart e tyre (të shërbëtores dhe beduinit) nuk kam vepruar me dë­shi­rën time, por me urdhrin e Tij i kam penguar që të hanë me ne, pa e përmendur emrin e All-llahut." Pastaj i Dërguari i All-llahut e për­mendi emrin e All-llahut të Madhëruar."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 736

Umejje bin Mahshia Es-Sahabiu ﷺ‬.a. thotë: “Pejgamberi s.a.v.s. ishte ulur dhe një njeri pranë tij filloi të hante pa e përmendur emrin e All-llahut. Pasi gati e kishte kryer ngrë­nien, kur e afroi kafshatën e fundit te goja tha: “Bismil-lahi evve­le­hu ve ahirehu." (Me emër të All-llahut në fillim dhe në përfundim të ushqimit). Pejgamberi s.a.v.s. qeshi, pastaj tha: “Shejtani hante vazh­dimisht me të, por kur e përmendi emrin e All-llahut, e volli gji­thë atë që e kishte në barkun e vet."

(Transmetojnë Ebu Davudi dhe Nesaiu)

Hadithi 737

Nga Aishja ﷺ‬.anha thuhet: “Pejgamberi s.a.v.s. ishte duke ngrë­në ushqim me gjashtë shokët e vet. Erdhi një nomad dhe e hëngri ushqimin me dy kafshata. Pejgamberi s.a.v.s. u tha shokëve të vet: “Sa i përket atij, sikur ta kishte përmendur emrin e All-llahut, do t'u kishte mjaftuar edhe juve."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë: hadith hasen sahih)

Hadithi 738

Nga Ebu Umame ﷺ‬.a. bëhet e ditur se Pejgamberi s.a.v.s. kur e çonte sofrën e vet, thonte: “Falënderimi i qoftë All-llahut në ush­qimin e mjaftueshëm (bollëk) të mirë e të pastër dhe të begat­shëm, nga i cili Krijuesi ynë nuk na ka bërë të panevojshëm dhe të mjaftueshëm."

(Transmeton Buhariu)

NËNÇMIMI I USHQIMIT ËSHTË I PALEJUESHËM, ANDAJ PREFEROHET LAVDIMI I TIJ

Hadithi 740

Nga Ebu Hurejra ﷺ‬.a. thuhet: “Pejgamberi s.a.v.s. asnjëherë nuk ka përmendur të meta në asnjë ushqim, nëse i ka ardhur i shij­shëm e ka ngrënë, e nëse nuk e ka pëlqyer e ka lënë."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 741

Nga Xhabiri ﷺ‬.a. tregohet se Pejgamberi s.a.v.s. kërkoi nga fa­milja e vet t'i sjellin për ushqim erëza, por ata i thanë: “Nuk kemi asgjë tjetër përveç uthullës." Pejgamberi s.a.v.s. atëherë kërkoi uthull, pastaj filloi të hajë duke thënë: “Sa të mira janë erëzat dhe uthulla, sa të mira janë erëzat dhe uthulla!"

(Transmeton Muslimi)

I FTUARI NË ZIAFET ËSHTË I DETZRUAR TA LAJMËROJ TË PAFTUARIN TË CILIN E KA MARRË ME VETE DHE TË KËRKOJ LEJE

Hadithi 743

Ebu Mes'ud El-Bedriu ﷺ‬.a. thotë: “Një njeri e ftoi Pejgamberin s.a.v.s. në një ziafet, të cilin e kishte përgatitur për të dhe për katër të tjerë, kështu që Pejgamberi s.a.v.s. ishte prej atyre të pes­tëve i pesti, por i ishte bashkangjitur edhe një njeri gjatë rrugës për në ziafet. Kur arritën tek dera e të zotit të ziafetit, Pejgamberi s.a.v.s. i tha: “Ky na është bashkangjitur gjatë rrugës, pra nëse e lejon edhe këtë lejoje, e nëse jo, atëherë ky le të kthehet!" Atë-herë i zoti i shtëpisë tha: “Gjithsesi unë e lejoj, o i Dërguari i All-llahut që të jetë së bashku me ne në ziafet."

(Muttefekun alejhi)

OBLIGIMI I NGRËNIES PARA VETES SI DHE I SJELLJES SË MIRË GJATË USHQIMIT

Hadithi 744

Umer ibnu Ebi Selemi ﷺ‬.anhuma thotë: “Isha fëmijë dhe nën mbi­këqyrjen e Pejgamberit s.a.v.s. në shtëpinë e tij. Njëherë, para se t'ia fillonim ushqimit, zgjata dorën në një enë të ushqimit, por Pejgamberi s.a.v.s. më tha: “Djalosh, thuaj 'Bismil-lah', përmende emrin e All-llahut, ha me dorën e djathtë dhe ha para vetes."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 745

Seleme ibni Ekva ﷺ‬.a. tregon se një njeri ka ngrënë tek Pejgam­beri s.a.v.s. me dorën e majtë, e i Dërguari i All-llahut i tha: “Ha me dorën e djathtë!" Ai tha: “Nuk mundem!" Pejgamberi s.a.v.s. tha: “Si nuk mundesh, nuk të pengon asgjë përveç mendje­madhë­sisë!" Pas kësaj, njeriu nuk e afroi dorën e majtë tek goja."

(Transmeton Muslimi)

NDALIMI I NGRËNIES SË DY HURMAVE NË TË NJËJTËN KOHË KUR HAHET NË SHOQËRI

Hadithi 746

Xhebelete bin Suhajmi thotë: “Një vit të urisë kam ngrënë hur­ma me Ibnu Zubejrin. Pranë nesh kaloi Abdull-llah ibni Umeri ﷺ‬.a. e ne ishim duke ngrënë hurma, ndërsa ai na tha: “Mos i hani nga dy hurma menjëherë, sepse Pejgamberi s.a.v.s. ka ndaluar që të hahen nga dy hurma përnjëherë." Pastaj tha: “Përveç nëse njeriu ia lejon vëllait të vet ngrënien e dy hurmave menjëherë."

(Muttefekun alejhi)

URDHËROHET NGRËNIA PREJ SKAJIT TË ENËS, NDËRSA NDALOHET FILLIMI I NGRËNIES PREJ MESIT TË SAJ

Hadithi 749

Abdull-llah ibn Busr ﷺ‬.a. thotë: “Pejgamberi s.a.v.s. kishte një enë që quhej “El-garrau", të cilën e çonin katër persona (sini apo so­fër). Pasi as-habët e falnin namazin e paradrekës (Salatu-d-Du­ha) e binin sofrën e madhe me përshesh me valë dhe uleshin të pra­nish-mit rreth saj. Kur ishte numri i madh, atëherë Pejgamberi s.a.v.s. ulej në gjunj që të uleshin sa më shumë. Një beduin, i cili e kishte vërejtur, pyeti: “Çfarë ulje është kjo?" Pejgamberi s.a.v.s. u përgjigj: “Vërtet All-llahu mua më ka bërë rob të ndershëm e nuk më ka bërë tiran kokëfortë." Pastaj tha: “Hani prej skajit të enës dhe lëre mesin e saj që të keni bereqet në ushqim!"

(Transmeton Ebu Davudi)

PËR MOSPREFERIMIN E NGRËNIES DUKE QENË I MBËSHTETUR

Hadithi 751

Enesi ﷺ‬.a. thotë: “E kam parë Pejgamberin s.a.v.s. të ulur në pje­sën e mbrapme të trupit duke ngrënë hurma."

(Transmeton Muslimi)

MUSTEHABET DHE EDUKATA E TË NGRËNIES

Preferohet ngrënia me tre gishta dhe lëpirja e gishtërinjve me yndyrë, ndërsa është mekruh (nuk preferohet) fërkimi i tyre para ngjyer­jes, është mustehab (e pëqyeshme) që të fshihet ena, gji­thashtu mustehab është marrja dhe ngrënia e kafshatës që bie nga sofra, si dhe lejohet fshirja e tyre me ushqim tjetër.

Hadithi 754

Xhabiri ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka urdhëruar lëpirjen e gishtërinjve si dhe lëpirjen e enës dhe ka thënë: “Ju nuk e dini se në cilin ushqim gje­ndet bereqeti."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 755

Xhabiri ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Nëse dikujt prej jush i bie kafshata e bukës, le ta marrë dhe le ta pastro­jë nëse në të ka ndonjë send, pastaj le ta hajë, e mos t'ia lërë atë shejtanit. Kur ta kryejë ushqimin, mos t'i fshijë gishtërinj-të me shami derisa t'i lëpijë, sepse nuk e di se në cilin ushqim është bereqeti."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 757

Enesi ﷺ‬.a. thotë: “Pejgamberi s.a.v.s. hante ushqim, i lëpinte gish­tërinjtë e vet tri herë dhe thonte: “Nëse ju bie ndonjë kafsha-të, duhet ta marrni atë dhe duhet ta pastroni nëse në të ka diçka, dhe du­het ta hani e të mos ia lini shejtanit." Ai na urdhëroi që ta fshijmë tepsinë dhe tha: “Ju nuk e dini se në cilin ushqim tuajin është bereqeti."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 758

Nga Seid ibni El-Harithi tregohet se e ka pyetur Xhabirin ﷺ‬.a. rreth prishjes së abdestit me prekjen e ushqimit që e ka kapë zjarri, me ç'rast ai u përgjigj: “Jo! Vërtet ne në kohën e Pejgam-berit s.a.v.s. nuk gjenim ushqim të tillë, vetëm në raste të rralla, por edhe sikur të gjenim, ne në atë kohë nuk kishim shami, përveç ska­jeve të rrobave të duarve dhe këmbëve tona. Pastaj faleshim dhe nuk merrnim abdest."

(Transmeton Buhariu)

EDUKATA DHE SJELLJA GJATË PIJES

Mustehab është që para pijes të mënjanohet çdo send që ka rënë, e sidomos ajo e cila është e dëmshme ose infektuese, edhe nëse kjo kërkon fryrje në enë, a nga ana e jashtme e enës. Mus­tehab është që të mbahet dora e djathtë para pijes.

Hadithi 761

Nga Enesi ﷺ‬.a. tregohet se Pejgamberi s.a.v.s. merrte frymë kur pinte ujë nga tri herë.

(Muttefekun alejhi)

Merrte frymë jashtë enës së ujit. Transmetuesi nuk e ka për­mendur shkakun.

Hadithi 762

Nga Ibni Abbasi ﷺ‬.anhuma tregohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thë­në: “Mos pini përnjëherësh ashtu siç pijnë kafshët, por pini me dy ose me tre (gllënka) së bashku. Përmendni emrin e All-llahut kur të filloni dhe falënderoni All-llahun kur ta përfundoni pir­jen."

(Transmeton Tirmidhiu, hadith hasen)

Hadithi 763

Nga Ebu Katade tregohet se Pejgamberi s.a.v.s. e ka ndaluar fry­mëmarrjen në enë.

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 765

Nga Sehl ibni Sa'di ﷺ‬.a. tregohet se Pejgamberit s.a.v.s. i kishin sjellur diçka për të pirë, piu prej saj, por në anën e djathtë kishte një djalosh, ndërsa në anën e majtë ishin disa njerëz të moshuar, e i Dërguari i All-llahut i tha djaloshit: “A më lejon mua që së pari t'u jap këyre?" Djaloshi u përgjigj: “Jo, për All-llahun, unë askujt nuk i jap përparësi në atë që më takon prej teje." Pejgamberi s.a.v.s. me dorën e vet i dha të pijë."

Ky djalosh ishte ibni Abbasi

(Muttefekun alejhi)

PËR MEKRUHET (QORTIMET) PARA PIJES

Mekruh është pirja nga ena e mbyllur, sikurse kanë qenë ibri­kët, nga gryka e tyre, por ky mekruh është mekruh tenzihi e jo tahrimi.

Hadithi 766

Nga Ebu Seid El-Hudriu ﷺ‬.a. tregohet: “I Dërguari i All-llahut nda­loi kthimin e grykës së enëve për pije." (Fjala është për enë prej lëkure, kur gryka e saj kthehet ashtu që pjesa e brendshme të dalë jasht).

(Muttefekun alejhi)

FRYERJA NË ENËN ME UJË ËSHTË E NDALUAR

Hadithi 769

Nga Ebu Seid El-Hudriu ﷺ‬.a. tregohet se Pejgamberi s.a.v.s. e ka ndaluar fryerjen në ujë. Një njeri ka thënë: “Qimen të cilën e shoh në enë?" Pejgamberi s.a.v.s. tha: “Derdhe atë!" Njeriu tha: “Unë nuk ngopem me një frymëmarrje." Pejgamberi s.a.v.s. tha: “Lar­go­je atëherë enën nga goja jote dhe merr frymë!"

(Transmeton Tirmidhiu, hadith hasen)

PIRJA ULUR ËSHTË MË E MIRË, POR LEJOHET EDHE PIRJA NË KËMBË

Hadithi 771

Ibni Abbasi ﷺ‬.a. thotë: “I dhash ujë Pejgamberit s.a.v.s. prej Zem­­zemit dhe ai piu duke qëndruar në këmbë."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 775

Enesi ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka ndaluar që njeriu të pi­jë ujë në këmbë. Katade thotë: “E pyetëm Enesin: 'E ngrënia e ushqimit?'" Enesi u përgjigj: “Ajo është edhe më e keqe dhe më e shëm­tuar!"

(Transmeton Muslimi)

Në një rivajet të Muslimit thuhet se Pejgamberi s.a.v.s. e ka qortuar dhe e ka ndaluar pirjen në këmbë.

Hadithi 776

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. thotë se i Dërguari i All-llahut ka thënë: “As­një­ri prej jush të mos pijë në këmbë, e nëse harron, le ta kthejë."

(Transmeton Muslimi)

PREFEROHET QË UJËDHËNËSI TË PIJË I FUNDIT

Hadithi 777

Ebu Katade ﷺ‬.a. thotë se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Ai që i shër­ben njerëzit në pije, pi i fundit."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen sahih)

ENËT PËR PIJE

Lejohet pirja nga të gjitha enët e pastra, përveç enëve të arta dhe të argjendta. Lejohet pirja e ujit nga burimi pa e përdorur enën ose dorën e vet. Ndalohet përdorimi i enës së artë dhe të argjendtë në pije dhe ushqim si dhe në të gjitha përdorimet e tjera.

Hadithi 779

Abdull-llah ibni Zejdi ﷺ‬.a. thotë: “Na erdhi Pejgamberi s.a.v.s. e i nxorrëm ujë në një enë bakri dhe ai mori abdest."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 780

Xhabiri ﷺ‬.a. thotë se Pejgamberi s.a.v.s. ka shkuar te një njeri prej ensarëve dhe me të ishte një shok i tij. Pejgamberi s.a.v.s. i tha të zotit të shtëpisë, ensarit: “Nëse ke ujë prej mbrëmë në kirbe (kirbe është enë prej lëkure për ujë që i ngjan janxhikut), e nëse jo, ne do të pimë ujë nga burimi (uji që ka qëndruar në kirbe është më i ftohtë)." (Transmeton Buhariu)

Ç'RROBA DHE Ç'NGJYRA PREFEROHEN TË VISHEN

Mustehab është veshja e rrobave të bardha, por lejohet veshja e ngjyrës së kuqe, të gjelbër, të verdhë, të zezë. Lejohet që rrobat të jenë prej pambukut, lirit, fijeve të leshit si dhe të materieve të tje­ra, përveç mëndafshit.

All-llahu i Madhëruar thotë:

“O djemtë e Ademit! Ju kemi dhënë rroba që t'i mbuloni vendet tuaja të turpshme dhe veshje për zbukurim, mi­rë­po rrobat e devotshmërisë janë më të mirat. Ato janë di­sa argumente të All-llahut që ndoshta të mblidhni men­d."

(el-A'raf:26)

All-llahu i Madhëruar prapë thotë:

“Ju jap edhe veshje që ju mbron nga të nxehtit, ju jap par­zmore që t'ju mbrojnë në luftë."

(en-Nahl:81)

Hadithi 783

Ibni Abbasi ﷺ‬.anhuma tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Ve­shu­ni me rroba të bardha, sepse ato janë veshja më e pastër dhe më e mirë juaja. Në rroba të bardha mbështillni të vdekurit tuaj."

(Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen sahih)

Hadithi 786

Ebu Xhuhajfe, Vehb ibni Abdil-lahu ﷺ‬.a. thotë: “E kam parë Pejgamberin s.a.v.s. në Meke, në Ebtah (vend afër Mekes), në ten­dën e tij të kuqe prej lëkure. Doli Bilali me ujin për abdest. Disa­ve u kullonte uji i abdestit, e disa e fshinin. Atëherë doli Pejgamberi s.a.v.s. që kishte veshur një pallto të kuqe. Sikur tani i shoh kërcijtë e tij të bardhë. Mori abdest, ndërsa Bilali thirri ezanin. Unë e përcillja se çfarë thonte me gojën e vet, duke u kthyer herë në të djathtë e herë në të majtë: “Ejani në namaz, ejani në shpëtim!" Pastaj para vetes vuri një shkop të shkurtër, doli përpara dhe u fal. Para tij kalonin qentë dhe gomarët pa pengesë."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 787

Ebu Remthe Rifaatut-Tejmijje thotë: “Unë e kam parë të Dër­guarin e All-llahut të veshur me dy rroba të gjelbra."

(Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu)

Hadithi 788

Xhabiri ﷺ‬.a. tregon se : “Pejgamberi s.a.v.s. ditën e çlirimit të Mek­kes ka hyrë në të me çallmë të zezë."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 789

Ebu Seid Amr ibni Hurejthi ﷺ‬.a. thotë: “Sikur tani jam duke e pa­rë të Dërguarin e All-llahut me çallmë të zezë, anët e së cilës prek­nin në krahët e tij."

(Transmeton Muslimi)

Në një rivajet tjetër të tij thuhet se Pejgamberi s.a.v.s., kur u foli të pranishmëve, e kishte çallmën e zezë.

Hadithi 791

Aishja ﷺ‬.anha thotë: “Pejgamberi s.a.v.s. doli një ditë në mën­gjes i veshur me një pallto lara-lara prej gëzofi të zi leshi."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 792

Mugire ibni Shu'be ﷺ‬.a. thotë: “Një natë udhëtova me të Dër­guarin e All-llahut, e ai më tha: “A ke ujë?" Unë iu përgjigja: “Po!" Ai atëherë zbriti prej kafshës kalëruese të vet dhe shkoi larg derisa më nuk dukej nga terri i natës, pastaj u kthye. Unë atëherë ia për­ga­tita një enë me ujë dhe ai e lau fytyrën e vet, por, pasi kishte ve­shur një xhybe prej leshi, nuk mundej t'i nxirrte duart, derisa i për­voli mëngët nga ana e poshtme e xhybes. Pastaj i lau bërrylat dhe i dha mes-h kokës. Unë desha t'i ndihmoj që t'i heq të dy mes­tet, e ai tha: “Lëre, i kam mbathur në këmbë të pastra", atëherë ve­tëm i ka dhënë mes-h mesteve."

(Muttefekun alejhi)

Në një rivajet tjetër thuhet se Pejgamberi s.a.v.s. kishte të veshur xhyben e Shamit me mëngë të ngushta. Ndërsa në një rivajet tjetër se kjo ka ndodhur në betejën e Tebukut.

PËR GJATËSINË E KËMISHËS, MËNGËVE, IZARIT, ANËVE TË ÇALLMËS DHE NDALIMIN E ZGJATJES PËR SHKAK TË MENDJEMADHËSISË

Hadithi 794

Esma binti Jezid El-Ensari ﷺ‬.anha thotë: “Mëngët e këmishës së Pejgamberit s.a.v.s. ishin të gjata deri te nyjet."

(Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen)

Hadithi 797

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. thotë: “Ç'është nën nyellin e këmbës prej veshjeve, e ka vendin në zjarr."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 798

Ebu Dherri ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Treve All-llahu xh.sh. nuk do t'u flasë Ditën e Gjykimit, as që do t'i shiko­jë, e as nuk do t'i falë, por do t'i dënojë shumë ashpër." Kë­të i Dërguari i All-llahut e ka përsëritur tri herë, e Ebu Dherri ka thë­në: “Kanë dështuar dhe kanë pësuar ata, e kush janë ata, o i Dër­guari i All-llahut?" Pejgamberi s.a.v.s. u përgjigj: “Ai që shet mend me rro­ba, ai që bën intriga dhe shpif dhe ai që e shet pasurinë e vet duke u betuar rrejshëm."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 800

Ebu Xhurejji, Xhabir ibni Sulejmi ﷺ‬.a. thotë: “Kam parë një njeri, nga i cili njerëzit nuk e largonin shikimin e tyre dhe çdo gjë që ai thonte, ata e pranonin me zemër." Pyeta: Kush është ky? Ata më tha­në: “I Dërguari i All-llahut!" Unë atëherë i thashë dy herë: “Alej­kes-selamu, ja Resulull-llah!" (Në ty qoftë paqja, o i Dërguari i All-lla­hut!), e ai më tha: “Mos thuaj: 'Alejkes-selamu', sepse 'alejkes-se­lamu' është përshëndetje e të vdekurve, por thuaj: 'Es-selamu alejke." Transmetuesi pastaj vazhdon e thotë: “Unë atë-herë i thashë: “A je ti i Dërguari i All-llahut?" Ai më tha: “Unë jam i Dër­guari i All-llahut, i Atij që, nëse të ndodh ndonjë fatkeqësi dhe ti e thërret në ndihmë, Ai do ta largojë ty atë fatkeqësi, e nëse të ndodh e keqja e vitit dhe ti e thërret në ndihmë, Ai do ta bëjë vitin të begatshëm, nëse ti gjendesh në ndonjë mal apo shkretëtirë dhe e humb kafshën tënde, nëse e thërret Atë në ndihmë, Ai do ta kthejë." Transmetuesi tregon: “Unë pastaj i thashë: “Më obligo me diçka!" Ai më tha: “Mos e fyej askënd!", dhe vërtet pas kësaj nuk kam fyer askë, qoftë i lirë apo rob, qoftë deve apo dele. “Mos e nënçmo asnjë të mirë, të flasësh fytyrëqeshur me vëllanë tënd, sepse edhe ajo është prej gjërave të mira. Ngreje izarin tënd deri në kërçik, e nëse këtë nuk e do, atëherë deri në zogth të këmbës. Ruhu nga veshja tejet e gjatë, sepse ajo është shenjë e mendjema­dhësisë, ndërsa All-llahu nuk i do mendjemëdhenjtë. Nëse dikush të fyen dhe të turpëron me atë që e di te ti, ti mos e turpëro me atë që e di tek ai. Vërtet turpi do të bjerë mbi të."

(Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu me isnad të vërtetë, ndërsa Tirmidhiu thotë hadith hasen sahih)

NUK ËSHTË MIRË TË STOLISEN RROBAT

Hadithi 806

Muadh ibni Enesi ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kush e lë stolisjen me rroba për shkak të modestisë ndaj All-llahut, edhe pse ka mundësi për të, All-llahu do ta thërrasë Ditën e Gjy­kimit para të gjithë krijesave dhe do t'i ofrojë të zgjedhë çfarëdo rrobash të imanit për t'i veshur."

(Transmeton Tirmidhiu, hadith hasen)

MUSTEHAB ËSHTË VESHJA ME MATURI

Mustehab është që në veshje të ndiqet mesatarja, të mos kalo­het në ekstrem, i cili vjen në kundërshtim me zakonet dhe traditat, ose nuk përputhet me mësimet e sheriatit.

Hadithi 807

Nga Amr ibni Shuajbi, nga babai i tij dhe nga gjyshi i tij, trans­metohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet All-llahu dëshiron të shohë gjurmën e begative të Tij në robin e Vet."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen)

PËR NDALIMIN E VESHJES SË MESHKUJVE ME RROBA TË MËNDAFSHTA DHE ULJEN NË VENDIN E SHTRUAR ME MËNDAFSH, SI DHE LEJIMIN E RROBAVE TË MËNDAFSHTA PËR FEMRA

Hadithi 809

Umer bin Hattabi ﷺ‬.a. thotë: “E kam dëgjuar Pejgamberin s.a. v.s. duke thënë: “Vërtet, mëndafshin e vesh ai që nuk ka fat."

(Muttefekun alejhi)

Në një rivajet të Buhariut thuhet: “Ai që nuk ka fat në ahi-ret."

Hadithi 810

Enesi ﷺ‬.a. thotë: “Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kush e ka ve­shur mëndafshin në këtë botë, nuk do ta veshë atë në botën e ardh­shme (ahiret)."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 812

Ebu Musa El-Eshariu ﷺ‬.a. thotë se: “Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Veshja e mëndafshit dhe e arit është e ndaluar për mesh­kujt e umetit tim, ndërsa u lejohet femrave."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen sahih)

LEJOHET VESHJA E MËNDAFSHIT PËR TË ZGJEBOSURIT

Hadithi 814

Enesi ﷺ‬.a. thotë: “I Dërguari i All-llahut ua lejoi veshjen e rroba­ve të mëndafshta Zubejrit dhe Abdurrahman ibni Avfit, për shkak të zgjebes."

(Muttefekun alejhi)

NDALOHET SHTRUARJA E LËKURËS SË TIGRAVE, HIPJA DHE ULJA MBI TË

Hadithi 815

Muaviu ﷺ‬.a. thotë se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Mos hipni në shalë mëndafshi e as në atë prej lëkure tigri."

(Transmetojnë Ebu Davudi dhe të tjerët me isnad të mire, hadith hasen)

Hadithi 816

Ebul Melihu nga babai i tij thotë se Pejgamberi s.a.v.s. e ka nda­luar përdorimin e lëkurës së luanit.

(Transmeton Ebu Davudi, Tirmidhiu dhe të tjerët me isnad të mirë)

Në rivajetin e Tirmidhiut thuhet: “E ka ndaluar shtruarjen e lëkurës së luanit."

PËR EDUKATËN E TË FJETURIT DHE TË NDENJURIT SHTRIRË

Hadithi 819

Berra ibni Azibi ﷺ‬.a. thotë: “Pejgamberi s.a.v.s. më ka thënë: “Kur të shkosh në shtrat, merr abdest sikurse për namaz, e pastaj shtri­hu në anën e djathtë dhe thuaj: 'O Zoti im, Ty të dorëzohem me shpirtin tim, te Ti drejtohem me fytyrën time, Ty të autorizoj për çështjen time, Ty të dorëzohem për dëshirat dhe peripecitë e mia. Nuk ka strehim dhe shpëtim përveç te Ti. Unë i besoj Librit Tënd të shpallur si dhe Pejgamberit Tënd të dërguar.' Le të jenë këto fjalët e tua të fundit."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 820

Aishja ﷺ‬.anha thotë: “I Dërguari i All-llahut falte gjatë natës njëmbëdhjetë rekate dhe kur agonte i falte dy rekate të shkurtra, pastaj shtrihej në anën e tij të djathtë derisa vinte muezini dhe thirrte ezanin."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 823

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kush ulet në një vend për ulje dhe në të nuk e përmend All-llahun, ai do të jetë i larguar nga All-llahu. Gjithashtu, edhe kush është i shtrirë në një shtrat në të cilin nuk e përmend All-llahun, do të jetë i larguar dhe i ndërprerë prej All-llahut."

(Transmeton Ebu Davudi me isnad të mirë)

SHTRIRJA NË SHPINË, VËNIA E KËMBËS MBI KËMBË ETJ.

Hadithi 825

Xhabir ibni Semure ﷺ‬.anhuma thotë: “I Dërguari i All-llahut, kur e falte namazin e sabahut, ulej këmbëkryq derisa lindte mirë die-lli."

(Hadith sahih, transmeton Ebu Davudi dhe të tjerët me sened të vërtetë)

Hadithi 826

Ibni Umeri ﷺ‬.anhuma thotë: “E kam parë Pejgamberin s.a.v.s. në oborrin e Qabes të mbështjellë këmbë dhe duar kështu (u ul, i mblo­dhi këmbët në gishtërinj, duke i kapur me duar), kjo ishte të ndenjurit këmbëkryq."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 828

Shedid ibni Suvejd ﷺ‬.a. thotë: “Kaloi i Dërguari i All-llahut para meje dhe unë isha ulur kështu: e kisha vënë dorën time të majtë pas shpine dhe isha mbështetur në shpinën e dorës sime, e Pej­gam­beri s.a.v.s. më tha: “E preferon uljen e atyre me të cilët All-llahu është hidhëruar?"

(Transmeton Ebu Davudi me isnad të vërtetë)

MIRËSJELLJA NË TUBIM DHE EDUKATA E TË ULURIT

Hadithi 831

Xhabir ibni Semure ﷺ‬.anhuma thotë: “Kur shkonim tek i Dërgu-ari i All-llahut, çdonjëri prej nesh ulej në fund, ku kishte vend."

(Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe thonë hadith hasen)

Hadithi 832

Ebu Abdull-llah Selman El-Farisiu ﷺ‬.a. thotë se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Çdo njeri që lahet ditën e xhumasë dhe pastro­het sa më mirë që të jetë e mundur, pastaj përdor yndyrë dhe vë parfum dhe niset në namazin e xhumasë dhe nuk i ndan dy vetë që janë ulur, pastaj fal namazin e obliguar dhe hesht gjatë kohës kur imami e lexon hytben, All-llahu i Madhëruar me siguri do t'ia falë mëkatet e javës së kaluar."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 833

Amr ibni Shuajbi, nga babai i tij dhe ai nga gjyshi i tij, ﷺ‬.a. tre­gon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Nuk lejohet që një njeri të ulet në mesin e dy personave, pa marrë lejen e tyre."

(Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen)

Hadithi 834

Hudhejfe ibnul Jemani ﷺ‬.a. thotë se Pejgamberi s.a.v.s. e ka mall­kuar atë që ulet në mesin e rrethit.

(Transmeton Ebu Davudi me isnad të mirë)

Tirmidhiu transmeton nga Ebi Mixhlezi se një njeri ishte ulur në mesin e rrethit dhe Hudhejfeja i kishte thënë: “Është i mall­kuar nga gjuha e Muhammedit s.a.v.s. ai që ulet në mesin e rre­thit të njerëzve." Tirmidhiu thotë se është hadith sahih.

Hadithi 838

Ibnu Umeri ﷺ‬.a. thotë: “Të pakta ishin ato tubime prej të cilave i Dërguari i All-llahut çohej pa e thënë për të tubuarit këtë lutje: “O Zoti im, na jep frikën Tënde, e cila do të na largojë nga gabimet, dhe na jep përulshmërinë tënde, e cila do të na çojë në Xhenetin Tënd, na jep besimin e fortë, që do të na i lehtësojë fatkeqësitë e kë­saj bote. O Zoti im, forcona të dëgjuarit tonë, të parët tonë dhe fu­qinë tonë, sa të jemi të gjallë. Na dhuro trashëgi-mtarë. Na bëj superiorë mbi ata që na shtypin, na jep ndihmën Tënde kundër armi­kut tonë, mos lësho fatkeqësi në fenë tonë, mos na e bë kuj­de­sin tonë më të madh për jetën e kësaj bote e mos na kufizo dijeninë tonë dhe as mos na nënshtro tek ai që nuk na mëshiron."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen)

Hadithi 840

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Ata njerëz që rrinë në një tubim dhe në të nuk e përmendin All-llahun e Ma­dhëruar si dhe nuk thonë salavate për Pejgamberin s.a.v.s., ata me­ﷺ‬­itojnë dënimin, e All-llahu, nëse do, i dënon, nëse dëshiron, i fal."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen)

Hadithi 841

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kush ulet në një vend ku nuk përmendet All-llahu xh.sh., ai është në hum­bje. Gjithashtu i tillë është edhe ai që bie të pushojë dhe nuk e përmend All-llahun xh.sh. gjatë pushimit, atë e pret dënimi dhe qortimi i All-llahut."

(Transmeton Ebu Davudi)

ËNDRRAT DHE LIDHUR ME TO

All-llahu i Madhëruar thotë:

“Edhe një tjetër argument i Tij është gjumi juaj natën dhe ditën."

(err-Rrum:23)

Hadithi 846

Ebu Katade ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Ëndrra e mirë - në një rivajet tjetër ëndrra e bukur - është prej All-llahut, ndërsa ëndërrimi i keq është prej shejtanit. Prandaj, ai që sheh në ëndërr diçka që nuk i pëlqen, le të fryjë tri herë në të majtë dhe le të kërkojë mbrojtjen e All-llahut nga shejtani dhe nuk do t'i bëjë dëm asgjë."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 847

Xhabiri ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kur di-kush prej jush sheh ëndërr të keqe, të pështyjë në të majtë tri herë dhe të kërkojë mbrojtjen e All-llahut nga shejtani tri herë e të kthehet nga ana në të cilën ishte shtrirë."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 848

Ebul Eska, Vathil ibnul Eska ﷺ‬.a., tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Vërtet prej shpifjeve më të mëdha është që njeriu të pranojë për baba atë të cilin nuk e ka, ose të vërtetojë se ka parë në ëndërr atë që nuk e ka parë, ose të deklarojë për të Dërguarin e All-llahut atë që nuk e ka thënë."

(Transmeton Buhariu)

PËR VLERËN E SELAMIT DHE PËRHAPJEN E TIJ

All-llahu i Madhëruar thotë:

“O besimtarë, mos hyni në shtëpi të huaj pa marrë leje dhe pa i përshëndetur njerëzit e saj."

(en-Nûr:27)

Po ashtu, All-llahu xh.sh. thotë:

“Por, kur të hyni në shtëpi, ju të përshëndetni me për­shën­detje të caktuar nga All-llahu, të uruar e të beku­ar."

(en-Nûr:61)

All-llahu xh.sh. gjithashtu thotë:

“Kur të përshëndeteni nga dikush kthejani me përshën­detje më të mirë ose me (përshëndetje) të njëjtë!"

(en-Nisa:86)

All-llahu xh.sh. thotë:

“A të ka arritur rrëfimi për musafirët e nderuar të Ibra­hi­mit, kur hynë dhe thanë: 'Paqe!' Dhe ai u tha: 'Paqe, o njerëz të panjohur!"

(edh-Dharrijat:24-25)

Hadithi 850

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Pasi All-llahu e krijoi Ademin a.s. i tha: “Shko dhe përshëndete atë grup të melekëve që janë ulur dhe dëgjo si do të përshëndesin. Ajo për­shëndetje do të jetë përshëndetja jote si dhe përshëndetja e pasar­dhësve të tu." Ademi a.s. u tha: “Es-selamu alejkum", e ata u për­gji­gjën: “Es-selamu alejke ue rahmetull-llah!" (Paqja dhe mëshira e All-llahut qoftë mbi ty!), duke ia shtuar: “Ue rahmetull-llah" (më­shira e Zotit)."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 851

Ebu Umare El-Berra ibni Azibi ﷺ‬.anhuma thotë: “Pejgamberi i All-llahut më ka urdhëruar me shtatë gjëra: vizitën e të sëmurit, për­cjell­jen e xhenazes, kërkimin e shëndetit për atë që teshtin, ndih­mën e të dobëtit, ndihmën e të shtypurit, përhapjen e selamit – pa­qes dhe pranimin e betimit të atij i cili betohet në diçka."

(Muttefekun alejhi)

Ky është një prej rivajeteve të Buhariut.

Hadithi 852

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. thotë se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Nuk do të hyni në Xhenet derisa të besoni dhe nuk do të besoni derisa ta doni njëri-tjetrin. A nuk dëshironi t'ju udhëzoj në një gjë, nëse e bëni atë do ta doni njëri-tjetrin? Përhapni selamin (përshënde-tjen) ndërmjet jush!"

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 853

Ebu Jusuf Abdull-llah ibni Selami ﷺ‬.a. thotë se e ka dëgjuar të Dër­guarin e All-llahut duke thënë: “O njerëz, përhapeni selamin (thirr­ni në paqe), jepni ushqim, mbani lidhjet familjare, faluni kur nje­rëzit flenë, do të hyni në Xhenet me selam."

(Transmeton Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen sahih)

Hadithi 854

Tufejl ibni Ubejje bin Ka'bi tregon se ai shkonte tek Abdull-llah ibni Umeri dhe herët në mëngjes shkonin me të në treg. Thotë: “Kudo që shkonim nëpër treg, Abdull-llahu e përshëndeste secilin me radhë, njerëzit e rëndomtë, tregtarët, të varfrit, nuk kalonte pra­në askujt pa e përshëndetur." Tufejli pastaj vazhdon: “Njëherë shko­va tek Abdull-llah ibni Umeri ﷺ‬.a. dhe ai më ftoi që të shkoj me të në treg e unë i thashë: Çfarë po kërkon në treg, kur nuk do të she­sësh e as nuk do të blesh asgjë, nuk do të vësh në licitacion asgjë e as nuk do të rrish me askënd në treg. Rri me ne këtu të bisedojmë." Abdull-llah ibni Umeri ﷺ‬.anhuma më tha: “O Ebu Batn (Tufejli ishte barkmadh), ne shkojmë për shkak të selamit, përshën-desim këdo që takojmë."

(Transmeton Maliku në Muvatta me isnad sahih)

SI DUHET TË JEPET SELAMI

Mustehab është që ai që fillon me selam të thotë: “Es-selamu alej­kum ue rahmetull-llahi ue berekatuhu", të përshëndeste në shu­mës (Paqja dhe shpëtimi si dhe mëshira dhe bekimi i All-llahut qof­shin mbi ju!) e jo në njëjës, edhe nëse i përshëndeturi është vetëm një person. Ndërsa ai i cili ia kthen përshëndetjen do t'i thotë: “Ue alejkumus-selam ue rahmetull-llahi ve berekatuhu", po ashtu në shumës, por me lidhësen “ue" në fillim (Edhe mbi ju qoftë paqja, më­shi­ra dhe begatia e All-llahut!)

Hadithi 855

Imran ibni Husajni ﷺ‬.anhuma thotë: “Erdhi një njeri te Pej­gam­beri s.a.v.s. dhe tha: “Es-selamu alejkum." Pejgamberi s.a.v.s. ia ktheu; pastaj njeriu u ul, e Pejgamberi s.a.v.s. tha: “Dhjetë." Pas-taj erdhi një njeri tjetër dhe tha: “Es-selamu alejkum ue rahme­tull-llahi." Pejgamberi s.a.v.s. ia ktheu selamin, njeriu u ul dhe Pej­gamberi s.a.v.s. tha: “Njëzet." Më vonë erdhi edhe një njeri tjetër dhe tha: “Es-selamu alejkum ue rahmetull-llahi ue bereka­tuhu." Pej­gamberi s.a.v.s. pranoi selamin, njeriu u ul dhe Pejgamberi s.a. v.s. tha: “Tridhjetë."

(Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu, hadith hasen)

Hadithi 856

Aishja ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Ky është Xhib­rili, të përshëndet me selam." Unë atëherë i thashë: “Ue alej­his-selamu ue rahmetullahi ue berekatuhu."

(Muttefekun alejhi)

Në disa rivajete është lënë fjala “ue berekatuhu" e në disa jo. Gjithsesi më e mirë është ajo që është më e plotë.

Hadithi 858

Mikdadi ﷺ‬.a. në një hadith të tij të gjatë thotë: “Në ia çonim Pej­gam­berit s.a.v.s. pjesën e tij të qumështit dhe një natë shkova vo­në, i dhashë selam që të mos e shqetësoj atë që është duke fje-tur dhe të dëgjojë ai që është i zgjuar. Pas kësaj erdhi Pejgamberi s.a.­v.s. dhe e përshëndeti me selam ashtu siç kishte vepruar Mik­da­di."

(Transmeton Muslimi)

EDUKATA E SELAMIT

Hadithi 862

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kalo­rë­si përshëndet këmbësorin, këmbësori atë që është ulur, grupi i vogël e përshëndet grupin e madh."

(Muttefekun alejhi)

Në një rivajet të Buhariut thuhet: “I riu e përshëndet të moshuarin."

PËRSËRITJA E SELAMIT ËSHTË MUSTEHAB ME PERSONIN TË CILIN E TAKON PAS NDARJES, NËSE PERSONI HYN DHE DEL NË TË NJËJTËN KOHË, APO NËSE I NDAN NDONJË DRU APO DIÇKA E NGJASHME...

Hadithi 864

Ebu Hurejra ﷺ‬.a., në hadithin rreth personit i cili nuk e falte mirë namazin, tregon se ka ardhur dhe e ka falur namazin e pastaj ka ardhur te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i ka dhënë selam. Pejgamberi s.a.v.s. e pranoi selamin e pastaj tha: “Kthehu dhe falu përsëri, sepse nuk je falur!" Personi i cili nuk falej mirë shkoi dhe e përsë-riti namazin, pastaj përsëri erdhi dhe i dha selam Pejgamberit s.a. v.s. Në këtë mënyrë veproi tri herë.

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 865

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kur ndonjëri prej jush e takon vëllanë e vet, le ta përshëndesë me se­lam, nëse ata i ndan ndonjë dru, ose ndonjë mur dhe përsëri tako­hen, le ta përshëndesë atë."

(Transmeton Ebu Davudi)

DHËNIA E SELAMIT PARA HYRJES NË SHTËPI

All-llahu xh.sh. në Kur'an thotë:

“Por, kur të hyni në shtëpi, ju të përshëndetni me për­shën­­detje të caktuar nga All-llahu, të uruar e të beku­ar."

(en-Nûr:61)

Hadithi 866

Enesi ﷺ‬.a. thotë: “Pejgamberi s.a.v.s. më ka thënë: “O djalosh, kur të hysh në familje tënde, përshëndete që të ketë begati për ty dhe për familjen tënde."

(Transmeton Tirmidhiu, hadith hasen sahih)

PËRSHËNDETJA E BURRIT ME GRUAN E VET DHE TË AFËRMIT E TIJ, SI DHE PËRSHËNDETJA E GRAVE TË TJERA ME TË CILAT NUK KA KURRFARË LIDHJE. PËRSHËNDETJA E TYRE ËSHTË E KUSHTËZUAR ME SIGURIMIN QË TË MOS VIHET DERI TE FITNEJA

Hadithi 868

Sehl bin Sa'di ﷺ‬.a. thotë: “Në mesin tonë ishte një grua - sipas një rivajeti ishte e vjetër - e cila i merrte gjërat ushqimore dhe i ziente në një vorbë, i bluante kokrrat e elbit dhe, kur ne e falnim namazin e xhumasë, shkonim dhe e përshëndetnim atë dhe ajo na jep­te nga ushqimi."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 869

Ummi Hani dhe motra e saj bintu Ebi Talib ﷺ‬.a. thonë: “Shkova te Pejgamberi s.a.v.s. ditën e çlirimit të Mekes kur ai ishte duke u larë, ndërsa Fatimeja e mbulonte me një mbulesë e unë e për­shën­deta, e pastaj e përmendi hadithin e mëparshëm."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 870

Esma bintu Jezid ﷺ‬.a. thotë: “Kaloi pranë nesh Pejgamberi s.a. v.s. pranë grave dhe na përshëndeti në mesin e grave."

(Transmeton Ebu Davudi dhe Tirmidhiu si hadith hasen)

Ky është citimi i hadithit sipas Ebu Davudit, ndërsa citimi i Tirmidhiut është se vërtet Pejgamberi s.a.v.s. një ditë kaloi në xhami ku ishin ulur një grup i grave dhe ai dha shenjë me dorë për përshëndetje.

NDALIMI I PËRSHËNDETJES SË JOMUSLIMANËVE DHE PRANIMI I PËRSHËNDETJES SË TYRE ME SELAM, PËRSHËNDETJA ME SELAM NË NJË GRUP NË TË CILIN KA MUSLIMANË DHE JOMUSLIMANË

Hadithi 872

Enesi ﷺ‬.a. tregon se i Dërguari i All-llahut ka thënë: “Kur ehli ki­ta­bët (besimtarët e librave të shenjtë) ju përshëndesin, thoni: “Ve alejkum." (Edhe mbi ju)

(Muttefekun alejhi)

PËRSHËNDETJA E TË PRANISHMËVE PARA LARGIMIT NGA TUBIMI

Hadithi 874

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kur ndo­njëri prej jush vjen në ndonjë tubim të përshëndesë me selam dhe kur dëshiron të largohet, të përshëndesë prapë me selam. Nuk është i pari më i vlefshëm se i fundit."

(Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe thotë hadith hasen)

KËRKIMI I LEJES PËR HYRJE NË SHTËPI

All-llahu xh.sh. në Kur'an thotë:

“O besimtarë, mos hyni në shtëpi të huaja pa marrë leje dhe pa i përshëndetur njerëzit e asaj (shtëpie)."

(en-Nûr:27)

All-llahu xh.sh. po ashtu thotë:

“Edhe kur fëmijët tuaj arrijnë moshën e pjekurisë, le të kërkojnë leje (për të hyrë), ashtu siç kanë kërkuar leje ata përpara tyre."

(en-Nûr:59)

Hadithi 875

Ebu Musa El-Esh'ariu ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. thotë: “Kër­kesa apo leja për të hyrë përsëritet tri herë, nëse të pranon mi­rë, e nëse jo, atëherë kthehu."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 876

Sehl ibnu Sa'd ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. thotë: “Kër­kimi i lejes për të hyrë diku është bërë për shkak të ekspozimit."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 877

Nga Rib'ijj ibni Hirash tregohet se një njeri nga fisi i Beni Amirëve ka kërkuar leje prej Pejgamberit s.a.v.s. që të hyjë në shtëpinë e tij dhe i ka thënë: “A mund të hyj?" Pejgamberi s.a.v.s. i ka thënë shërbëtorit të vet: “Dil dhe mësoje si kërkohet leja për të hyrë dhe thuaji atij të thotë: 'Es-selamu alejkum, a është e lirë?' Pejgamberi s.a.v.s. atëherë i dha leje dhe njeriu hyri."

(Transmeton Ebu Davudi me isnad sahih)

Hadithi 878

Kilde ibni Hanbeli ﷺ‬.a. tregon: “Shkova te Pejgamberi s.a.v.s. dhe hyra tek ai pa e përshëndetur dhe Pejgamberi s.a.v.s. më tha: “Kthehu dhe thuaj: 'Es-selamu alejkum, a është e lirë hyrja?"

(Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu, hadith hasen)

MËNYRA E PARAQITJES PARA SE TË KËRKOHET LEJE PREJ DIKUJT DHE DHËNIA E TË DHËNAVE TË PËRGJITHSHME SI EMRI DHE MBIEMRI, E JO VETËM “UNË" APO TË NGJASHME ME TO

Hadithi 880

Ebu Dherri ﷺ‬.a. thotë: “Një natë dola dhe e vërejta Pejgam-berin s.a.v.s. duke shëtitur vetëm. Unë shkoja nën hijen e Hënës dhe kur Pejgamberi s.a.v.s. më vërejti e më tha: “Kush është?", unë u për­gjigja: “Ebu Dherri."

(Muttefekun alejhi)

KËRKIMI I SHËNDETIT PËR ATË QË TESHTIN ME FJALË ADEKUATE NË RASTIN ADEKUAT

Hadithi 884

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. thotë se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Nëse ndonjëri prej jush teshtin, le të thotë: 'Falënderimi i qoftë All-lla­hut', ndërsa shoku i tij apo vëllai: 'All-llahu të mëshiroftë'. Kur t'i thotë vëllai apo shoku i vet: 'All-llahu të pastë mëshiruar', atëherë personi që teshtin le të thotë: 'Zoti ju udhëzoftë dhe mendjen tuaj e ndriçoftë."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 885

Ebu Musa tregon se e ka dëgjuar të Dërguarin e All-llahut duke thënë: “Nëse dikush prej jush teshtin dhe thotë 'El-hamdulil-lah' (Fa­lënderimi i qoftë All-llahut), përshëndeteni me fjalët e njohu-ra, por nëse nuk thotë 'El-hamdulil-lah', atëherë mos kërkoni shëndet për të, mos i thoni 'Jerhamukell-llahu'!"

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 886

Enesi ﷺ‬.a. tregon: “Dy njerëz kanë teshtitur te Pejgamberi s.a.v.s. dhe për njërin prej tyre Pejgamberi s.a.v.s. kërkoi shëndet dhe tha: 'Jerha­mukell-llahu!' (të mëshiroftë All-llahu), e për the-trin jo. I dyti, për të cilin Pejgamberi s.a.v.s. nuk kërkoi shëndet, tha: “Kur ky teshtin kërkuat shëndet për të, ndërsa kur teshtita unë, këtë nuk e bëte." Pejgamberi s.a.v.s. u përgjigj: “Ky e falën-deroi All-llahun, ndërsa ti nuk veprove ashtu."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 887

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. tregon se kur Pejgamberi s.a.v.s. teshtinte, e vën­te dorën e vet apo ndonjë shami në gojën e vet dhe sa mundej e ulte zërin e tështimës së vet. Transmetuesit nuk i kujtohet se Ebu Hurejra thonte: “e zvogëlonte apo e mbulonte zërin e tështimes."

(Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu si hadith hasen sahih)

Hadithi 888

Ebu Musa ﷺ‬.a. thotë: “Çifutët, kur vinin te Pejgamberi s.a.v.s., teshtinin dhe dëshironin që Pejgamberi s.a.v.s. t'u thonte: “Jer­ha­mu­kumull-llahu!" (All-llahu ju mëshiroftë!). Por, Pejgamberi s.a.­v.s. u thonte: “All-llahu ju udhëzoftë dhe ua ndriçoftë mendjen tuaj!"

(Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe thonë hadith hasen sahih)

MUSTEHAB ËSHTË PËRSHËNDETJA ME SHTRËNGIMIN E DUARVE, BUZËQESHJE DHE PUTHJEN E DORËS SË NJERIUT TË MIRË

Hadithi 892

Berra ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Dy musli­ma­në të cilët takohen dhe në mes veti përshëndeten, All-llahu xh.sh. do t'ua falë mëkatet e tyre para se ata të ndahen."

(Transmeton Ebu Davudi)

Hadithi 893

Enesi ﷺ‬.a. tregon se një njeri ka thënë: “O i Dërguari i All-lla­hut, njëri prej nesh e takon vëllanë a mikun e vet, a ka nevojë (në shenjë nderimi) të përulet?" Pejgamberi s.a.v.s. u përgjigj: “Jo!" “A mund ta marrë për dore dhe ta përshëndesë me dorë?" Pejga-mberi s.a.v.s. tha: “Po!"

(Transmeton Tirmidhiu, hadith hasen)

Hadithi 894

Safvan bin Assali ﷺ‬.a. tregon: “Një çifut i thotë shokut të vet: “Eja me mua te ky Pejgamber", dhe shkuam tek i Dërguari i All-llahut dhe e pyetëm për shpjegimin e ajeteve (nëntë mrekullive të mëdha të All-llahut), ndërsa transmetuesi, pasi e ka përmendur hadithin për ato ajete, thotë: “Në fund të dy e puthën dorën dhe këmbën e Pej­gam­berit s.a.v.s. dhe thanë: “Dëshmojmë se ti je i Dërguari i All-llahut."

(Transmeton Tirmidhiu dhe të tjerët me sened të vërtetë)

Hadithi 895

Ibni Umeri ﷺ‬.anhuma duke treguar një ndodhi thotë: “Ne iu afruam Pejgamberit s.a.v.s. dhe ia puthëm dorën."

(Transmeton Ebu Davudi)

Hadithi 898

Ebu Hurejra tregon se Pejgamberi s.a.v.s. e ka puthur Hasanin, të birin e Aliut ﷺ‬.a., e atëherë Akre bin Habisi i tha: “Unë i kam dhje­të fëmijë dhe asnjëherë asnjërin prej tyre nuk e kam puthur." Atëherë Pejgamberi s.a.v.s. i tha: “Ai që nuk ka mëshirë për të tje­rët, nuk do të mëshirohet." (Ai që nuk ka mëshirë ndaj të tjerëve edhe të tjerët nuk do të jenë të mëshirshëm ndaj tij)

(Muttefekun alejhi)

PËR VIZITËN E TË SËMURIT

Hadithi 899

Berra ibni Azibi ﷺ‬.anhuma thotë se Pejgamberi s.a.v.s. na ka urdhëruar: “Ta vizitojmë të sëmurin, ta përcjellim xhenazen, të kër­kojmë shëndet për atë që teshtin (nëse thotë 'El-hamdulil-lah'), ta res­pektojmë betimin, t'i dalim në ndihmë të shtypurit, t'i përgji­gje­mi ftesës dhe të përhapim paqen (selamin)."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 900

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. thotë: “Musli­ma­ni ndaj muslimanit ka këto pesë obligime: pranimin e selamit, vizi­tën e të sëmurit, përcjelljen e xhenazes, përgjigjen e ftesës si dhe kër­ki­min e shëndetit për ata që teshtijnë."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 901

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. tregon se i Dërguari i All-llahut ka thënë: “Vër­tet All-llahu i Madhëruar do të thotë Ditën e Kijametit: “O njeri, isha i sëmurë dhe nuk më vizitove!" Njeriu atëherë do të përgji­gjet: “O Zoti im, si do të të vizitoj Ty, kur Ti je Zot i të gjitha botëve?" All-llahu do të thotë: “A nuk e ke ditur se robi im ishte i sëmurë dhe nuk e ke vizituar? A nuk e di se, sikur ta kishe vizituar, me siguri do të më kishe gjetur Mua tek ai. O njeri, kam kërkuar prej teje ush­qim, por nuk më ke dhënë." Njeriu do të përgjigjet: “O Zoti im, si do të të jap unë Ty ushqim, kur Ti je Zot i të gjitha botëve?" All-llahu do të thotë: “A nuk e ke ditur që robi im ka kërkuar prej teje ushqim e ti nuk i ke dhënë? A nuk e ke ditur se, sikur t'i kishe dhënë ushqim, do të më kishe gjetur Mua tek ai. O njeri, Unë kam kërkuar prej teje të më japësh ujë, por ti nuk më ke dhënë të pijë!" Njeriu do të tho­të: “O Zoti im, si do të të jap unë Ty ujë, kur Ti je Zot i të gjitha botë­ve?" All-llahu do të thotë: “Ka kërkuar robi Im ujë prej teje e ti nuk i ke dhënë. Sikur t'i kishe dhënë ujë atij, do të më kishe gjetur Mua tek ai!"

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 902

Ebu Musa ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Vizitoni të sëmurit, ushqeni të uriturit dhe lironi të kapurit rob."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 903

Thevban ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Musli-ma­ni, kur e viziton vëllanë e vet musliman, vazhdimisht është në hur­fen e Xhenetit derisa të kthehet." Të pranishmit e pyetën se ç'ësh­të hurfa e Xhenetit? Pejgamberi s.a.v.s. u përgjigj: “Ata janë por­to­kajt e këputur, pemët e Xhenetit."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 904

Aliu ﷺ‬.a. tregon se e ka dëgjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thë­në: “Ai musliman që e viziton muslimanin në mëngjes, shta­të­dhje­të mijë melekë do të luten për të deri në mbrëmje, e nëse e vizi­ton pas akshamit dhe në kohën e jacisë, atëherë do të luten për të shtatëdhjetë mijë melekë deri në agim. Shpërblimi i tij do të jetë një pemë e veçantë, portokaj të vjelur."

(Transmeton Tirmidhiu)

Hadithi 905

Enesi ﷺ‬.a. thotë: “Një djalë i ri çifut shërbente tek i Dërguari i All-lla­hut dhe një ditë u sëmur. Pejgamberi s.a.v.s. erdhi ta vizi­tojë, u ul afër kokës së tij dhe i tha: “Pranoje Islamin!" Djaloshi e shikoi babanë e vet, i cili ishte aty. I ati i tha: “Dëgjoje Ebul Ka­se­min!" Djaloshi e pranoi Islamin. Pejgamberi s.a.v.s. atëherë doli duke thënë: “Falënderimi i qoftë All-llahut, i Cili e shpëtoi nga zja­rri i Xhehenemit."

(Transmeton Buhariu)

DUAJA PËR TË SËMURIN PARA VIZITËS

Hadithi 906

Aishja ﷺ‬.anha tregon se kur ndokush i ankohej Pejgamberit s.a. v.s. për ndonjë gjë, sëmundje apo plagë, Pejgamberi s.a.v.s. e pre-k­te në atë vend me gishtin e tij tregues (transmetuesi Sufjan ibni Ujejne e vuri gishtin e tij në tokë pastaj e ngriti, duke dashur të tre­gojë se si ka vepruar Pejgamberi s.a.v.s.) e pastaj tha: “Bismil-lahi, tur­be­tu erdina, birikati ba'dina, jushfi bihi sekimuna, bidhni rab-bina."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 910

Ebu Abdull-llah Uthman ibni Ebil Asi ﷺ‬.a. tregon se i është anku­ar Pejgamberit s.a.v.s. për një sëmundje në trupin e vet. I Dërguari i All-llahut i tha: “Vëje dorën tënde në vendin në të cilin ke dhem­bje dhe thuaj: “Bismil-lahi (tri herë) dhe shtatë herë thuaj: “Kërkoj mbrojtje nga i Gjithëfuqishmi prej sherrit të asaj që ndiej dhe prej atij që i ruhen."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 912

Ibnu Abbasi ﷺ‬.anhuma tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka hyrë te një beduin për ta vizituar dhe duke e vizituar të sëmurin thonte: “Nuk ka rrezik, pastrim (ti je ai që pastrohet prej mëkateve) me dash­jen e All-llahut."

(Transmeton Buhariu)

Hadithi 914

Ebu Seid El-Hudriu dhe Ebu Hurejra ﷺ‬.anhuma kanë qenë dësh­mi­tarë se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kush thotë: 'La ilahe il-lall-llahu uall-llahu ekber' (nuk ka Zot, përveç All-llahut, All-llahu është më i madhi), All-llahu do ta dëshmojë se ai flet të vërtetën dhe do të thotë: 'Është e vërtetë se nuk ka Zot tjetër përveç Meje, Unë jam më i madhi'. Ndërsa kur të thotë njeriu: 'La ilahe il-lall-lla­hu uahdehu la sherike lehu' (nuk ka Zot, përveç All-llahut, Ai është i vetmi i pashoq), atëherë All-llahu do të thotë: 'Është e vër­te­të se unë jam Zot i vetëm dhe nuk kam shok në asnjë send.' Ndër­sa kur të thotë robi: 'La ilahe il-lall-llahu, lehul mulku ue lehul ham­du' (nuk ka Zot, përveç All-llahut, i Tij është sundimi dhe Atij i ta­kon falënderimi), atëherë All-llahu xh.sh. thotë: 'Është e vërtetë se nuk ka Zot përveç Meje, dhe sundimi e falënderimi është i Imi.' Ndërsa kur të thotë robi: 'Nuk ka Zot, përveç All-llahut, nuk ka as­një akt, punë dhe ndërrim që bëhet përveç me fuqinë e All-llahut', atëherë All-llahu do të thotë: 'Është e vërtetë se nuk ka Zot për­veç Meje dhe çdo ndryshim, çdo aksion dhe çdo fuqi është vetëm me Mua, kjo vepër është vetëm Imja.' Atëherë i Dërguari i All-llahut tha: “Kush e thotë këtë gjatë sëmundjes së vet e pastaj vdes, nuk do ta përtypë (gëlltitë) zjarri i Xhehenemit."

(Transmeton Tirmidhiu, hadith hasen)

PËR PYETJEN E FAMILJES SË TË SËMURIT PËR GJENDJEN E TIJ

Hadithi 915

Ibni Abbasi ﷺ‬.anhuma tregon se Ali ibni Ebi Talib ﷺ‬.a. doli prej Pejgamberit s.a.v.s. kur ishte shumë i sëmurë, nga e cila sëmundje edhe vdiq, dhe njerëzit i thanë: “O Ebul Hasan, si është i Dërguari i All-llahut?" Aliu ﷺ‬.a. u përgjigj: “Është ngritur, el-hamdu li-l-Lah, i shëndoshë."

(Transmeton Buhariu)

MUSTEHAB ËSHTË TË POROSITET FAMILJA E TË SËMURIT DHE AI QË SHËRBEN QË TË SILLEN MIRË NDAJ TIJ

Hadithi 921

Kasim ibni Muhammed tregon se Aishja ﷺ‬.a. ka thënë: “Ua re'sa­hu!" (O për kokën time!), si dhe Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Bel ene ua re'sahu!" (Madje, o për kokën time!), pastaj e përmend hadithin.

(Transmeton Buhariu)

Ç'THUHET KUR TË MBULOHET I VDEKURI

Hadithi 924

Ummi Selma ﷺ‬.anha thotë: “Hyri Pejgamberi s.a.v.s. tek Ebu Sel­ma dhe ai kishte humbur të pamurit. Atëherë Pejgamberi s.a.v.s. ia mby­lli sytë dhe tha: “Vërtet kur të dalë shpirti, atëherë atë e përcjell edhe shikimi." Në atë moment disa anëtarë të familjes së Ebu Selmes filluan të bërtasin. Pejgamberi s.a.v.s. atëherë tha: “Mos kërkoni për vete përveç hajrit, sepse melekët bëjnë amin për të gjitha ato që ju thoni." Pastaj tha: “O Zoti im, fale Ebu Selmen dhe ngreje gradën e tij në shoqërinë e të udhëzuarve që kanë ndje­kur rrugën Tënde dhe fali pasardhës të denjë, na fal ne dhe atë, o Krijues i botëve, dhe zgjeroje varrin e tij dhe ndriçoje."

(Transmeton Muslimi)

BISEDA TEK I VDEKURI DHE SHPREHJA E NGUSHËLLIMIT

Hadithi 925

Ummi Seleme ﷺ‬.anha tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kur të jeni të pranishëm tek i sëmuri apo tek i vdekuri, atëherë flisni mi­rë, sepse melekët bëjnë amin për tërë atë që ju flitni." Ummi Sele­me ﷺ‬.anha tregon se kur ka vdekur Ebu Seleme, shkova te Pej­gam­beri s.a.v.s. e i thashë: “O i Dërguari i All-llahut, Ebu Seleme vdiq!" Ai më tha: “Thuaj: “O Zoti im, më fal mua dhe Ebu Selemen dhe më jep mua pasardhës të mirë!" Pastaj thashë se All-llahu më dha pas tij atë që ishte më i mirë se ai, Muhammedin s.a.v.s."

Muslimi e transmeton kështu: “Kur të jeni të pranishëm tek i sëmu­ri apo tek i vdekuri", këtu transmetuesi dyshon. Ndërsa, Ebu Da­vu­di dhe të tjerët e transmetojnë vetëm të vdekurin pa dyshim.

Hadithi 926

Ummi Selma ﷺ‬.anha thotë se e ka dëgjuar të Dërguarin e All-llahut duke thënë: “Robit, të cilit i ndodh ndonjë fatkeqësi dhe thotë: “Inna lil-lahi ve inna ilejhi raxhiun (Vërtet ne jemi të All-llahut dhe tek Ai do të kthehemi). O Zoti im, më jep shpërblim në këtë fatkeqësi dhe zëvendësoma me një të mire." All-llahu do ta shpërblejë për fatkeqësinë që i ka ndo­dhur me një shpërblim të mire." Ummi Selma thotë: “Pasi ka shku­ar në ahiret Ebu Selma, unë jam lutur ashtu siç më ka mësuar Pejgam­be­ri s.a.v.s. dhe për këtë All-llahu ma ka dhënë Pejgamberin s.a.v.s."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 927

Ebu Musa ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kur ro­bit i vdes fëmija, All-llahu u thotë melekëve: 'A ia keni marrë shpir­tin birit të robit Tim?' Melekët thonë: 'Po!' Pastaj u thotë: 'Ia keni marrë frytin e zemrës së tij?' Melekët thonë: 'Po!' Pastaj prapë All-llahu thotë: 'Çka tha për këtë robi im?' Melekët thonë: 'Falënderoi dhe kërkoi kthim te Ti!' All-llahu xh.sh. thotë: 'Ndër­to­jini robit Tim një shtëpi në Xhenet dhe jepjani emrin 'Bejtul hamd' (shtëpia e falënderimit)."

(Transmeton Tirmidhiu, hadith hasen)

Hadithi 929

Usame ibnu Zejdi ﷺ‬.anhuma thotë: “Njëra prej vajzave të Pej­gamberit s.a.v.s. dërgoi dike tek i Dërguari i All-llahut që t'i tregojë dhe ta thërrasë se një fëmijë apo djalë i saj, është para vdekjes. Pejgamberi s.a.v.s. i tha të dërguarit të saj: “Kthehu tek ajo dhe thuaj se e All-llahut është e tërë ajo që e merr, e All-llahut është edhe ajo që e jep dhe çdo gjë ke Ai e ka kufirin (exhelin) e caktuar dhe për këtë urdhëroje atë që të bëjë durim dhe të llogarisë në dëm­shpërblim (kompensim)." (Transmetuesi e përmend hadithin në tërësi)

(Muttefekun alejhi)

LEJOHET TË QARËT PAS TË VDEKURIT PA VAJTUAR

Hadithi 930

Ibnu Umeri ﷺ‬.anhuma tregon se Pejgamberi s.a.v.s. e ka vizitu-ar Sa'd ibni Ubadeten dhe se së bashku me Pejgamberin s.a.v.s. ishin Abdurrahman ibnu Avfi, Sa'd ibnu Ebi Vekkasi dhe Abdull-llah ibnu Mes'udi ﷺ‬.anhum. Pejgamberi s.a.v.s. qau dhe, kur ata e panë se si qante i Dërguari i All-llahut, qanë edhe ata e ai pastaj u tha: “A nuk dëgjoni? Vërtet All-llahu nuk do të dënojë për shkak të lotit të syrit e as për dëshpërimin e zemrës, por do të dënojë për shkak të kësaj ose do të mëshirojë." Kur tha “për shkak të kësaj", atëherë bëri me shenjë nga gjuha."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 932

Enesi ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. hyri tek i biri i tij, Ibrahimi, i cili ishte para vdekjes dhe iu mbushën sytë me lotë dhe Abdur­rahman ibnu Avfi i tha: “Edhe ti, o i Dërguari i All-llahut?" Pej­gamberi s.a.v.s. u përgjigj: “O ibnu Avf, kjo është mëshirë", e pas­taj vazhdoi: “Vërtet syri qan, zemra dëshpërohet, por ne nuk do të themi përveç atë me të cilën është i kënaqur Zoti ynë. Ne për shkak të ndarjes tënde, o Ibrahim, jemi të pikëlluar."

(Transmeton Buhariu dhe një pjesë Muslimi)

Hadithet rreth kësaj teme janë të shumta dhe të njohura në Sahih.

PËRMBAJTJA NGA TË FOLURIT PËR DISA GJËRA TË JASHTËZAKONSHME QË SHEH TEK I VDEKURI

Hadithi 933

Ebu Rafi Eslemi, rob i të Dërguarit të All-llahut xh.sh., tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kush e lan të vdekurin dhe për të nuk flet asgjë, i fsheh të gjitha ato që i ka parë tek ai, All-llahu xh.sh. do t'ia falë mëkatet dyzetë herë më tepër."

(Transmeton Hakimi, i cili thotë se hadithi është sahih sipas kushteve të Muslimit)

PËR NAMAZIN E XHENAZES, PËRGATITJEN DHE VARRIMIN E TË VDEKURIT DHE NDALIMIN E GRAVE QË TA PËRCJELLIN VARRIMIN E TË VDEKURIT

Hadithi 934

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: “Kush përcjell xhenazen derisa të falet namazi, ka për shpërblim një kirat, ndërsa ai që e përcjell derisa të varroset, shpërblehet me dy kirate." Të pranishmit thanë: “Ç'janë dy kirate?" Pejgamberi s.a. v.s. u përgjigj: “Ai shpërblim është sa dy kodra të mëdha."

(Muttefekun alejhi)

Hadithi 936

Ummi Atijja ﷺ‬.anha thotë: “Na është ndaluar përcjellja e xhe­nazes, por ky ndalim nuk ishte i rreptë sikurse ndalimet tjera (har-am)."

(Muttefekun alejhi)

MUSTEHAB ËSHTË TË KETË SA MË SHUMË XHEMAT NË FALJEN E NAMAZIT TË XHENAZES DHE TË KETË SA MË SHUMË SAFA

Hadithi 938

Ibnu Abbasi ﷺ‬.anhuma tregon se e ka dëgjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thënë: “Kushdo që vdes prej muslimanëve dhe në fal­jen e xhenazes së tij marrin pjesë dyzet vetë, të cilët nuk i bëjnë shok (shirk) All-llahut, vërtet All-llahu do ta pranojë shefatin e tyre."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 939

Merthed ibnu Abdull-llah El-Jezenij thotë: “Kur Malik ibnu Hubejra ﷺ‬.a. e falte namazin e xhenazes dhe kur njerëzit radhite-shin në safa, i ndante në tri pjesë e pastaj u thonte se i Dërguari i All-llahut ka thënë: “Kujt i falet namazi i xhenazes prej tri safave, atij i është premtuar Xheneti."

(Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe thonë hadith hasen)

ÇFARË LEXOHET NË NAMAZIN E XHENAZES

Hadithi 940

Ebi Abdurrahman Avf ibni Malik ﷺ‬.a. thotë: “Pejgamberi s.a.v.s. ka falur një xhenaze dhe e kam mbajtur në mend lutjen e tij, të cilën ai e lexoi: 'O Zoti im, fale dhe mëshiroje, falja mëkatet e tij. Bëja të këndshëm qëndrimin e tij, zgjeroja vendbanimin e tij të ri. Laje trupin e tij me ujë, borë e akull të mirë dhe të këndshëm dhe pastroje prej mëkateve të tij ashtu si pastrhen rrobat e bardha prej fëlliqësirave, ndërroja shtëpinë me më të mirë dhe familjen me më të mirë si dhe gruan me më të mirë. Fute në Xhenet dhe mbro­je nga dënimi i varrit dhe dënimi i zjarrit të Xhehenemit." Trans­me­tuesi thotë: “Dëshirova që unë të isha i vdekuri."

(Transmeton Muslimi)

Hadithi 941, 942, 943

Ebu Hurejra, Ebu Katadeje dhe Ebu Ibrahim Eshhelij nga baba i tij - i cili ishte sahab i Pejgamberit s.a.v.s. - ﷺ‬.anhum tregojnë se Pejgamberi s.a.v.s. e ka falur një xhenaze dhe ka thënë: “O Zoti im, fali të gjallët dhe të vdekurit tanë, të vegjlit dhe të mëdhe-njtë, mesh­kujt dhe femrat, ata që janë të pranishëm dhe ata që mun­gojnë. O Zoti im, atë të cilin e sjell në këtë jetë, të jetoj në Islam, dhe ai i cili vdes prej nesh, të vdesë me iman. O Zoti im, mos na nda nga dobia e tij dhe mos na vë në sprovë pas tij."

(Transmeton Tirmidhiu sipas rivajetit të Ebu Hurejres dhe Eshhelis. Transmetimi i Ebu Davudit nga rivajeti i Ebu Hurejres dhe Katades." Hakimi thotë: “Hadithi i Ebu Hurejres është sahih sipas kushteve të Buhariut dhe të Muslimit. Tirmidhiu thotë se Buhariu ka thënë: “Rivajeti më i saktë i këtij hadithi është i Eshheliut." Buhariu thotë: “Gjëja më e saktë në këtë temë është hadithi i Avf ibni Malikut."

Hadithi 944

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. thotë se e ka dëgjuar të Dërguarin e All-llahut duke thënë: “Kur të falni namazin e të vdekurit, atëherë lutuni për të me gjithë zemër."

(Transmeton Ebu Davudi)

Hadithi 945

Ebu Hurejra ﷺ‬.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. në një xhenaze ka thënë: “O Zot, Ti je Zot i tij dhe Ti e krijove dhe Ti e drejtove në Islam. Ti ia ke marrë shpirtin dhe Ti i di të fshehtat dhe të duk­shmet e tij, ne kemi ardhur të kërkojmë shefaatin Tënd për këtë të vdekur dhe fale."

(Transmeton Ebu Davudi)

Hadithi 946

Vathile ibnul Esk'a ﷺ‬.a. thotë: “Pejgamberi s.a.v.s. e fali me ne xhenazen e një njeriu musliman dhe gjatë lutjes e dëgjova duke thënë: “O Zoti im, ky i biri i filanit është në mbrojtjen Tënde dhe në fqinjësinë Tënde dhe ruaje nga prova e varrit dhe dënimi i zja­rrit. Ti e përmbush premtimin dhe meriton falënderim. O Zoti im, fale dhe mëshiroje. Vërtet, Ti je Ai që fal dhe mëshiron."

(Transmeton Ebu Davudi)

Hadithi 947

Abdull-llah ibni Ebi Evfa ﷺ‬.anhuma në xhenazen e vajzës së vet ka marrë katër tekbire dhe pas tekbirit të katërt qëndroi sa në mes dy tekbireve të para duke kërkuar falje dhe duke u lutur për bijën e vet, e pastaj tha: “I Dërguari i All-llahut vepronte po në këtë mëny­rë."

Ndërsa në një rivajet thuhet: “Bëri katër tekbire, pastaj qën­droi një moment derisa mendova se ai do të thërret edhe tekbirin e pestë, pastaj dha selam në të djathtë dhe në të majtë. Pasi mba­roi, i thamë: “Ç'është kjo?" Ai u përgjigj: “Unë nuk kam shtu­ar më tepër se ajo që e kam parë Pejgamberin s.a.v.s.", ose ka thënë: “Kështu ka vepruar i Dërguari i All-llahut."